Máy cuộn rơm góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường không khí

Anh Ngô Quang Huy ở xã Cồn Thoi, huyện Kim Sơn là một trong những người đầu tiên được tỉnh hỗ trợ một phần kinh phí mua máy cuộn rơm. Anh Huy cho biết, trước đây tình trạng đốt rơm rạ diễn ra khá thường xuyên và phổ biến ở các vụ thu hoạch lúa, gây ô nhiễm môi trường không khí và ảnh hưởng xấu đến cuộc sống của người dân. 

Nắm bắt nhu cầu sử dụng rơm rạ trong trồng trọt, chăn nuôi ngày càng tăng và ở nhiều tỉnh trong cả nước mô hình máy cuộn rơm đã phát huy hiệu quả cao, cùng với chính sách hỗ trợ của tỉnh, năm 2019 anh quyết định mua 2 máy cuốn rơm đưa vào vận hành ngay trong vụ thu hoạch lúa mùa năm 2019. 

Cũng theo anh Huy, cơ chế hoạt động của máy khá đơn giản, có thể thu gom ở trên những chân ruộng sình lầy và nhiều địa hình khác nhau. Nếu thời tiết thuận lợi, mỗi sào máy chỉ chạy 4-5 phút cho thu hoạch 6-8 cuộn rơm. Trung bình mỗi cuộn nặng khoảng 12-15 kg. Toàn bộ rơm sau khi cuộn được xuất bán trực tiếp cho Công ty bò sữa Mộc Châu, Công ty Cổ phần sữa Việt nam - Vinamilk, Công ty Bò thịt sữa Yên Phú và một số hộ sản xuất nấm khác trên địa bàn tỉnh. 

Trong vụ đầu tiên anh Huy đã tiến hành thu trên địa bàn huyện Kim Sơn, Yên Khánh, Yên Mô và ở vụ đông xuân 2020 anh tiếp tục mở rộng địa bàn sang Thanh Hóa. Doanh thu trong mỗi vụ sản xuất ước đạt từ 500 - 600 triệu đồng. 

Những năm qua việc cơ giới hóa vào khâu thu hoạch lúa được đẩy mạnh, làm cho phụ phẩm rơm, rạ sau khi thu hoạch bị phun rải trên đồng ruộng, rất khó khăn trong việc thu gom. 

Theo số liệu của Sở nông nghiệp và PTNT, hiện cơ giới hóa ở khâu thu hoạch trên địa bàn tỉnh đạt 86% diện tích gieo cấy. Thực tế lượng rơm, rạ được tận dụng sau thu hoạch chỉ chiếm khoảng 20%, còn lại do không có nhu cầu sử dụng dẫn đến tình trạng người dân đốt rơm, rạ trực tiếp trên cánh đồng, gây ra ô nhiễm môi trường. Tình trạng đốt rơm rạ sau thu hoạch khá phổ biến, có thời điểm khói bay mù mịt ảnh hưởng đến hoạt động của các phương tiện tham gia giao thôngvà cuộc sống của chính người dân.

Cũng theo các chuyên gia đánh giá việc đốt rơm rạ sau thu hoạch còn làm chai cứng đất, giảm khả năng giữ nước, giữ phân bón, tăng chi phí sản xuất…. đặc biệt là lãng phí phụ phẩm nông nghiệp. Vì vậy, việc đưa máy móc vào thu gom rơm rạ là điều hết sức cần thiết. 

Ông Phạm Hồng Sơn, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh cho biết: Xuất phát từ nhu cầu thực tế, bắt đầu từ năm 2019 tỉnh Ninh Bình triển khai thực hiện mô hình "Cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp, đảm bảo vệ sinh môi trường, nâng cao giá trị thu nhập/ha canh tác" nằm trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Theo đó, tỉnh hỗ trợ nông dân mua máy cuộn rơm đưa vào sản xuất với mức hỗ trợ 100 triệu đồng/máy. 

Kết quả triển khai mô hình trong năm đầu tiên, tỉnh đã hỗ trợ 5 cá nhân, tổ hợp tác, hợp tác xã trong tỉnh mua 6 máy cuộn rơm. Mô hình phát huy hiệu quả rất tốt về mặt kinh tế và giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường do đốt rơm rạ gây ra. Với giá bán giao động từ 2.200-2.500 đồng/kg, 1 sào thu gần 1 tạ rơm, người nông dân có lãi từ 220-250 nghìn đồng/sào. Việc thu gom rơm rạ đã hạn chế được tình trạng đốt tràn lan những năm trước đây, góp phần để đồng ruộng sạch sẽ, tạo điều kiện bước vào vụ sản xuất tiếp theo thuận lợi hơn.

Nhận thấy các máy cuộn rơm đi vào hoạt động ổn định và có hiệu quả rõ rệt, năm 2020 tỉnh tiếp tục phê duyệt chương trình hỗ trợ nông dân mua máy cuộn rơm và nâng tổng số máy được hỗ trợ toàn tỉnh đến nay lên 20 máy, trong đó huyện Yên Khánh 11 máy, huyện Kim Sơn 4 máy, huyện Yên Mô 2 máy, huyện Gia Viễn 2 máy, huyện Hoa Lư 1 máy. 

Trong vụ đông xuân 2020, các HTX, THT, hộ dân đã mở rộng địa bàn hoạt động trên khắp các địa phương trong tỉnh và sang các tỉnh lân cận như Thanh Hóa, Nam Định. 

Để tránh tình trạng người dân đốt rơm khi máy chưa kịp thu gom, các chủ máy đã chủ động làm việc và thỏa thuận với UBND xã, thị trấn vận động người dân hợp tác, thay đổi thói quen không có lợi. 

Bên cạnh đó, các hộ, HTX, THT tham gia mô hình đã hình thành mối liên kết trong việc thu gom rơm rạ bằng việc ký kết hợp đồng thu gom và tiêu thụ rơm với các công ty, hộ chăn nuôi trong và ngoài tỉnh. Rơm rạ sau thu gom được vận chuyển và nhập cho các trang trại chăn nuôi bò sữa của các thương hiệu lớn như TH True Milk, Mộc Châu, Vinamilk.... để làm thức ăn chăn nuôi hoặc cung ứng cho các hộ làm nấm, làm phân bón, che phủ cho cây trồng, làm đệm lót bảo quản một số mặt hàng nông sản, sản phẩm dễ vỡ, dễ bị hư hỏng do vận chuyển...

Qua hai vụ sản xuất cho thấy mô hình đã phát huy hiệu quả tốt, tình trạng đốt rơm rạ sau thu hoạch đã giảm hẳn, nhiều địa phương không còn khói bụi như trước đây; giá trị sản xuất trên 1 ha canh tác được nâng lên. 

Trong thời gian tới, để nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động thu gom rơm rạ, Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh đề nghị các xã, thị trấn, các HTX nông nghiệp tuyên truyền, vận động để bà con nông dân thay đổi thói quen, tạo điều kiện cho các chủ máy hoạt động, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nâng cao giá trị thu hoạch trên diện tích canh tác trong sản xuất nông nghiệp.

Hồng Giang -Nguyễn Lựu