Nâng cao ý thức phòng cháy, chữa cháy trong cộng đồng

Trong bối cảnh tình hình cháy, nổ và sự cố, tai nạn diễn biến ngày càng phức tạp, tỉnh Hà Nam đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp quyết liệt, trong đó xác định việc phát huy sức mạnh toàn dân là yếu tố then chốt, nhằm xây dựng thế trận phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (PCCC và CNCH) rộng khắp, hiệu quả, bền vững từ cơ sở.

Toàn tỉnh hiện có 9.943 cơ sở thuộc diện quản lý PCCC, trong đó 1.381 cơ sở có nguy cơ cao về cháy, nổ. Giai đoạn 2015–2025, Hà Nam ghi nhận 132 vụ cháy, làm 1 người chết, 12 người bị thương, thiệt hại tài sản hơn 37 tỷ đồng và 15 ha rừng. Tuy số liệu đã giảm đáng kể so với giai đoạn 2005–2015, song nguy cơ cháy, nổ vẫn luôn tiềm ẩn ở mức cao. Đáng chú ý, các vụ cháy chủ yếu xảy ra tại các hộ nhà để ở kết hợp sản xuất, kinh doanh, kho chứa hàng hoá, cơ sở sản xuất nhỏ, phương tiện giao thông cơ giới… (chiếm 59,1%). Nguyên nhân để xảy ra cháy phổ biến nhất là sự cố hệ thống điện (chiếm 62,9%) và sự bất cẩn khi sử dụng lửa, nhiệt (14,4%).

Song song với công tác chữa cháy, lĩnh vực CNCH cũng đặt ra nhiều thách thức mới. Trong 10 năm qua, lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH, Công an tỉnh đã trực tiếp xử lý 34 vụ CNCH. Mặc dù số vụ không nhiều, nhưng đều diễn biến nhanh, phức tạp, đòi hỏi khả năng phối hợp, cơ động và xử lý tình huống kịp thời, hiệu quả từ cả lực lượng chuyên nghiệp và các lực lượng tại cơ sở và nhân dân.

Từ thực trạng trên cho thấy tình hình cháy, nổ và sự cố tai nạn trên địa bàn tỉnh vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, diễn biến phức tạp ở nhiều khu vực, lĩnh vực khác nhau. Thực tiễn đó đặt ra yêu cầu, các địa phương cần thiết phải phát huy vai trò, trách nhiệm của toàn dân trong công tác PCCC và CNCH, nhằm xây dựng thế trận an toàn, chủ động và bền vững ngay từ cơ sở. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là nâng cao nhận thức cộng đồng thông qua tuyên truyền, giáo dục pháp luật và kiến thức về PCCC. Nhiều hình thức tuyên truyền linh hoạt, đa dạng đã được triển khai: từ phát hơn 25.000 tờ rơi đến từng hộ dân, tổ chức hàng nghìn buổi tuyên truyền lưu động tại các chợ, khu dân cư, đến việc phát sóng thường xuyên thông điệp PCCC trên hệ thống truyền thanh cơ sở và các nền tảng mạng xã hội. Đặc biệt, hơn 4 triệu tin nhắn SMS về kỹ năng phòng cháy, thoát nạn đã được gửi tới người dân toàn tỉnh, góp phần lan tỏa thông điệp an toàn trong cộng đồng. Các buổi trải nghiệm, thực hành chữa cháy và cứu nạn được tổ chức đều đặn tại các cụm dân cư, trường học, khu công nghiệp, thu hút hàng chục nghìn lượt người tham gia.

Trong 10 năm qua, Công an tỉnh đã phối hợp tổ chức hơn 3.100 buổi tuyên truyền, tập huấn cho trên 400.000 lượt người, từng bước nâng cao ý thức và kỹ năng xử lý tình huống ngay tại chỗ. Phối hợp với các cơ quan báo chí, truyền thông xây dựng hàng trăm tin, bài, phóng sự phản ánh công tác PCCC và biểu dương gương người tốt, việc tốt; Chương trình “Bản tin 114” được duy trì trên sóng truyền hình tỉnh, với nội dung phong phú, thiết thực. Đồng thời, khuyến khích người dân cài đặt ứng dụng “Báo cháy 114”, đến nay đã có hơn 11.000 lượt cài đặt, bước đầu hình thành mạng lưới cảnh báo, phản ứng nhanh từ người dân.

