Lúa cỏ hay còn gọi là lúa ma, lúa trời, lúa hoang. Lúa cỏ gây ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng, phát triển và năng suất, phẩm chất của lúa trồng; trung bình làm thất thu năng suất lúa từ 15 - 20% và nếu tỷ lệ lẫn tạp lúa cỏ từ 35% trở lên thì năng suất có thể giảm 50 - 60%, thậm chí không cho thu hoạch.
Tại Yên Khánh, lúa cỏ xuất hiện lần đầu tiên trên một vài ruộng lúa từ vụ Đông Xuân năm 2017-2018 với tỷ lệ rất thấp. Tuy nhiên ngay sau đó đã lây lan mạnh, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất. Chỉ tính riêng vụ đông xuân 2019, huyện Yên Khánh có tới 294 ha nhiễm lúa cỏ với trên 28 ha bị nhiễm nặng phải cắt bỏ, tiêu hủy hoàn toàn, tập trung ở các xã Khánh Nhạc, Khánh Hải, Khánh An, Khánh Tiên, Khánh Vân.
Ông Nguyễn Đình Toàn, Phó trưởng phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Yên Khánh cho biết: Trước sự đe dọa của lúa cỏ, đơn vị đã cử cán bộ về các xã hướng dẫn nông dân áp dụng biện pháp tổng hợp để phòng trừ lúa cỏ. Cụ thể, thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để phát hiện lúa cỏ và xử lý sớm. Tiến hành nhổ bỏ đối với những diện tích nhiễm rải rác và cắt bỏ đối với diện tích nhiễm nặng.
Bên cạnh đó, áp dụng song song với biện pháp canh tác, làm đất: nhử hạt cỏ nảy mầm, sau đó cày lật và ngâm dầm cho thối hạt lúa cỏ; sử dụng giống lúa đủ tiêu chuẩn chất lượng (giống nguyên chủng, giống xác nhận) và tuyệt đối không sử dụng lúa tự để ở những vùng lúa cỏ xâm nhiễm để gieo cấy ở vụ sau.
Ngoài ra còn chuyển đổi phương pháp canh tác; chuyển từ phương pháp gieo sạ, gieo vãi bằng tay sang sạ hàng, hoặc gieo mạ, cấy tay nhằm phân biệt dễ dàng cây lúa cỏ để sớm nhổ bỏ và tiêu hủy. Những vùng có đủ điều kiện, khuyến cáo nông dân chuyển đổi sang trồng cây màu từ 1-2 vụ liên tiếp.
Nhờ thực hiện tốt công tác tuyên truyền và tập huấn các biện pháp phòng trừ lúa cỏ nên nông dân trong huyện rất đồng tình hưởng ứng làm theo. Bước sang vụ mùa 2019 này, diện tích lúa cỏ trên địa bàn đã giảm đáng kể. Toàn huyện chỉ còn khoảng 114 ha nhiễm lúa cỏ, trong đó diện tích nhiễm nặng là 2 ha, giảm hơn 40% so với vụ đông xuân 2019.
Đang khẩn trương thu hoạch lúa trên đồng, anh Lê Xuân Quảng, xã Khánh Nhạc, huyện Yên Khánh cho biết, gia đình anh canh tác 5 sào lúa gieo giống Bắc Thơm số 7. Nếu như năm trước, tình trạng lúa cỏ mọc rất dày, gây thiệt hại mùa màng thì năm nay nhờ thực hiện các biện pháp phòng trừ lúa cỏ do chính quyền xã và cán bộ kỹ thuật ở huyện xuống hướng dẫn nên diện tích này đã giảm đáng kể, năng suất lúa tăng lên, ước đạt 2 tạ/ha. Hiện nay, vừa thu hoạch lúa, anh vừa quan sát, tiếp tục loại bỏ những cây lúa cỏ để hạn chế lây lan trong những vụ sản xuất tiếp theo.
Bài, ảnh: Hà Phương