Toàn văn phát biểu của đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm, Trưởng Tiểu Ban Văn kiện Đại hội XIV
Ngày 13/8, tại Trụ sở Trung ương Đảng, dưới sự chủ trì của đồng chí Tô Lâm, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Trưởng Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV của Đảng, Thường trực Tiểu ban Văn kiện đã họp cho ý kiến vào dự thảo Báo cáo chính trị do Tổ Biên tập xây dựng trên cơ sở Đề cương chi tiết Báo cáo chính trị đã được Hội nghị Trung ương 9 khóa XIII thông qua.
Trân trọng giới thiệu toàn văn phát biểu của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm tại cuộc họp Thường trực Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV của Đảng:
“Thưa toàn thể các đồng chí,
Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, nhà lãnh đạo đặc biệt xuất sắc, Nhà tư tưởng, ngọn cờ lý luận của Đảng mất đi là tổn thất to lớn, không thể bù đắp của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta. Tưởng nhớ đồng chí Nguyễn Phú Trọng, tôn vinh, tri ân những cống hiến, đóng góp to lớn của đồng chí, chúng ta nhận thức rõ trách nhiệm lớn lao cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Đồng thời, chuẩn bị tốt nhất cho Đại hội lần thứ XIV của Đảng, trong đó có việc chuẩn bị Văn kiện Đại hội coi đây là công việc rất hệ trọng nhằm tổng kết, đánh giá kết quả, thành tựu đã đạt được trong nhiệm kỳ khoá XIII và 40 năm đổi mới cùng nguyên nhân, bài học kinh nghiệm rút ra, từ đó hoạch định, xác định rõ tầm nhìn, bước đi, đưa đất nước ta phát triển nhanh, bền vững trong thời gian tới đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045.
Thưa các đồng chí,
Thời gian từ nay đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng không còn nhiều, công việc rất bộn bề. Sơ bộ rà soát các công việc chuẩn bị Hội nghị Trung ương 10 khoá XIII, theo báo cáo của Văn phòng Trung ương Đảng, nhiều việc chậm hơn so với kế hoạch. Vì vậy, lãnh đạo chủ chốt và Bộ Chính trị đã thống nhất từ nay đến cuối năm tập trung ưu tiên giải quyết nhóm các đề án trình Hội nghị Trung ương 10 và nhóm các đề án cần tập trung tháo gỡ khó khăn để phát triển kinh tế - xã hội. Tôi đề nghị Thường trực Tiểu ban và Tổ Biên tập Văn kiện rà soát các công việc được giao, trước mắt là các nội dung trình Hội nghị Trung ương 10 để tập trung cao độ chuẩn bị bảo đảm chất lượng và tiến độ. Để chuẩn bị tốt nhất dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV, trên cơ sở tiếp tục quán triệt tư tưởng chỉ đạo của đồng chí Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Tôi xin được trao đổi và nhấn mạnh thêm với các đồng chí 2 nội dung sau đây:
Thứ nhất, cần thống nhất nhận thức về khởi điểm lịch sử mới, kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam, từ đó có những đổi mới mạnh mẽ hơn nữa về hình thức và nội dung các văn kiện.
Đại hội toàn quốc lần thứ XIV của Đảng sẽ tiến hành vào thời điểm rất có ý nghĩa, sau 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, 35 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng với nhiều kết quả có tính bước ngoặt, dấu ấn nổi bật. Thế và lực của đất nước, uy tín Việt Nam trên trường quốc tế không ngừng tăng lên; ý Đảng và lòng dân hoà quyện trong khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, sớm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, sánh vai với các cường quốc năm châu, mà trước hết là thực hiện thắng lợi các nghị quyết của Đảng.
Đại hội XIV có nhiệm vụ đi sâu kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII, tổng kết 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, kiểm điểm sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII, kiểm điểm công tác xây dựng Đảng và việc thi hành Điều lệ Đảng khoá XIII; bầu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIV đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới. Đồng thời kế thừa những thành tựu lý luận quan trọng về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam đã được các thế hệ lãnh đạo của Đảng, trong đó có đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đúc kết để bổ sung, hoàn thiện, hoạch định đúng đắn, rõ nét hơn đường lối đổi mới và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội trong thời đại mới; xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trong 5 năm tới (2026 - 2030), phấn đấu sớm về đích thực hiện thắng lợi Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2021 - 2030).
