Đẩy mạnh công tác hướng nghiệp để nâng cao hiệu quả phân luồng học sinh
Những năm qua, việc đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục hướng nghiệp (GDHN); gắn kết với thực tiễn sản xuất và nhu cầu xã hội, công tác phân luồng học sinh sau tốt nghiệp THCS và THPT vào giáo dục đã đạt kết quả tích cực. GDHN vì thế đã được khẳng định có ý nghĩa quan trọng trong thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện và phân luồng học sinh sau tốt nghiệp THCS và THPT.
Giáo dục STEM, điểm nhấn trong GDHN
Mới đây, Trường THPT A Phủ Lý tổ chức Ngày hội STEM, thu hút hàng trăm học sinh và giáo viên các khối lớp 10 và 11 tham gia. Trong ngày hội STEM được lần đầu tổ chức này, đã có 27 sản phẩm STEM được thực hiện trong một thời gian ngắn mang tính tập thể được gửi đến dự thi, thể hiện phẩm chất và tư duy của người dạy và người học trong hoạt động giáo dục.
Thầy giáo Lương Văn Dương, Hiệu trưởng Trường THPT A Phủ Lý chia sẻ: Kể từ khi triển khai thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018, nhà trường rất chú trọng đến việc đưa giáo dục STEM triển khai trong thực tiễn; tăng cường tích hợp giáo dục STEM vào các môn học. Thông qua các hoạt động thực hành khoa học, kỹ thuật, công nghệ và toán học, các tiết học và các hoạt động giáo dục gắn với STEM đã giúp các em học sinh nâng cao ứng dụng và khả năng thích nghi với các lĩnh vực công việc trong tương lai. Từ đây, các em sớm có nhận thức và định hướng nghề nghiệp.
GDHN trong Chương trình GDPT 2018 được thực hiện chủ yếu ở các năm học cuối của THCS và toàn bộ giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (từ lớp 10 đến lớp 12). Nội dung GDHN trong chương trình phản ánh được xu hướng dịch chuyển ngành nghề trước những tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư thông qua thúc đẩy giáo dục khoa học, công nghệ, kĩ thuật, toán học và định hướng nghề nghiệp thuộc các lĩnh vực đó cho học sinh.
Vì thế, theo ông Nguyễn Quang Long, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), công tác hướng nghiệp, định hướng phân luồng cho học sinh đã được thực hiện linh hoạt, lồng ghép chủ động trong các cơ sở giáo dục phổ thông. Thông qua giảng dạy các môn văn hóa, hoạt động trải nghiệm, tổ chức các dự án học tập, cuộc thi khởi nghiệp, khoa học kỹ thuật, ngày hội STEM… học sinh tiếp cận nhanh, linh hoạt với nghề nghiệp trong tương lai. Năm học 2023-2024, các trường THCS, THPT trên địa bàn tỉnh đã tổ chức thực hiện được 2.166 bài học STEM, trong đó cấp THCS tổ chức được 1.476 bài học; 80 trường đã tổ chức được ngày hội STEM; gần 450 dự án dự thi khoa học kỹ thuật cấp trường đã được thực hiện và có 2 dự án được chọn thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia... Phương pháp GDHN theo hướng tạo môi trường học tập thân thiện và đặt ra những tình huống, những vấn đề cần giải quyết giúp khuyến khích học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, tự phát hiện năng lực, nguyện vọng của bản thân; thậm chí có thể giúp học sinh sớm tiếp cận nghề nghiệp, chuẩn bị cho giai đoạn đào tạo nhân lực chất lượng.
Thực tế, công tác GDHN và định hướng phân luồng học sinh trong GDPT được đưa vào nội dung hướng dẫn nhiệm vụ năm học đối với các cấp học, trong đó, Sở GD&ĐT đã chỉ đạo các nhà trường đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy; phối hợp với các cơ sở đào tạo nghề tổ chức tư vấn tuyển sinh cho học sinh, nhất là học sinh cuối cấp, để phân luồng học sinh; bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, giáo viên làm công tác GDHN...
Nhận thức của nhân dân và người học về học nghề đã thay đổi
5 năm trở lại đây, học sinh sau khi tốt nghiệp THCS và THPT đăng ký học tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp ngày một tăng. Tại Trường Cao đẳng Nghề Hà Nam, số học sinh sau tốt nghiệp THCS đăng ký học hệ Trung cấp Văn hóa nghề mỗi năm tăng 15% đến 20%, học sinh tốt nghiệp THPT đăng ký học cao đẳng nghề tăng 10%/năm.
Ông Vũ Như Ý, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nghề Hà Nam cho rằng, kết quả này chứng tỏ nhận thức của nhân dân và người học về học nghề đã thay đổi tích cực hơn so với trước đây. Hơn thế, Hà Nam đã thực hiện nghiêm túc, bài bản mục tiêu phân luồng học sinh theo Quyết định 522/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025”, từng bước điều chỉnh tỷ lệ học sinh sau tốt nghiệp THCS vào học THPT và học nghề. Trong các năm từ năm 2021 đến năm 2024, tỷ lệ phân luồng học sinh sau THCS của tỉnh đã tăng từ 34,4% lên trên 38%.
Thực hiện Đề án này, Hà Nam đã tích cực đổi mới nội dung, phương pháp GDHN, gắn kết với thực tiễn sản xuất và nhu cầu xã hội; tăng cường các hoạt động tuyên truyền và định hướng nghề nghiệp nằm nâng cao nhận thức của học sinh, phụ huynh và xã hội về tầm quan trọng của GDHN, phân luồng học sinh. Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nâng cao chất lượng công tác tuyển sinh và đào tạo trình độ trung cấp đối với học sinh tốt nghiệp THCS theo hướng kết hợp đào tạo nghề nghiệp và học bổ sung kiến thức văn hóa THPT theo quy định; chú trọng đào tạo ngoại ngữ cho học sinh, bảo đảm người học khi tốt nghiệp có đủ năng lực tham gia thị trường lao động hoặc có thể tiếp tục học liên thông lên trình độ cao hơn.
Đồng thời, tăng cường phối hợp với các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên các huyện để tổ chức tuyển sinh, đào tạo trình độ trung cấp kết hợp học văn hóa THPT, góp phần đẩy mạnh hướng nghiệp, phân luồng học sinh sau tốt nghiệp THCS. Việc tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo cho các ngành, nghề trọng điểm ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đáp ứng nhu cầu sử dụng lao động của các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, từng bước mang lại niềm tin cho nhân dân và tác động tích cực đến tâm lý xã hội về học nghề.
Tuy nhiên, theo ông Vũ Như Ý, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nghề Hà Nam, để thúc đẩy công tác phân luồng học sinh sau THCS và THPT, Hà Nam cần tiếp tục đổi mới hơn nữa về nội dung, phương pháp và hình thức GDHN trong các cơ sở giáo dục phổ thông. Ngoài việc triển khai đầy đủ và hiệu quả mục tiêu, nội dung, phương thức GDHN và định hướng phân luồng học sinh đã xác định trong chương trình GDPT 2018, các trường cần đa dạng hóa, vận dụng linh hoạt các hình thức tư vấn hướng nghiệp phù hợp với lứa tuổi học sinh; cung cấp kịp thời thông tin về cơ sở giáo dục nghề nghiệp, chính sách đối với người học các trình độ giáo dục nghề nghiệp, chính sách ưu đãi trong giáo dục nghề nghiệp, cơ hội khởi nghiệp, tìm kiếm việc làm, xu hướng thị trường lao động và nhu cầu sử dụng của thị trường lao động...
