Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV: Đại biểu Quốc hội tỉnh góp ý về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn

Phát biểu thảo luận tại hội trường, đại biểu Trần Thị Quỳnh, Giáo viên trường THPT Nguyễn Khuyến (Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình) cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, nhằm kịp thời hoàn thiện khung pháp lý, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tăng cường phân cấp, phân quyền, giảm tầng nấc trung gian, bảo đảm đồng bộ với Luật Quy hoạch, Luật Đất đai và các luật có liên quan.

Căn cứ các cơ sở pháp lý và qua khảo sát thực tiễn thi hành Luật tại địa phương, đại biểu nhận thấy còn một vướng mắc cụ thể có tác động trực tiếp tới thời gian, chi phí và chất lượng công tác quy hoạch, đó là quy trình thẩm định tại cấp tỉnh đối với nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch đô thị và nông thôn quy định tại các Điều 38, 39, 40 của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn số 47/2024/QH15 (hiện nay dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung mới chỉ thay đổi các nội dung để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp).

Nêu những bất cập của quy định này, đại biểu cho biết: Theo quy định tại Điều 38, đối với các quy hoạch thuộc thẩm quyền phê duyệt của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cơ quan chuyên môn về quy hoạch đô thị và nông thôn trực thuộc UBND tỉnh (tại địa phương là Sở Xây dựng) là cơ quan thẩm định nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch đô thị và nông thôn.

Đồng thời, Điều 39 quy định UBND có thẩm quyền phê duyệt sẽ thành lập Hội đồng thẩm định, trong đó Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND tỉnh hoặc người được ủy quyền là Chủ tịch Hội đồng thẩm định.

Khoản 3 Điều 40 quy định: “Báo cáo thẩm định nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch đô thị và nông thôn của cơ quan thẩm định phải thể hiện ý kiến của Hội đồng thẩm định… và kết luận về điều kiện trình phê duyệt”.

Như vậy, trình tự gồm các bước:

1. UBND cấp tỉnh ra quyết định thành lập Hội đồng thẩm định.

2. Hội đồng thẩm định họp, xem xét hồ sơ, thảo luận và ra Kết luận thẩm định bằng văn bản với đầy đủ nội dung theo quy định tại Điều 40.

3. Trên cơ sở đó, Sở Xây dựng - với tư cách cơ quan thẩm định lại phải ban hành Báo cáo thẩm định riêng, trong đó bắt buộc phải “thể hiện ý kiến của Hội đồng thẩm định” và bổ sung kết luận về “điều kiện trình phê duyệt”.

Đại biểu cho rằng thực hiện quy định này, có 4 bất cập trong quy trình thực hiện:

Thứ nhất, việc Hội đồng thẩm định đã họp, nghe trình bày, tranh luận và thống nhất nội dung thẩm định (trong đó cũng đã có ý kiến của Sở Xây dựng trong Hội đồng); sau đó Sở Xây dựng với vai trò là cơ quan thẩm định, phải ban hành báo cáo thẩm định. Về mặt logic, Sở Xây dựng không thể đưa ra ý kiến thẩm định khác với Kết luận thẩm định của Hội đồng, vốn theo quy định có thể do lãnh đạo UBND tỉnh (cấp cao hơn) chủ trì và đã quyết định về cùng một nội dung thẩm định. Vì vậy, Báo cáo thẩm định của cơ quan chuyên môn trên thực tế chỉ khác Kết luận của Hội đồng thẩm định là thêm nội dung kết luận về điều kiện trình phê duyệt, nên về thực chất không có thêm một khâu thẩm định chuyên môn độc lập nào nữa.

