Chuẩn bị chu đáo cho vụ lúa Đông xuân

Dự báo nhiều khó khăn

Theo kinh nghiệm dân gian “Năm Thìn năm Tỵ, chị chẳng nhìn em”, sản xuất nông nghiệp thường gặp nhiều khó khăn. Thực tế, nhìn lại năm Giáp Thìn 2024 vừa qua, ngay ở vụ Đông xuân thời tiết đã có những bất thường, đầu vụ liên tục gặp các đợt rét đậm, rét hại kéo dài, lượng mưa thấp, số ngày nắng ít, làm lúa sinh trưởng, phát triển chậm, kéo dài thời vụ. Trong khi cuối vụ, tình hình sâu bệnh hại diễn biến phức tạp với tổng diện tích nhiễm gấp nhiều lần so với các vụ trước, khiến nông dân phải phòng trừ vất vả, tốn kém.

Còn ở vụ lúa Mùa, sản xuất tiếp tục đối mặt với thời tiết cực đoan, mưa lớn đầu vụ đã khiến hàng nghìn ha lúa bị ngập úng, hư hại, phải gieo cấy lại. Đầu tháng 9, bão số 3 (Yagi) và mưa lớn sau bão còn khiến nhiều diện tích lúa bị đổ ngã, giập nát. Sau nhiều năm liên tiếp được mùa, vụ lúa Mùa 2024 năng suất giảm 1,2 tạ/ha so với vụ Mùa năm 2023, chỉ đạt 53 tạ/ha.

Bước sang năm Ất Tỵ 2025, các chuyên gia nông nghiệp nhận định tiếp tục là một năm khó khăn; rét đậm, rét hại có thể xảy ra với tần suất và cường độ mạnh hơn và kéo dài đến hết tháng 2; các loại sinh vật gây hại cây trồng cũng sẽ diễn biến phức tạp, khó lường, ảnh hưởng rất lớn đến sinh trưởng, phát triển của các loại cây trồng.

Thông tin từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, lượng mưa toàn miền Bắc từ tháng 11/2024 đến nay giảm mạnh so với trung bình nhiều năm, hầu hết các địa phương miền Bắc không ghi nhận mưa, không khí lạnh liên tục gây ra tình trạng khô hạn kéo dài, nguồn nước trên các sông lớn giảm, trong khi nhu cầu sử dụng nước tăng cao vào vụ Đông xuân. Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cũng cảnh báo, từ nay đến tháng 4/2025, tình trạng khan hiếm nước tại miền Bắc vẫn tiếp diễn, làm gia tăng nguy cơ hạn hán và thiếu nước nghiêm trọng.

Đồng chí Lã Quốc Tuấn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh cho biết: Sớm nhận định được những bất lợi trong sản xuất không phải làm chúng ta nản chí mà là để chủ động xây dựng kịch bản ứng phó, hạn chế thấp nhất thiệt hại. Rõ ràng, trong khó khăn nhưng vẫn có những điểm sáng, những mặt thuận lợi. Thực tế, hiện nay, nhiều ứng dụng khoa học kỹ thuật được áp dụng đưa vào sản xuất rộng rãi như gieo mạ khay, máy cấy, máy bay phun thuốc BVTV... sẽ giúp nông dân vừa tranh thủ được thời vụ, vừa giảm công lao động và chi phí sản xuất. Giá cả vật tư nông nghiệp (phân bón, thuốc BVTV) hiện nay tương đối ổn định, lúa được giá là điều kiện, động lực cho người nông dân yên tâm sản xuất. Hơn nữa, công tác chỉ đạo, quản lý điều hành, kinh nghiệm tổ chức thực hiện của các cấp, các ngành và nhận thức của bà con nông dân đã được nâng lên, nhất là trong việc xây dựng kế hoạch, phương án phòng, chống diễn biến bất lợi của thời tiết.

Tính toán thời gian xuống giống tối ưu nhất

Theo kế hoạch, vụ Đông xuân 2024-2025, toàn tỉnh gieo cấy trên 39 nghìn ha lúa. Trên cơ sở những thuận lợi, khó khăn đã được dự báo, ngành Nông nghiệp đã xây dựng kế hoạch, bố trí cơ cấu giống và thời vụ hợp lý, phù hợp với điều kiện cụ thể từng vùng. Trong đó trà Xuân muộn vẫn giữ vai trò chủ đạo, chiếm 95% diện tích, còn lại là trà Xuân sớm.