Đại hội XIV sẽ là dấu mốc quan trọng, mốc son mới trên con đường phát triển của đất nước, của dân tộc ta, có ý nghĩa định hướng tương lai; khơi dậy mạnh mẽ truyền thống, lòng yêu nước, tự hào dân tộc, tự tin, tự lực, tự cường, thể hiện đậm nét ý chí, khí phách và tinh hoa Việt Nam; khích lệ, cổ vũ, động viên toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiếp tục kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, khẳng định đây là sự lựa chọn đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại; phát huy mạnh mẽ thế và lực, tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, phấn đấu sớm hoàn thành các mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, 100 năm thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, nay là nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Thứ hai, về xây dựng Văn kiện, Tôi đề nghị quán triệt sâu sắc và thống nhất một số vấn đề về nguyên tắc, phương châm, phương pháp tư tưởng, hệ quan điểm chỉ đạo và cách làm như sau:
Một là, thống nhất nhận thức về một số vấn đề lớn sau đây: (i) Văn kiện là "ngọn đuốc soi đường" cho chúng ta đi, phải bảo đảm kết tinh toàn bộ tinh hoa, giá trị của quá khứ, hiện tại và tương lai; phải bảo đảm các nguyên tắc: Đảng lãnh đạo, cầm quyền; lợi ích quốc gia, dân tộc, ấm no, hạnh phúc của Nhân dân là trên hết, trước hết. (ii) Văn kiện không nên quá dài, phải mang tính định hướng cao để các cấp uỷ, mọi đảng viên phải thấm nhuần và thực hiện. (iii) Tổng kết 40 năm đổi mới là việc làm rất cần thiết phải được thực hiện rất khẩn trương với sự đầu tư rất lớn về công sức, trí tuệ mới có thể kịp chắt lọc đưa vào nội dung các văn kiện. (iv) Phải tập trung cao độ cho việc hoàn thành có chất lượng các văn kiện, đáp ứng yêu cầu tổ chức đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội Đảng lần thứ XIV vào quý I/2026. Thường trực Tiểu ban, Tổ Biên tập phải "trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt" trong quá trình xây dựng Văn kiện.
Hai là, kiên định hệ quan điểm chỉ đạo mang tính nguyên tắc; nghiên cứu lý luận trên cơ sở tổng kết thực tiễn, đứng trên mảnh đất thực tiễn Việt Nam để định ra phương pháp cho cách mạng Việt Nam trong thời đại mới.
- Kiên định hệ quan điểm chỉ đạo mang tính nguyên tắc là: Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
- Tiếp tục quán triệt sâu sắc quan điểm chỉ đạo của đồng chí Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại cuộc họp Thường trực Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV ngày 23/02/2024, kết hợp chặt chẽ, khoa học giữa nền tảng tư tưởng, mục tiêu lý tưởng, đường lối của Đảng với tinh thần không ngừng đổi mới, sáng tạo, tuân theo quy luật khách quan; kiên định đi đôi với đổi mới; kiên định một cách sáng tạo, sáng tạo một cách kiên định theo phương pháp cách mạng Hồ Chí Minh; đổi mới phải có nguyên tắc, không tuỳ tiện, nóng vội, vừa thận trọng, kỹ lưỡng, song không quá cầu toàn, làm mất thời cơ.
- Xây dựng các Văn kiện Đại hội Đảng XIV là quá trình tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, phân tích và dự báo tương lai, việc thực hiện phải trên cơ sở thế giới quan, phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; thực sự quán triệt các quan điểm khách quan, toàn diện, ổn định và phát triển, thực tiễn và lịch sử - cụ thể. Nhiệm vụ của tổng kết là làm rõ những kết quả mới, những cách làm mới, những nền tảng đã được tạo dựng; phát hiện, tìm tòi những chủ trương, nhiệm vụ, giải pháp đang xuất hiện có sức sống từ trong thực tiễn, từ những nhân tố mới của thực tiễn; những chủ trương, chính sách được thực tế khẳng định là đúng đắn, phù hợp hoặc cần tiếp tục đổi mới, bổ sung, phát triển; những yêu cầu đặt ra, nhận diện rõ khát vọng, tầm nhìn, định hướng và các giải pháp lớn, sát hợp với tình hình mới, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững hơn trong giai đoạn phát triển mới khi thế và lực đã ở tầm cao mới.