Thứ hai, không tách bạch được rõ ràng các khâu giữa cơ quan chuyên môn và cơ quan phê duyệt. Theo quy định thì Chủ tịch UBND cấp cấp tỉnh - người có thẩm quyền phê duyệt có thể đồng thời là Chủ tịch Hội đồng thẩm định. Khi đó, khâu thẩm định đã “gắn” chặt với khâu phê duyệt. Việc một người vừa thẩm định vừa phê duyệt có thể dẫn đến việc các bước thẩm định không được thực hiện một cách độc lập, không có sự kiểm tra chặt chẽ từ các cơ quan khác hoặc chuyên gia bên ngoài. Điều này có thể làm giảm tính khách quan và trung thực trong quá trình đánh giá quy hoạch. Bên cạnh đó, cơ quan chuyên môn không có quyền đưa ra ý kiến độc lập về các vấn đề chuyên môn trong quá trình thẩm định. Điều này làm hạn chế yêu cầu về tính độc lập tương đối giữa thẩm định và phê duyệt; khó đảm bảo được sự minh bạch, công bằng và chất lượng của quy hoạch.

Thứ ba, khi phải tổ chức hai quy trình thẩm định (một tại Hội đồng, một trong nội bộ cơ quan chuyên môn, cùng với các hồ sơ, giấy tờ, báo cáo tương tự nhau) chắc chắn thời gian xử lý sẽ kéo dài, chi phí xã hội tăng lên, trong khi kết quả về nội dung lại không khác biệt. Điều này đi ngược tinh thần đơn giản hóa thủ tục, cắt giảm khâu trung gian mà dự thảo Luật sửa đổi lần này đang theo đuổi trên nhiều điều khoản khác.

Thứ tư, khi có sai sót về nội dung quy hoạch, rất khó xác định trách nhiệm cuối cùng thuộc về Hội đồng thẩm định hay của cơ quan chuyên môn đã ký Báo cáo thẩm định.

Từ những bất cập trên, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu sửa đổi quy định này theo hướng coi Hội đồng thẩm định là chủ thể thẩm định duy nhất đối với các quy hoạch thuộc thẩm quyền phê duyệt của UBND tỉnh, còn cơ quan chuyên môn về quy hoạch đô thị và nông thôn trực thuộc UBND tỉnh (Sở Xây dựng) đóng vai trò cơ quan thường trực, giúp việc cho Hội đồng, không ban hành Báo cáo thẩm định riêng.

Cụ thể, cần sửa đối với các điều Luật như sau:

- Tại khoản 2 Điều 38, cần sửa đổi thành: “Hội đồng thẩm định nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch đô thị và nông thôn do UBND cấp tỉnh thành lập là cơ quan thẩm định; cơ quan chuyên môn về quy hoạch đô thị và nông thôn trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh là cơ quan thường trực của Hội đồng”.

- Tại khoản 3 Điều 40 cần sửa đổi thành: “Báo cáo thẩm định nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch đô thị và nông thôn của Hội đồng thẩm định phải thể hiện đối với nội dung thẩm định nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch đô thị và nông thôn quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này và kết luận về điều kiện trình phê duyệt. Báo cáo thẩm định quy hoạch phải được trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt xem xét để quyết định phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch đô thị và nông thôn.”

“Việc sửa đổi quy định như vậy vẫn bảo đảm vai trò lãnh đạo, chịu trách nhiệm chính trị của UBND tỉnh thông qua việc lãnh đạo UBND làm Chủ tịch Hội đồng thẩm định; giảm hẳn một bước thủ tục, tránh hình thức, tốn kém thời gian thực hiện; rõ ràng trách nhiệm: Hội đồng thẩm định chịu trách nhiệm về nội dung thẩm định; cơ quan chuyên môn chịu trách nhiệm về tính chính xác, đầy đủ của hồ sơ, việc tham mưu, tiếp thu, chỉnh lý; UBND tỉnh chịu trách nhiệm quyết định cuối cùng về phê duyệt. Đồng thời, phù hợp chủ trương chung của dự thảo về việc nâng trách nhiệm của địa phương, nhưng không để thủ tục trở thành rào cản”- đại biểu Trần Thị Quỳnh nhấn mạnh.