Ngay lần gặp đầu tiên, Phạm Công Chất đã cho tôi ấn tượng về một người đầy ý chí, nghị lực, từng trải, thực tế mà không kém phần mơ mộng. Cứ nhìn đại bản doanh của anh tại Khu du lịch sinh thái Thung Nham thuộc xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư sẽ cảm nhận rõ điều đó. Từ Quốc lộ số 1 cung đường thành phố Ninh Bình vào Tam Điệp rẽ tay phải khoảng 5km, Khu du lịch sinh thái Thung Nham hiển hiện hết sức kì thú.
Một góc KDL sinh thái Thung Nham.
Con đường nhỏ lát bê tông đủ để hai luồng xe xuôi ngược, uốn lượn giữa hai vách núi xanh mướt cây rừng men theo dòng suối trong vắt ẩn hiện giữa hoa cỏ lau lách, Thung Nham "sơn thủy hữu tình" hiện ra không khác gì chốn bồng lai tiên cảnh.
Tôi đến Thung Nham vào tiết cuối hạ đầu thu nên được thưởng ngoạn vẻ đẹp mĩ lệ nhất của nó. Vòm trời cao sáng với những áng mây trắng nõn bồng bềnh phản chiếu mặt hồ trong veo, gợn sóng lăn tăn êm ả. Mọi mệt nhọc lo toan thường ngày bỗng chốc tan biến. Con đường nhỏ mềm mại bao quanh Thung Nham được nối bằng những chiếc cầu vừa nguyên sơ vừa hiện đại, đủ để những tâm hồn yêu thiên nhiên cảm thấy hài lòng. ẩn hiện thấp thoáng giữa màu xanh cây lá là những "cây" nhà nhỏ xinh, mái lợp rơm rạ để du khách dừng chân hoặc nghỉ qua đêm.
Ven đường hoa rừng, hoa nhà từng vạt rực rỡ tươi tắn tỏa hương dịu nhẹ. "Đại bản doanh" của Giám đốc Phạm Công Chất được xây dựng theo kiểu nhà sàn hiện đại, đầy đủ tiện nghi ở thế tựa lưng vào vách núi vững chãi mà thơ mộng. Phạm Công Chất cho biết du khách có thể ở lại nghỉ bao lâu cũng được. Thực phẩm sạch. Thực đơn hoàn toàn "tự cung tự cấp". Cá thả dưới hồ tự nhiên; lợn gà nuôi theo cách truyền thống; đặc biệt món rau rừng ở đây quả là có một không hai: rau màu xanh đặc trưng của thảo mộc, vị hơi đắng mà thanh, nước ngọt thơm như mùi thuốc bắc.
Thật có lỗi khi nói về Thung Nham mà không nhắc đến vườn chim. Từ đại bản doanh, du khách ngồi thuyền chèo tay lướt giữa đôi bờ um tùm cây cối khoảng hai trăm mét là đến vương quốc của các loài chim. Chiều muộn, chim bay về rợp trời đỗ trắng xóa trên các ngọn cây. Ông giám đốc ngăn cấm triệt để nạn săn bắn nên chim bay về hội tụ ngày càng nhiều và rất dạn người. Hình như chúng biết và yên tâm rằng con người nơi đây có thể kết bạn được; rằng Thượng đế đã thực sự ban cho chúng đất lành.
Phạm Công Chất sinh ra và lớn lên ở xã Khánh Thiện, huyện Yên Khánh. Nhưng qua cách anh trò chuyện, tôi hiểu rằng Thung Nham đã gắn bó máu thịt với anh, rằng đây mới thực sự là ngôi nhà của anh, là nơi anh yêu thương và gắn bó đến hết đời.
Ngắm nhìn thung lũng trù phú xinh tươi thơ mộng với hồ nước mênh mông biếc xanh, được quy hoạch theo kiểu kết hợp kinh tế trang trại tổng hợp và du lịch sinh thái, ít ai hình dung ra cách đây hơn hai mươi năm nơi này là một thung lũng sình lầy, hoang vu rậm rạp rợn người. Lúc ấy chàng trai trẻ Phạm Công Chất sau khi giải ngũ, vừa học xong Đại học Kinh tế cùng một số người bạn có máu phiêu lưu rủ nhau vào Thung Nham săn thú rừng.
Chính cuộc phiêu du trong lòng thiên nhiên này mà Phạm Công Chất nảy ra ý tưởng biến cái thung lũng rậm rạp hoang vu sình lầy thành một khu du lịch sinh thái lý tưởng. Kiến thức đại học và những gì anh tự thu lượm có dịp được đem ra thi thố. Anh đến xã Ninh Hải xin đấu thầu khu Thung Nham. Anh mời các cụ bô lão trong làng đến họp, nêu ý tưởng và hỏi ý kiến, thực chất là tìm hiểu về vùng đất này, các cụ đều lắc đầu cho là anh điên. Vùng đất khỉ ho cò gáy không có đường vào, bị xem như chốn rừng sâu nước độc, hoang vu tối tăm lâu nay chẳng ai buồn đặt chân, bỗng có kẻ hoang tưởng mơ đến xây lâu đài (!).
Có lẽ những năm tháng khoác áo lính đã tôi luyện cho Phạm Công Chất khả năng chịu đựng gian khổ và đức tính kiên định. Hai bàn tay trắng, một mình anh vật lộn với bao khó khăn chồng chất, có lúc tưởng chừng không thể vượt qua. Ngay từ công việc đầu tiên phát quang bụi rậm, đắp đập, be bờ, làm đường, tạo hồ nước đã là một thử thách khắc nghiệt. Nhiều đêm nằm một mình giữa thung sâu heo hút rùng rợn, ngợp tiếng ếch nhái, côn trùng, chim chóc và thú hoang, lại bị muỗi đốt nhiều lên cơn sốt hầm hập, Phạm Công Chất nản quá toan bỏ cuộc.
Nhưng cái mô hình kinh tế mà anh hoạch định, anh tự nghĩ ra là kết hợp kinh tế trang trại tổng hợp với du lịch sinh thái đã neo chặt trong tâm trí anh. Điều chưa ai nghĩ ra, chưa ai làm, anh phải làm bằng được. Hình ảnh một Thung Nham thiên nhiên xinh tươi chan hòa ánh sáng, tiềm ẩn một sức sống tâm linh mãnh liệt luôn vời gọi anh. Thung Nham cần anh - người khai sơn phá thạch. Thung Nham chọn anh, anh không thể bỏ cuộc.
Nhìn Phạm Công Chất trầm ngâm, ánh mắt xa xăm tôi hiểu rằng anh sẽ còn tiếp tục tôn tạo, giữ gìn để Thung Nham thực sự là một quần thể tâm linh, một quần thể thiên nhiên tươi đẹp được nhiều người mến mộ. Bởi vì Thung Nham tin tưởng anh. Thung Nham đã chọn anh. Anh chính là người được chọn.
Lan Hoàng Miên