Huy động sự tham gia của cộng đồng trong việc bảo vệ di sản

Để được điều này thì đều đặn hàng ngày, những người lái đò ở Tràng An đã phải thay phiên nhau vớt rác, quét dọn. Mặc dù không được ai trả công nhưng họ vẫn làm bởi họ hiểu rằng bảo vệ môi trường cũng là bảo đảm sinh kế cho chính mình. Chị Nguyễn Thị Sen (thôn Vàng Ngọc, xã Trường Yên, huyện Hoa Lư), một lái đò ở bến đò Tràng An chia sẻ: Nếu như mỗi người dân đều có ý thức chung tay giữ gìn, bảo vệ môi trường thì sẽ góp phần tạo nên một cảnh quan đẹp, mà cảnh đẹp thì du khách chắc chắn sẽ hài lòng và quay lại.

Còn với xã Yên Sơn, thành phố Tam Điệp, tuy không là vùng lõi của Di sản nhưng chính quyền và địa phương nơi đây cũng rất chú trọng công tác tuyên truyền để người dân trong quá trình sinh sống, canh tác không có những hành động xâm hại đến khu Di sản. Anh Đoàn Anh Tuấn, cán bộ địa chính xã cho biết: Xã Yên Sơn có 4 thôn với diện tích khoảng 140 ha nằm trong khu vực Di sản. Trong thời gian qua, chính quyền xã đã phối hợp chặt chẽ với Sở Du lịch, Ban quản lý quần thể danh thắng Tràng An thường xuyên kiểm tra, giám sát, nắm bắt tình hình bảo vệ cảnh quan môi trường Di sản, đặc biệt là trật tự xây dựng, quản lý sử dụng đất đai; liên tục tuyên truyền, nhắc nhở để nhân dân trong quá trình canh tác, xây dựng nhà ở phải thực hiện nghiêm túc các quy định của Nhà nước về quản lý và bảo vệ di sản. Nhìn chung đến nay đa số bà con sinh sống trong khu vực này đã hiểu và thực hiện tốt.

Di sản Quần thể danh thắng Tràng An nằm trên địa bàn 20 xã, phường thuộc 5 huyện, thành phố của tỉnh Ninh Bình, bao gồm 3 khu bảo tồn: Khu di tích Lịch sử Văn hóa Cố đô Hoa Lư, khu danh thắng Tràng An - Tam Cốc - Bích Động và khu rừng nguyên sinh đặc dụng Hoa Lư. Tổng diện tích toàn khu là 12.252 ha, trong đó khu di sản thế giới có diện tích 6.226 ha, vùng bảo vệ có diện tích 6.026 ha. Nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của di sản, ngay sau khi đón nhận danh hiệu Di sản Thế giới, để tiếp tục khẳng định cam kết, trách nhiệm trong công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản nhằm chuyển giao cho thế hệ tương lai theo Công ước Di sản Thế giới, tỉnh Ninh Bình đã quan tâm chỉ đạo các ngành, cấp tập trung quản lý, bảo tồn di sản gắn với phát triển hài hòa các hình thức du lịch, dịch vụ.

Ông Phạm Sinh Khánh, Phó giám đốc Ban Quản lý Quần thể danh thắng Tràng An khẳng định: Sau 5 năm được công nhận là Di sản thế giới, những giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản Tràng An vẫn được bảo tồn nguyên vẹn, thu hút khách du lịch đến thăm quan và nghỉ dưỡng ngày càng tăng. Tuy nhiên, bên cạnh niềm vui, niềm tự hào khi kinh tế, xã hội của các địa phương có những bước phát triển vượt bậc nhờ phát triển du lịch thì việc giải quyết hài hòa giữa vấn đề phát triển du lịch và bảo tồn di sản là bài toán khó đặt ra cho chính quyền các cấp và cộng đồng địa phương sinh sống trong khu vực Di sản. Thời gian qua, chúng tôi đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương triển khai có hiệu quả công tác tuyên truyền, nâng cao kiến thức cho nhân dân về công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Chỉ đạo chính quyền các xã thực hiện nghiêm túc các quy định về di sản nói chung và hoạt động xây dựng, cấp phép kinh doanh, đặc biệt là loại hình kinh doanh dịch vụ lưu trú du lịch trong vùng quần Quần thể nói riêng. Đến nay, hoạt động xây dựng trong phạm vi Di sản đã đi vào nề nếp. Người dân đã có ý thức tự giác làm thủ tục xin cấp phép xây dựng khi có nhu cầu xây dựng nhà ở - một việc làm chưa có trong tiền lệ từ trước đến nay trong quản lý hoạt động xây dựng tại khu vực nông thôn. Tuy nhiên, thực tế, những sai phạm về sử dụng đất đai và trật tự xây dựng trong khu vực Di sản vẫn đang hiện hữu. Chính vì vậy, thời gian tới rất cần sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của chính quyền các cấp và sự chung tay của cộng đồng địa phương trong quản lý, bảo tồn nguyên vẹn, bền vững các giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản. Giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển, làm sao cho Di sản thực sự "sống" và phát huy những giá trị vốn có của nó, để thương hiệu Di sản thực sự trở thành động lực cho sự phát triển du lịch nói riêng và phát triển kinh tế xã hội địa phương nói chung.

Bài, ảnh: Hà Phương