Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV: Đại biểu Quốc hội tỉnh đề nghị chủ động chuẩn bị cho tương lai già hóa dân số

Tham gia thảo luận tại hội trường về Dự án Luật Dân số, đại biểu Trần Thị Hiền, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc Công ty Cổ phần Xây dựng và Phát triển Hạ tầng Kỹ thuật Hà Nam (Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình) đã đóng góp nhiều ý kiến nhằm hoàn thiện Dự án Luật, góp phần thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về dân số và phát triển.

Theo đại biểu, “Dân số và phát triển” là cụm từ đã rất quen thuộc trên phương diện truyền thông. Tuy nhiên, về mặt quy phạm thì cho đến nay vẫn chỉ có các văn bản của Đảng thể hiện chủ trương này, rõ nhất là trong Nghị quyết 21 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII và Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị, còn trong các văn bản pháp luật thì hầu như chưa có sự ghi nhận chính thức. Ngay trong dự thảo Luật, cụm từ “dân số và phát triển” cũng chỉ được đề cập 1 lần duy nhất tại Điều 8 về công tác truyền thông. Do đó, đại biểu đề nghị trong Chương I (Những quy định chung), cần bổ sung quy định để chính thức tuyên bố chính sách về việc “Nhà nước thực hiện chính sách dân số và phát triển gắn với xây dựng đất nước giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc” để thay thế cho tuyên bố “Mọi người có trách nhiệm thực hiện kế hoạch hoá gia đình” đang được quy định tại Điều 43-Luật Chăm sóc sức khỏe nhân dân từ năm 1989 và hiện vẫn đang có hiệu lực thi hành. “Và như vậy, đây sẽ là đạo luật đầu tiên của Nhà nước chính thức hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng về dân số và phát triển”- đại biểu nhấn mạnh.

Góp ý cụ thể về quy định lồng ghép yếu tố dân số vào chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội (Điều 4), đại biểu cho biết: tại khoản 2, Điều 4 Dự thảo Luật xác định nội hàm các yếu tố dân số cần lồng ghép trong các chính sách phát triển chỉ bao gồm 3 yếu tố là quy mô, cơ cấu và phân bố dân số. Như vậy là không có yếu tố già hóa dân số, trong khi đây là vấn đề rất cần thiết, thậm chí là cấp thiết đối với công tác dân số hiện nay.

Dẫn chứng khuyến nghị của Quỹ Dân số Liên hợp quốc, đại biểu Trần Thị Hiền cho biết: một trong những biện pháp cần ưu tiên để có thể thích ứng và tận dụng cơ hội từ già hóa dân số đó là phải đảm bảo vấn đề già hóa và nhu cầu của người cao tuổi được tính đến trong các chính sách phát triển cấp quốc gia. Từ nguyên lý này, hiện nay tại các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc nền “kinh tế tóc bạc” và các dịch vụ, hàng hóa dành cho người cao tuổi phát triển rất mạnh mẽ. Do vậy, đại biểu đề nghị bổ sung thêm yếu tố “già hóa dân số” vào Khoản 2, Điều 4 Dự thảo Luật.

Đại biểu cho rằng, vào thời điểm này, khi dân số cao tuổi tăng bình quân hơn 4%/năm, giai đoạn 2019- 2021 mỗi năm tăng thêm 600 nghìn người cao tuổi, chỉ số già hóa tăng từ 35,5 (năm 2009) lên 53,1 (năm 2021) thì đây là lúc cần nghĩ trước, đi trước trong việc thiết lập chính sách ưu tiên để thúc đẩy phát triển các cơ sở dưỡng lão, cơ sở cung cấp dịch vụ chăm sóc người cao tuổi, tăng tính sẵn có của dịch vụ dành cho người cao tuổi ngay tại cộng đồng, tạo nền tảng cho “nền kinh tế tóc bạc” tại Việt Nam.

Tại điểm c, Khoản 1 Điều 17 Dự thảo Luật cũng đã có quy định biện pháp “Tổ chức các hình thức, mô hình chăm sóc người cao tuổi tại nhà, cộng đồng”, tuy nhiên, theo đại biểu quy định như vậy không rõ nội hàm của chính sách. Đại biểu dẫn chứng, mặc dù từ năm 2010, Luật Người cao tuổi đã có quy định “Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng cơ sở chăm sóc người cao tuổi”, nhưng trên thực tiễn việc xã hội hóa, phát triển các cơ sở dưỡng lão, chăm sóc người cao tuổi rất khó khăn, số lượng rất ít; chủ yếu là dịch vụ chi phí cao dành cho người có khả năng chi trả vài chục triệu đồng/tháng. Nguyên nhân cơ bản vẫn là khó khăn trong tiếp cận đất đai, mặt bằng và nhân lực chuyên môn.

Do vậy, đại biểu đề nghị chỉnh lý, bổ sung, cụ thể hóa Điều 17 về hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi theo hướng quy định cụ thể hơn về chính sách khuyến khích, ưu tiên về tiếp cận đất đai, ưu đãi về thuế đối với hoạt động đầu tư, phát triển cơ sở chăm sóc người cao tuổi và các hình thức chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng. Đồng thời cũng cần có chính sách khuyến khích, tạo điều kiện cho lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài trong các lĩnh vực điều dưỡng, chăm sóc người cao tuổi khi hết thời hạn hợp đồng làm việc ở nước ngoài có thể thuận lợi phát huy kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm chuyên môn để tiếp tục phát triển nghề nghiệp tại Việt Nam. “Đây là bước chuẩn bị một cách chủ động về cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực phục vụ thiết thực cho tương lai già hóa dân số của Việt Nam”- đại biểu Trần Thị Hiền nhấn mạnh.

Cũng trong phiên họp buổi chiều, Quốc hội thảo luận về Dự án Luật Phòng bệnh.