Hiệu quả mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân ở Nho Quan

Tại buổi tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân cho các học sinh khối lớp 9 Trường THCS Thượng Hòa, đa số các em không còn e ngại, xấu hổ mà nghiêm túc thực hiện các công đoạn đo, khám sức khỏe, lắng nghe tư vấn của cán bộ, bác sĩ về sức khỏe vị thành niên. Em Nguyễn Khánh Linh, học sinh lớp 9A cho biết: Qua buổi khám sức khỏe tại Trạm y tế xã và nghe tư vấn của cán bộ dân số huyện, em hiểu biết thêm một số kiến thức quan trọng mà từ trước đến nay chúng em chưa có dịp tiếp cận, đó là những kiến thức, kỹ năng sống cơ bản để nhằm hạn chế những hậu quả xấu xảy ra trong lứa tuổi học trò, từ đó chúng em xây dựng được mối quan hệ bạn bè lành mạnh, giúp nhau cùng tiến bộ. Các bạn gái còn được tư vấn để có thêm kiến thức về vệ sinh cá nhân và chăm sóc sức khỏe khi đến kỳ hàng tháng…

Chị Đinh Thị Vân, Trạm trưởng Trạm y tế xã Thượng Hòa cho biết: Thực hiện Mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân cho đối tượng là học sinh THCS, ban đầu, hầu hết các em còn ngại ngần, xấu hổ khi nói về bản thân, bệnh tật hoặc ngại tâm sự những tâm tư, tình cảm của mình khi bước vào lứa tuổi mới lớn. Nhưng khi đến đây, được các y bác sĩ tại Trạm và cán bộ tư vấn của Trung tâm Dân số- KHHGĐ huyện tư vấn, chuyện trò thì các em đã tin tưởng và cởi mở hơn rất nhiều. Đặc biệt, với hình thức thăm dò thông qua phiếu điều tra, các em đã viết rõ những triệu chứng sức khỏe, những bệnh mình đang gặp phải. Từ đó cán bộ tư vấn nắm được tình trạng sức khỏe của từng em để có cách tư vấn riêng hiệu quả. Đối với những em có triệu chứng bệnh cần điều trị sẽ được thông báo đến cô giáo chủ nhiệm, sau đó thông báo đến gia đình để có phương hướng điều trị bệnh cho các em. Thực hiện Mô hình, mỗi năm, Trạm y tế xã Thượng Hòa phối hợp tổ chức khám sức khỏe và tư vấn cho 150-160 học sinh lớp 9 của trường THCS trên địa bàn xã. Qua cân đo, khám sức khỏe, đối với những em thấp nhỏ, gầy yếu sẽ được tư vấn cách ăn uống, rèn luyện để đảm bảo đủ sức khỏe học tập, vui chơi. Qua các đợt tư vấn, chăm sóc sức khỏe cũng đã phát hiện, tư vấn cho các em cách khắc phục và yên tâm với những biến đổi của cơ thể ở tuổi mới lớn.

Chị Nguyễn Thị Hồng Thu, Phó Giám đốc Trung tâm Dân số-KHHGĐ huyện Nho Quan cho biết: Mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân gồm 3 nội dung chủ yếu là tư vấn cho phụ huynh học sinh có con trong độ tuổi vị thành niên, thanh niên; tư vấn cho đối tượng vị thành niên, thanh niên và khám sức khỏe cho đối tượng. Theo đó, mỗi xã thực hiện Mô hình thành lập 1 CLB tiền hôn nhân và tổ chức sinh hoạt mỗi quý/lần. Các CLB hoạt động nhằm giúp các bạn trẻ có suy nghĩ đúng và hình thành các mối quan hệ lành mạnh, trong sáng về tình bạn, tình yêu và hôn nhân gia đình. Đồng thời giúp các thành viên có được những kỹ năng sống cần thiết để tự bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho mình, nâng cao năng lực để trở thành những tuyên truyền viên hay giáo dục viên đồng đẳng trong lĩnh vực dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình…

