Trợ giúp pháp lý đóng góp tích cực vào việc phổ biến, giáo dục pháp luật

2. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trợ giúp pháp lý lưu động. Ưu điểm nổi bật của trợ giúp pháp lý lưu động là thu hút được nhiều đối tượng tham gia cùng một lúc tại một địa điểm nên bên cạnh việc phổ biến, giáo dục pháp luật cho từng đối tượng thông qua các vụ việc cụ thể, các Trung tâm trợ giúp lý đã thực hiện việc phổ biến, giáo dục pháp luật qua hình thức nói chuyện pháp luật, giới thiệu văn bản pháp luật mới cho nhiều người tham dự, phát tờ gấp pháp luật, sách hỏi - đáp về các lĩnh vực pháp luật dân sự, hình sự, hôn nhân - gia đình, khiếu nại - tố cáo, đất đai - nhà ở, chế độ, chính sách..., qua đó nâng cao hiểu biết pháp luật cho người dân. Đặc biệt, tại những địa bàn có "điểm nóng" về khiếu kiện thì việc tư vấn, hướng dẫn, giải đáp pháp luật tại chỗ như vậy sẽ giúp "xoa dịu" tình hình, giải tỏa vướng mắc pháp luật của người dân, góp phần giữ gìn an ninh trật tự tại địa phương.

3. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hoạt động tham gia tố tụng của trợ giúp viên pháp lý. Bên cạnh việc tư vấn pháp luật, người thực hiện trợ giúp pháp lý (trợ giúp viên pháp lý, luật sư) còn tham gia tố tụng để đại diện, bào chữa cho người được trợ giúp pháp lý là người bị tạm giữ, bị can, bị cáo trong các vụ án hình sự hoặc để bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý là người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong các vụ án hình sự, dân sự, hành chính.

Trong quá trình tham gia tố tụng, bên cạnh việc sử dụng các biện pháp mà pháp luật tố tụng quy định để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý, người thực hiện trợ giúp pháp lý đồng thời thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật cho người được trợ giúp pháp lý, người đại diện hợp pháp của họ, những người có liên quan và những người tham dự phiên tòa bằng việc hướng dẫn, giải thích cho họ về các quy định pháp luật liên quan đến quyền và nghĩa vụ của bị can, bị cáo, người đại diện hợp pháp, nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan; trình tự, thủ tục tiến hành tố tụng tại Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án... Việc nắm vững các quy định pháp luật nêu trên sẽ giúp cho bị can, bị cáo và các đương sự khác thực hiện đúng các quyền và nghĩa vụ được pháp luật quy định, bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của mình, tin tưởng vào sự phán quyết của Tòa án.

4. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua việc đại diện ngoài tố tụng. Việc đại diện ngoài tố tụng cho người được trợ giúp pháp lý được thực hiện trong trường hợp người được trợ giúp pháp lý không thể tự bảo vệ được các quyền và lợi ích hợp pháp của mình như: không biết chữ; không biết tiếng phổ thông; bị hạn chế về thể chất hoặc tâm thần; không có đủ khả năng liên hệ hoặc làm việc với các cơ quan chức năng; bị bệnh nặng đang trong thời gian điều trị; họ đã làm hết khả năng nhưng vụ việc không được giải quyết. Trợ giúp viên pháp lý và các cộng tác viên là luật sư sẽ đại diện cho các đối tượng này để liên hệ, làm việc với các cơ quan, tổ chức có liên quan, nhằm giúp bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp cho họ. Trong quá trình tiếp xúc, trao đổi với người được trợ giúp pháp lý để thực hiện việc đại diện, người thực hiện trợ giúp pháp lý đồng thời thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật cho người được trợ giúp pháp lý bằng việc hướng dẫn, giải thích cho họ về các quy định pháp luật liên quan đến quyền và nghĩa vụ của họ trong vụ việc liên quan, các trình tự, thủ tục cần thiết để làm việc với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết vụ việc...

5. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua việc sinh hoạt Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý. Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý là một hình thức hoạt động trợ giúp pháp lý cộng đồng, được thành lập ở cấp xã. Thành viên của Câu lạc bộ bao gồm đại diện của chính quyền, tư pháp xã, các tổ chức đoàn thể cấp xã, thôn và các hòa giải viên. Mục đích sinh hoạt Câu lạc bộ là để tạo điều kiện cho những người thuộc diện được trợ giúp pháp lý ở địa phương có cơ hội gặp gỡ, trao đổi với nhau về các tình huống pháp luật xảy ra trên thực tế tại địa phương trên cơ sở đối chiếu, vận dụng các quy định của pháp luật để tìm ra cách thức giải quyết đối với từng vụ việc cụ thể. Thông qua đó, người dân có thể tự hòa giải để giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp dân sự tại cơ sở, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật trong cộng đồng và giúp người dân thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của mình. Ngoài việc tư vấn pháp luật đối với vụ việc đơn giản, hòa giải, Câu lạc bộ còn có trách nhiệm đề xuất, kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền trong quá trình hoạt động, giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích của công dân.

6. Tham gia phổ biến, giáo dục pháp luật cho nhân dân nói chung và người nghèo, đối tượng chính sách nói riêng.

Nhìn chung, thông qua hoạt động trợ giúp pháp lý bằng các hình thức tư vấn pháp luật, hòa giải, đại diện bào chữa, kiến nghị bằng các phương thức và hình thức khác nhau, các tổ chức trợ giúp pháp lý đã thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật cho đối tượng, giúp đối tượng nâng cao trình độ hiểu biết và ý thức pháp luật để họ ứng xử phù hợp với pháp luật, thực hiện pháp luật, giải tỏa vướng mắc pháp luật, giảm khiếu kiện vượt cấp, tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đồng thời giúp các cơ quan nhà nước, cơ quan tư pháp giải quyết vụ việc một cách chính xác, khách quan, công bằng và kịp thời cho đối tượng, tạo niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước.

Lê Xuân