Voọc mông trắng (Trachypithecus delacouri) nằm trong danh sách 25 loài linh trưởng cần bảo tồn nguy cấp trên thế giới. ở Việt Nam, quần thể Voọc mông trắng chỉ còn khoảng 300 cá thể, phân bố rải rác tại 18 điểm tách biệt ở một số tỉnh như Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa. Trong đó, tại Vân Long - Ninh Bình đã có trên 100 cá thể sinh trưởng và phát triển, đây là điểm có số lượng Voọc mông trắng nhiều nhất Việt Nam và đặc biệt hơn nữa là có thể quan sát một cách dễ dàng ngoài tự nhiên.
Ông Phạm Văn Dũng, Phó Giám đốc Ban quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư-Vân Long cho biết: Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long nằm ở phía Bắc của huyện Gia Viễn, là khu đất ngập nước nội đồng lớn nhất đồng bằng Bắc Bộ. Vân Long chứa đựng mức đa dạng sinh học cao, với nhiều loại động, thực vật quý hiếm được ghi trong sách đỏ Việt Nam, đặc biệt là Voọc mông trắng-một loài động vật đặc hữu của Việt Nam, là một trong 25 loài linh trưởng đang bị đe dọa tuyệt chủng ở mức toàn cầu. Lúc thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long năm 2001, các nhà khoa học thống kê có 43 cá thể Voọc. Nhờ được bảo vệ tốt, số cá thể Voọc ngày càng tăng, năm 2010 thống kê có 110 cá thể và hiện nay đã tăng lên khoảng 150 cá thể. Do đó, Vân Long được ghi nhận vào sách kỷ lục Việt Nam năm 2010 là: "Nơi có cá thể Voọc mông trắng lớn nhất Việt Nam". Voọc mông trắng không ăn côn trùng, chúng kiếm ăn ban ngày, chủ yếu vào buổi sáng từ khoảng 6h sáng cho đến trưa, chiều từ 14h đến 17h30.
Hàng ngày, Voọc mông trắng di chuyển quãng đường ước tính 30 km. Cự ly di chuyển của Voọc mông trắng phụ thuộc nhiều vào vị trí ngủ, lượng thức ăn của khu vực, vào giới tính, tuổi và thời tiết. Bình thường Voọc mông trắng di chuyển nhẹ nhàng bằng cả bốn chi. Khi có động, chúng di chuyển rất nhanh và những bước đi, bước nhảy mạnh mẽ, dứt khoát.
Là loài động vật "hiếu động", chúng thường hay nô đùa nhiều nhất vào sau bữa ăn. Đôi khi trong lúc di chuyển và kiếm ăn chúng cũng nô đùa. Nô đùa có vai trò đặc biệt quan trọng đối với loài Voọc mông trắng, vì nô đùa Voọc mông trắng mới trở nên nhanh nhẹn, hoạt bát, thân thiện với đồng loại. Một hành động thường thấy ở các loài linh trưởng nói chung, trong đó có Voọc mông trắng là hành động chuốt lông (tự chuốt lông và chuốt lông cho nhau). Voọc mẹ thường chuốt lông cho con non lúc nghỉ ngơi và lúc cho con bú.
Bài, ảnh: Xuân Trường - CTV