- Báo cáo chính trị của Đại hội Đảng toàn quốc lần này phải là một công trình khoa học kết tinh trình độ lý luận, tầm cao trí tuệ của toàn Đảng, niềm tin và khát vọng của cả dân tộc, phản ánh những quy luật khách quan của thực tiễn, xu thế vận động mới của thực tiễn; lấy thực tiễn là thước đo kiểm nghiệm chân lý, nắm bắt xu thế vận động của thời đại để tạo động lực phát triển mới.
Ba là, nội dung văn kiện phải bảo đảm phát huy cao nhất tinh thần "tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc"; không ngừng tăng cường đoàn kết thống nhất trong Đảng, đại đoàn kết toàn dân tộc; gắn kết tư tưởng và hành động, ý Đảng và lòng dân; tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, giảm thiểu nguy cơ, thách thức, mở ra triển vọng phát triển mới, mở rộng không gian sinh tồn, xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam vững mạnh, nước Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, Nhân dân Việt Nam có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Nội dung của văn kiện phải thể hiện được nhiệm kỳ khoá XIII của Đảng đã đi qua 2/3 chặng đường, dưới sự lãnh đạo sáng suốt, sát sao của Ban Chấp hành Trung ương Đảng mà trực tiếp, thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư, hạt nhân lãnh đạo là đồng chí Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; sự vào cuộc của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân với tinh thần "Tiền hô hậu ủng", "Nhất hô bá ứng", "Trên dưới đồng lòng", "Dọc ngang thông suốt"; tập trung thực hiện 12 định hướng phát triển đất nước, 3 đột phá chiến lược, 6 nhiệm vụ trọng tâm, đã đưa đất nước ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách, nhiều vấn đề vượt dự báo, chưa có tiền lệ, dành được nhiều thành tựu quan trọng, tăng thêm sức mạnh, quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta về chặng đường phát triển mạnh mẽ mới trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Đại hội XIV của Đảng diễn ra trong bối cảnh thế giới trong thời kỳ thay đổi mang tính thời đại; thời cơ, thuận lợi đi liền với nguy cơ, thách thức, sóng to, gió lớn. Với thế và lực đã tích luỹ được sau 40 năm đổi mới, với sự đồng lòng, chung sức của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, với những thời cơ, thuận lợi mới, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, Việt Nam hội tụ đủ những điều kiện cần thiết và Đại hội XIV phải đề ra được phương hướng, giải pháp, định hướng chiến lược để giải phóng toàn bộ sức sản xuất, phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực, lấy nguồn lực nội sinh, nguồn lực con người là nền tảng, nguồn lực khoa học - công nghệ là đột phá để đưa đất nước phát triển cất cánh trong những năm tiếp theo. Đồng thời phải xác định rõ một số định hướng lớn đó là:
- Kiên định phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt, phát triển văn hoá là nền tảng, bảo đảm quốc phòng, an ninh và đẩy mạnh đối ngoại là trọng yếu, thường xuyên.
- Giữ vững độc lập, tự chủ; bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia, dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế; bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa từ sớm, từ xa; kiên quyết, kiên trì bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, biển, đảo, vùng trời của Tổ quốc.
- Kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hoá, đa dạng hoá, là bạn, là đối tác tin cậy, là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế; kiên định lập trường, quan điểm và thực hành nghệ thuật ngoại giao thời đại mới trên cơ sở cốt cách con người Việt Nam "Dĩ bất biến, ứng vạn biến", "hoà hiếu", "lấy chí nhân thay cường bạo"; giữ vững môi trường hoà bình, ổn định để phát triển đất nước; tăng cường đóng góp thiết thực của Việt Nam trong duy trì hoà bình ở khu vực và trên thế giới.
- Kiên định lập trường, quan điểm và thực hành "dân là gốc", "Nhân dân là chủ thể, trung tâm của công cuộc đổi mới"; mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ cuộc sống, nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của Nhân dân, lấy hạnh phúc, ấm no của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu; bảo đảm mọi người dân đều được thụ hưởng những thành quả của đổi mới, phát triển, được sống hạnh phúc trong môi trường an ninh, an toàn, không ai bị bỏ lại phía sau.
- Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, do Ðảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; thượng tôn Hiến pháp và pháp luật; tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ hiệu quả quyền con người, quyền công dân; có nền hành chính, tư pháp chuyên nghiệp, pháp quyền, hiện đại; bộ máy nhà nước tinh gọn, trong sạch, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, dốc toàn tâm, toàn lực phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.
- Đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, phát triển nhanh và bền vững đất nước, củng cố tiềm lực quốc gia. Xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển đất nước, đặc biệt là thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện đại, hội nhập; huy động tối đa nguồn lực xã hội cho sự nghiệp phát triển bền vững đất nước, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Phát triển con người toàn diện; xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực sự là nền tảng phát triển, là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước.
- Mở rộng không gian phát triển, thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh thông qua tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế phát triển; tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính; tăng cường công khai, minh bạch thông qua chuyển đổi số; tạo thuận lợi cao nhất cho mọi hoạt động bình thường trong khuôn khổ pháp luật, đóng góp xây dựng đất nước, nâng cao đời sống của Nhân dân, của các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, doanh nhân trong và ngoài nước.
- Không ngừng tăng cường đoàn kết thống nhất và tập trung dân chủ trong Đảng, đại đoàn kết toàn dân tộc, mối liên hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng với Nhân dân. Huy động trí tuệ, sức mạnh của toàn dân tộc thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược. Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng; kiên quyết, kiên trì phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với phương châm "không ngừng", "không nghỉ", đưa cuộc chiến chống "giặc nội xâm" tới thắng lợi hoàn toàn; xây dựng Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh, "là đạo đức, là văn minh".
Thưa các đồng chí,
Xây dựng văn kiện Đại hội là công việc hết sức quan trọng, không chỉ bảo đảm sự thành công của Đại hội, cao hơn đó là thiết kế tổng thể con đường đi lên của đất nước, của cách mạng Việt Nam trong thời đại mới, có ý nghĩa rút ngắn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, sớm đạt ước vọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và toàn dân tộc ta.
Văn kiện là công trình tập thể, trí tuệ tập thể và các đồng chí là "hạt nhân" thực hiện nhiệm vụ đó; trách nhiệm lớn lao, cao cả và đầy vinh quang, do đó phải nỗ lực cố gắng, dành toàn tâm, toàn lực, bảo đảm phối hợp chặt chẽ giữa Tiểu ban Văn kiện với các tiểu ban khác; huy động trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, giới trí thức, các chuyên gia, nhà nghiên cứu, quản lý; khai thác, chắt lọc kết quả nghiên cứu khoa học ở trong nước và quốc tế.
Quá trình xây dựng văn kiện phải bảo đảm tính kế thừa và phát triển; bám sát các nguyên tắc, phương châm, phương pháp tư tưởng, hệ quan điểm chỉ đạo và cách làm đã được thống nhất; thảo luận thật sự dân chủ, kỹ lưỡng, xem xét nhiều mặt, cần hết sức cầu thị, lắng nghe, tôn trọng ý kiến lẫn nhau, cùng tìm ra chân lý, tạo sự thống nhất cao, nhất là những vấn đề mới, vấn đề khó. Cần bảo đảm Báo cáo chính trị phải là báo cáo trung tâm, phải đặt ở tầm quan điểm, đường lối, chủ trương lớn; báo cáo xây dựng Đảng và báo cáo kinh tế - xã hội là các báo cáo chuyên đề, bảo đảm không trùng lặp; nhất quán về quan điểm, chủ trương của Đảng về xây dựng Đảng và phát triển đất nước giai đoạn 2026 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2045, góp phần tiếp tục bổ sung, phát triển nhận thức lý luận của Đảng ta về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Thưa các đồng chí,
Sắp tới, công việc của Tiểu ban, Thường trực Tiểu ban là rất nhiều, rất khó, đòi hỏi phải có sự cố gắng rất lớn, sự tập trung, nỗ lực rất cao. Đề nghị các đồng chí Thường trực Tiểu ban, Thường trực Tổ Biên tập dành thời gian, tâm sức thoả đáng và có phương pháp làm việc rất khoa học, giữ mối quan hệ chặt chẽ với các tiểu ban, thường trực tổ biên tập các tiểu ban khác để hoàn thành công việc với chất lượng cao và đúng tiến độ.
Cuối cùng, Tôi xin được trân trọng cảm ơn và chúc sức khoẻ các đồng chí".
