Từ năm 2001 đến nay, toàn tỉnh đã có 272 dự án có quy mô sử dụng đất từ 1 ha trở lên được chấp thuận đầu tư. Trong đó, UBND tỉnh chấp thuận 197 dự án, Ban Quản lý các khu công nghiệp chấp thuận 26 dự án, số còn lại do UBND các huyện, thành phố, thị xã chấp thuận.
Các dự án sau khi được chấp thuận đa số đã tích cực triển khai xây dựng, đảm bảo hoàn thành theo đúng chương trình đã ký kết và đi vào hoạt động hiệu quả. Chỉ còn có 19 dự án (10 dự án sản xuất công nghiệp, 2 dự án sản xuất nông nghiệp, 7 dự án phát triển dịch vụ), chiếm 7% tổng dự án được chấp thuận, không đảm bảo đúng tiến độ triển khai xây dựng, cá biệt có dự án còn nằm chờ trên giấy.
Nguyên nhân dẫn đến việc triển khai xây dựng của các dự án chậm có nhiều. Nhưng trở ngại lớn nhất mà nhiều chủ đầu tư đang vấp phải là khó khăn trong huy động nguồn vốn. Dự án xây dựng khu nghỉ dưỡng Vân Long của Công ty Cổ phần bất động sản Hợp Phát tại xã Gia Vân (Gia Viễn) được chấp thuận đầu tư vào cuối năm 2005, diện tích đất sử dụng là 16,2 ha, thời hạn thuê đất 49 năm, với tổng mức đầu tư gần 150 tỷ đồng.
Đến nay dự án mới chỉ thực hiện san lấp được 14,1 ha mặt bằng, xây tường rào, gia cố chân tường rào, đào và kè 2,1 ha hồ cảnh quan, trồng cây với giá trị thực hiện khoảng 22 tỷ đồng. Thời gian thực hiện của dự án chỉ còn 5 tháng nữa, song những hạng mục chính thì chưa triển khai. Để thực hiện được dự án này, chủ đầu tư chủ yếu dựa vào vốn vay và vốn huy động các đối tác. Nhưng trên thực tế, chủ đầu tư mới chỉ huy động thêm được 4,7 tỷ đồng, trong khi vốn điều lệ của doanh nghiệp kể cả khi điều chỉnh tăng mới chỉ có 60 tỷ đồng.
Một số dự án khác như dự án Làng nghệ thuật và nghề thủ công truyền thống Việt Nam tại xã Phú Lộc (Nho Quan); dự án xây dựng khu nghỉ dưỡng suối khoáng nóng Cúc Phương tại xã Kỳ Phú, Phú Long (Nho Quan); Nhà máy xi măng Phú Sơn cũng đang gặp khó khăn vì phụ thuộc vào vốn. Một số dự án thì lại gặp rào cản từ phía khách quan như Dự án của doanh nghiệp tư nhân Quang Tỉnh thuê đất khai thác khoáng sản tại xã Gia Minh (Gia Viễn) do nhân dân kiến nghị về mức độ an toàn khi khai thác nên không thực hiện được, hiện giấy phép khai thác đã hết hạn.
Dự án Khu du lịch sinh thái hồ Đồng Thái của Công ty cổ phần Đầu tư PV - Inconess triển khai chậm do thời gian đền bù giải phóng mặt bằng kéo dài. Riêng một số dự án như Dự án của Công ty 27/7 thành phố Ninh Bình thuê khai thác khoáng sản tại mỏ đá núi Mai, xã Đông Sơn (thị xã Tam Điệp); dự án của Công ty Đầu tư phát triển nhà Hà Nội làm trụ sở và khai thác đá tại xã Mai Sơn (Yên Mô); dự án xây dựng kinh tế trang trại và sản xuất nông nghiệp tổng hợp của doanh nghiệp tư nhân Thành Minh tại xã Khánh Cư (Yên Khánh)… còn chưa hề có động thái gì trong việc triển khai xây dựng, mặc dù đã được giao đất thực địa từ năm 2005, 2006, thời gian thực hiện dự án, giấy phép khai thác đã hết. Một nguyên nhân nữa của một số dự án triển khai thực hiện chậm này là do chủ đầu tư có tư tưởng giữ đất, không nghiêm túc thực hiện đúng thời gian cho phép, cố tình kéo dài dự án.
Với những dự án này, mặc dù UBND tỉnh, các ngành chức năng thường xuyên đôn đốc, kiểm tra và tạo mọi điều kiện cho đơn vị triển khai, song tiến độ vẫn chậm, một số hạng mục chính xây dựng không đúng với quy hoạch dự án được duyệt, không hoạt động khai thác cũng như xây dựng cơ sở hạ tầng. Từ sự chậm trễ của các dự án, UBND tỉnh đã có nhiều phương án, biện pháp giải quyết kiên quyết, dứt điểm. Với những dự án mà chủ đầu tư cố ý kéo dài dự án có tư tưởng giữ đất, UBND tỉnh chỉ đạo các ngành chức năng không gia hạn giấy phép khai thác, tiến hành kiểm tra, hoàn chỉnh hồ sơ yêu cầu bàn giao lại các mỏ khoáng sản, thu hồi đất theo đúng quy định.
Với các dự án như khu nghỉ dưỡng Vân Long, khu nghỉ dưỡng suối khoáng nóng Cúc Phương, khu du lịch sinh thái hồ Đồng Thái, Nhà máy xi măng Phú Sơn, UBND tỉnh đã có văn bản yêu cầu các Công ty đẩy nhanh tiến độ hoàn chỉnh dự án, nếu kéo dài thời gian theo quy định, UBND tỉnh sẽ thu hồi Quyết định chấp thuận dự án, giao đất cho đơn vị khác thực hiện.
Một số dự án như Làng nghệ thuật và Nghề thủ công truyền thống Việt Nam tại xã Phú Lộc do sử dụng kinh phí tài trợ quốc tế, hiện nay vẫn chưa tiếp cận, đàm phán được với đối tác nước ngoài để tìm nguồn vốn cho dự án nên tạm thời cho nhân dân mượn diện tích đất của dự án để sản xuất nông nghiệp, khi dự án khởi động lại sẽ yêu cầu nhân dân hoàn trả đất… Riêng đối với các dự án do UBND các huyện, thành phố, thị xã chấp thuận mà tiến độ triển khai chậm, UBND tỉnh cũng yêu cầu các đơn vị phải nhanh chóng kiểm tra, tiến hành xử lý nghiêm túc theo đúng quy định.
Hoàng Tâm