Nho Quan: Trà lúa đông xuân sớm mất mùa

Tại sân trụ sở UBND xã Phú Long, chị Xuân đang phơi, đảo thóc. Chị cho biết: cơn mưa giông lớn ngay trước khi thu hoạch khiến lúa đổ, ngã, rụng la liệt, trong khi đó vụ này chuột hại cũng nhiều. Tôi cấy 5 sào lúa sớm nhưng thu được 10 bì thóc, bằng 1/2 năm ngoái. Nếu tính toán chi li tiền công, tiền phân bón, thuốc BVTV thì coi như bị lỗ.

Trên cánh đồng Mả Phú (thôn Lạc 2, xã Lạc Vân), bà con nông dân cũng đang tất bật thu hoạch nốt những mảnh ruộng cuối cùng, nhưng ai nấy đều buồn bã vì năng suất thấp. Ông Đinh Xuân Hoàn than thở: Gia đình tôi cấy 5 sào lúa, chủ yếu giống Nhị ưu 838 và Khang dân. Tất cả diện tích lúa đều trổ bông vào đúng dịp giá rét, bông lúa bị đen lốm đốm. Theo ông Hoàn, vụ xuân năm trước bình quân đạt 2 tạ/sào, nay lúa bị lép hạt ước tính chỉ đạt chưa đầy 1,5 tạ/sào.

Trao đổi với bà Lưu Thị Hưng, Chủ tịch UBND xã Lạc Vân, được biết, vụ đông xuân 2019-2020, xã gieo cấy 386 ha, trong đó trà xuân sớm và xuân trung, gieo cấy trong tháng 1 để thu hoạch sớm tránh lũ tiểu mãn chiếm gần 75% diện tích.

Mặc dù đầu vụ cây lúa sinh trưởng, phát triển tốt. Nhưng đúng giai đoạn lúa trỗ thì lại xuất hiện không khí lạnh cuối vụ, nhiệt độ xuống dưới 17 độ C khiến khả năng thụ phấn kém, đặc biệt là lúa không phơi mao được nên xảy ra hiện tượng lép hạt.

Ngoài ra, đặc thù thời tiết năm nay cũng làm cho sâu bệnh, chuột hại phát sinh nhiều. Toàn xã có hơn 100 ha lúa bị chuột hại và trên 200 ha lúa bị sâu bệnh, những diện tích này năng suất giảm đáng kể, chỉ đạt từ 90-130 kg/sào. Còn năng suất lúa bình quân chung toàn xã vụ này là gần 55 tạ/ha (giảm gần 9 tạ/ha so với vụ đông xuân 2018-2019).

Theo tìm hiểu của chúng tôi, không chỉ có Phú Long, Lạc Vân, mà tất cả các xã sản xuất lúa vụ đông xuân sớm năm nay ở Nho Quan như: Phú Sơn, Lạng Phong, Gia Tường, Xích Thổ, Gia Lâm, Gia Thủy,… đều bị mất mùa.

Giải thích thêm về nguyên nhân, ông Trần Văn Dưỡng, Phó Trưởng phòng Kinh tế huyện Nho Quan cho biết: Thực hiện phương châm gieo cấy lúa đông xuân sớm đối với một số diện tích vùng trũng thấp, diện tích ngoài đê để tránh lũ tiểu mãn, toàn huyện có hơn 2.200 ha gieo cấy xong trước ngày 20/1.

Tuy nhiên, do năm nay nhuận hai tháng 4, nên thời tiết rét muộn, cuối tháng 4 mà nhiệt độ có lúc đã giảm xuống chỉ còn 16,5 độ C. Thời điểm đó rơi đúng vào lúc lúa xuân sớm trỗ bông, thụ phấn, phơi màu nên đã làm tỷ lệ kết hạt thấp, tỷ lệ hạt lép cao, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất cuối vụ.

Ngoài ra, 2 năm vừa qua không xuất hiện lũ lớn, lượng chuột gia tăng, phá hại lúa trên diện rộng, các loại sâu bệnh như sâu cuốn lá, đạo ôn… cũng là những yếu tố cộng hưởng khiến năng suất lúa giảm. Hiện, toàn huyện đã thu hoạch được 2.500/7.400 ha lúa đông xuân.

Tuy chưa có đánh giá cụ thể về năng suất nhưng về cơ bản trà lúa xuân sớm mất mùa so với mọi năm. Riêng trà lúa đông xuân muộn ở các xã khác trên địa bàn hiện vẫn phát triển tốt. Huyện đang chỉ đạo các địa phương khẩn trương thu hoạch các diện tích lúa đã chín theo phương châm "xanh nhà hơn già đồng"; tổ chức đánh giá chính xác năng suất lúa theo từng trà lúa, giống lúa cụ thể, từ đó rút kinh nghiệm trong việc chỉ đạo sản xuất các vụ sau.

Song song với đó, yêu cầu các xã, HTX hướng dẫn bà con chủ động chuẩn bị đầy đủ giống, vật tư, phân bón và tiến hành làm đất, gieo cấy vụ mùa trong khung thời vụ tốt nhất bù đắp lại sản lượng lương thực thiếu hụt. Với các diện tích lúa-cá, tập trung tu sửa, gia cố bờ ruộng, để xuống giống cá càng sớm càng tốt.

Hà Phương