Năm 2013, Trung tâm Dân số-KHHGĐ huyện Nho Quan đã cung cấp, phổ biến kiến thức cho phụ huynh có con trong độ tuổi vị thành niên, thanh niên về giáo dục giới tính, khám tư vấn tiền hôn nhân được 14 lớp/14 xã với 655 phụ huynh tham dự. Tổ chức được 19 lớp/19 xã tại 19 trường THCS với gần 1.300 em học sinh tham dự về cung cấp, phổ biến kiến thức cho đối tượng tiền hôn nhân. Đồng thời phối kết hợp với Trung tâm Y tế huyện, Đoàn thanh niên, Trạm y tế, Ban dân số - KHHGĐ xã, thị trấn và trường THCS tổ chức tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân cho đối tượng vị thành niên và thanh niên chuẩn bị kết hôn ở 14 xã với trên 1.300 người tham gia. Qua các buổi khám, tư vấn đã phát hiện nhiều vị thành niên và thanh niên mắc bệnh viêm nhiễm đường sinh sản, bệnh lây qua đường tình dục, bệnh liên quan đến đường tiết niệu…, hướng dẫn các em cách khắc phục, chữa trị kịp thời.

Có thể nói, Mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân được thực hiện trên địa bàn huyện Nho Quan trong những năm qua đã mang lại hiệu quả thiết thực. Đến nay, đối tượng dự án đã có sự chuyển biến mạnh mẽ cả về nhận thức, thái độ và hành vi đối với chăm sóc SKSS, các em đã mạnh dạn trao đổi, thảo luận về các vấn đề mà trước đây được coi không nên nói ra, đi khám kiểm tra sức khỏe và tư vấn đều đặn; các bậc phụ huynh và nhân dân cũng thay đổi quan niệm, không còn coi nói với trẻ kiến thức về chăm sóc SKSS là cấm kị, mà đã có thái độ hợp tác ủng hộ tích cực. Qua thời gian thực hiện Mô hình cũng nhận thấy, đối tượng thường có nhu cầu về tư vấn cao hơn so với nhu cầu kiểm tra sức khỏe. Các em mong muốn được tư vấn kiến thức để tự biết cách chăm sóc sức khỏe cho bản thân và trang bị kiến thức về hôn nhân gia đình… Tuy nhiên, vẫn còn một số khó khăn khi thực hiện Mô hình, như không có tài liệu phát cho các đối tượng đến tham dự các lớp cung cấp kiến thức cho phụ huynh trong độ tuổi tiền hôn nhân và đối tượng tiền hôn nhân. Tư tưởng một số phụ huynh và đối tượng tiền hôn nhân vẫn còn e ngại, xấu hổ, coi việc cung cấp kiến thức về SKSS/SKTD/KHHGĐ cho đối tượng vị thành niên và thanh niên là "vẽ đường cho hươu chạy" nên phần nào gặp khó khăn cho công tác tuyên truyền, tư vấn. Đội ngũ cán bộ y tế ở Trung tâm y tế cũng như Trạm y tế xã chưa được tập huấn về chương trình nên chưa có sự thống nhất trong quá trình khám, tư vấn…

Mong muốn của những người làm công tác dân số của huyện Nho Quan là được duy trì và nhân rộng Mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân, nhất là ở những xã vùng sâu, vùng xa của huyện để các em có nơi sinh hoạt lành mạnh, nâng tầm hiểu biết về mối quan hệ khác giới, cùng xây dựng một mối quan hệ bạn bè đúng nghĩa, không mắc các tệ nạn xã hội. Từ sự chuyển biến nhận thức và hành vi ở lứa tuổi thanh, thiếu niên chắc chắn sẽ tạo ra tiền đề tích cực, hiệu quả cho công tác dân số, gia đình và trẻ em ở các địa phương…

Bài,ảnh: Hồng Vân