Do tiết Đại hàn năm nay vào ngày 20/1/2025 (tức ngày 21/12 năm Giáp Thìn) đây là giai đoạn dự báo có tần suất rét đậm, rét hại cao nhất trong năm; tiết lập Xuân vào ngày 3/2/2025 (ngày 6 tháng Giêng năm Ất Tỵ, sau Tết Nguyên đán). Bởi vậy, để lúa trỗ bông vào giai đoạn thời tiết thuận lợi xung quanh tiết lập Hạ (tập trung từ 5/5-15/5/2025) thì thời gian gieo mạ nên tập trung từ ngày 15-25/1/2025, gieo mạ nền, dầy xúc; cấy từ ngày 3-20/2/2025, phấn đấu kết thúc gieo cấy trước ngày 25/2/2025. Đối vi gieo thng, thời vụ gieo từ 5-15/2/2025.

Đồng chí Lã Quốc Tuấn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh cho biết thêm: Qua kiểm tra, nắm bắt tình hình, nhìn chung, thời điểm này, nông dân các địa phương đang tích cực chuẩn bị giống, vật tư, làm đất, thủy lợi, lấy nước đổ ải, diệt chuột... đảm bảo tiến độ, chất lượng, sẵn sàng cho sản xuất. Toàn tỉnh đã làm đất lần 1 được trên 88% diện tích, làm đất lần 2 được khoảng 13% diện tích. Diện tích mạ đã gieo là trên 600 ha, tập trung chủ yếu ở các huyện Nho Quan, Gia Viễn, Yên Khánh. Thời gian qua, mặc dù thời tiết rét khô kéo dài, nhưng do phần lớn mạ được gieo ở các chân ruộng, được che phủ nilon nên vẫn sinh trưởng, phát triển tốt. Ngoài ra, trên 2.000 ha lúa vùng trũng ngoài đê thuộc các huyện Nho Quan và Gia Viễn cũng đã được bà con gieo cấy xong.

Do diễn biến thời tiết phức tạp có th xảy ra rét đậm, rét hại, do vậy, Chi cục khuyến cáo, các địa phương gieo tăng 10% lượng mạ và chủ động dự phòng các giống ngắn ngày đ đề phòng. Bên cạnh đó, chủ động bám sát diễn biến của thời tiết để xác định thời điểm xuống giống phù hợp, tuyệt đối không gieo, cấy khi nhiệt độ dưới 15 độ C. Cần tiếp tục mở rộng diện tích gieo mạ khay, cấy máy, cấy tay và sản xuất lúa theo hướng hữu cơ; áp dụng các biện pháp k thuật tiên tiến như canh tác lúa cải tiến (SRI), quản lý sức khoẻ cây trồng tổng hợp (IPHM)… vào sản xuất. Đặc biệt, hạn chế gieo thẳng, chỉ bố trí gieo thẳng trên những diện tích chủ động tưới tiêu, gọn vùng, liền khoảnh đ hạn chế ảnh hưởng cực đoan của thời tiết.

Ngoài ra, ở vụ Đông xuân, với phương châm “lấy nước làm áo”, UBND các huyện, thành phố cần chỉ đạo các xã, các HTX chủ động ký hợp đồng với Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thuỷ lợi tỉnh đ đảm bảo đủ nước phục vụ làm đất, tưới tiêu cho diện tích cây trồng của đơn vị mình.

Về phía Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh đang cử cán bộ thường xuyên bám sát đồng ruộng, theo dõi chặt chẽ, dự báo chính xác các đối tượng sinh vật hại, như sâu cuốn lá nhỏ, sâu đục thân 2 chấm, rầy, đạo ôn, khô vằn, lùn sọc đen... đ khuyến cáo nông dân có biện pháp phòng, chống kịp thời, hiệu quả.

Bên cạnh đó, tăng cường thanh tra, kiểm tra tình hình cung ứng vật tư nông nghiệp phục vụ sản xuất vụ Đông xuân, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, kịp thời của các cấp ủy đảng, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở, những kinh nghiệm rút ra từ vụ Đông xuân 2023-2024 và tinh thần lao động sáng tạo của nông dân trong tỉnh, tin rằng vụ sản xuất Đông xuân 2024-2025 sẽ giành thắng lợi.