Trong những năm qua, được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, lực lượng dân quân tự vệ đã không ngừng được củng cố, nâng cao chất lượng tổng hợp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng hiện nay, thực sự là lực lượng nòng cốt trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị ở cơ sở. Tỉnh Ninh Bình hiện có 339 đơn vị dân quân tự vệ cấp cơ sở, trong đó có 145 đơn vị dân quân, 194 đơn vị tự vệ cơ sở. Với quân số 17.152 người, lực lượng dân quân tự vệ Ninh Bình chiếm 1,82% dân số trong tỉnh. Hàng năm, các địa phương, đơn vị trong tỉnh đã triển khai nghiêm túc, có hiệu quả công tác huấn luyện cho lực lượng dân quân tự vệ với quân số tham gia khá cao (98% trở lên). Nội dung chương trình huấn luyện tiếp tục được đổi mới, đã kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục chính trị, pháp luật, công tác vận động quần chúng với huấn luyện quân sự; đồng thời chú trọng mở các lớp đào tạo cán bộ, nguồn cán bộ quân sự trình độ trung cấp chuyên nghiệp ngành quân sự Ban CHQS cấp xã. Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ quân sự, nâng cao năng lực trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu cho lực lượng dân quân tự vệ thường trực, dân quân cơ động. Tham gia các cuộc diễn tập phòng thủ khu vực, diễn tập phòng, chống lụt bão, diễn tập tác chiến trị an. Lực lượng dân quân tự vệ đã phối hợp với các lực lượng khác làm tốt công tác vận động quần chúng, đảm bảo an ninh trật tự, chống lại các âm mưu, thủ đoạn "Diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, góp phần tích cực vào thành công trong xây dựng nông thôn mới, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.
Bên cạnh những thành tích, kết quả đạt được, công tác dân quân tự vệ cũng còn có những hạn chế cần khắc phục. Việc xây dựng, quản lý Nhà nước về dân quân tự vệ của một số địa phương, đơn vị (nhất là đối với tự vệ của một số cơ quan, tổ chức) còn có mặt hạn chế; công tác đăng ký, quản lý dân quân tự vệ ở một số nơi còn gặp khó khăn; việc xây dựng lực lượng dân quân tự vệ trong các loại hình doanh nghiệp còn nhiều bất cập; chất lượng huấn luyện dân quân tự vệ ở một số địa phương, đơn vị chưa cao...
Trước yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, lực lượng dân quân tự vệ cần được các địa phương, đơn vị quan tâm xây dựng có số lượng hợp lý, chất lượng tổng hợp ngày càng cao, trước hết là chất lượng chính trị; tổ chức biên chế tinh gọn, chặt chẽ; được trang bị vũ khí phù hợp; được giáo dục chính trị, pháp luật, huấn luyện quân sự toàn diện, thiết thực; có khả năng sẵn sàng chiến đấu và sức mạnh chiến đấu ngày càng cao. Phải tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, sự quản lý, điều hành của chính quyền và vai trò tham mưu của cơ quan quân sự các cấp đối với công tác xây dựng lực lượng dân quân tự vệ. Tiếp tục xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp, chất lượng tổng hợp ngày càng cao, thực sự là lực lượng chính trị tin cậy của cấp ủy, chính quyền và nhân dân ở cơ sở. Tập trung nâng cao chất lượng huấn luyện và hiệu quả hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ. Thực hiện tốt chế độ, chính sách đối với lực lượng dân quân tự vệ, đổi mới phương thức tổ chức, hoạt động thi đua khen thưởng trong lực lượng dân quân tự vệ.
Đỗ Bằng