Nhằm phát huy tối đa sức mạnh toàn dân, những năm qua, Công an tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội để phát động sâu rộng phong trào toàn dân PCCC tới mỗi đoàn viên, hội viên và người dân. Nội dung tuyên truyền được lồng ghép vào sinh hoạt chi bộ, đoàn thể, các buổi họp dân, từ đó từng bước chuyển hóa nhận thức thành hành động. Nhiều địa phương đưa tiêu chí chấp hành PCCC vào tiêu chuẩn đánh giá gia đình văn hóa, khu dân cư tiêu biểu. Hàng trăm mô hình an toàn PCCC tại cơ quan, doanh nghiệp, khu dân cư được triển khai đồng bộ, hiệu quả, góp phần củng cố thế trận “bốn tại chỗ” ngay từ cấp cơ sở. 100% xã, phường, thị trấn đã thành lập đội dân phòng theo quy định. Công tác huấn luyện nghiệp vụ, trang bị phương tiện, diễn tập các phương án chữa cháy, CNCH định kỳ tại các khu dân cư, mô hình “Tổ liên gia an toàn PCCC” được thực hiện nghiêm túc, sôi nổi, tạo điều kiện để người dân sẵn sàng xử lý tình huống khẩn cấp trong phạm vi dân cư. Nhiều vụ cháy nhỏ đã được lực lượng dân phòng và người dân dập tắt kịp thời, hạn chế tối đa thiệt hại.

Đặc biệt, việc xây dựng mô hình tiên tiến, điển hình trong phong trào toàn dân PCCC được tỉnh quan tâm chỉ đạo sâu sát. Đến nay, toàn tỉnh đã công nhận 279 đơn vị điển hình tiên tiến. Nhiều mô hình sáng tạo, hiệu quả cao được nhân rộng như: “Cửa hàng xăng dầu kiểu mẫu an toàn PCCC”, “Chợ đạt chuẩn an toàn PCCC”, “Khu dân cư tự quản PCCC”, “Tổ liên gia an toàn PCCC và CNCH” (695 tổ), “Điểm chữa cháy công cộng” (78 điểm). Riêng mô hình tuyên truyền, hướng dẫn cơ sở trong KCN Đồng Văn II được công nhận là mô hình cấp tỉnh, được Bộ Công an thông báo nhân rộng toàn quốc. Phong trào “Nhà tôi có bình chữa cháy” đạt tỷ lệ 99,83% hộ dân tham gia – một con số thể hiện rõ sự lan tỏa của phong trào từ nhận thức đến hành động. Đáng chú ý, năm 2024, đội tuyển Hà Nam xuất sắc giành giải Nhất toàn quốc tại Hội thi “Tổ liên gia an toàn PCCC” do Bộ Công an tổ chức, khẳng định hiệu quả công tác huấn luyện và phong trào PCCC từ cơ sở.

Trong thời gian tới, nhằm phát huy tối đa sức mạnh toàn dân, góp phần nâng cao chất lượng công tác PCCC và CNCH ngay từ cơ sở, theo Trung tá Trương Vũ Minh, Trưởng phòng Cảnh sát PCCC và CNCH, Công an tỉnh, lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, khoa học kỹ thuật vào công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật, xây dựng phong trào toàn dân PCCC và CNCH. Chủ động trao đổi, cung cấp đầy đủ các thông tin tuyên truyền, khuyến cáo cho người dân về kiến thức, kỹ năng phòng ngừa cháy, nổ, thoát nạn, tăng cường tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế về PCCC và CNCH cho nhân dân.

Tăng cường trao đổi thông tin, kinh nghiệm với lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH các địa phương trong cả nước để học tập, nghiên cứu, tiếp tục xây dựng, nhân rộng các mô hình, cách làm sáng tạo, hiệu quả trong công tác PCCC và CNCH; kịp thời đề xuất hình thức động viên, khen thưởng phù hợp đối với các tổ chức, cá nhân có thành tích trong phong trào toàn dân PCCC, làm nhân tố phát triển phong trào. Thường xuyên tổ chức kiểm tra thực tế, đánh giá, rút kinh nghiệm, tập trung trí tuệ tập thể để có những giải pháp, cách làm phù hợp đặc điểm, tình hình từng thời kỳ, giai đoạn và đối tượng cần hướng tới.

Nguyễn Khánh