Thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa

Phát triển CNVH - nhìn từ tiềm năng, lợi thế

Tỉnh Ninh Bình mới hiện có trên 5.000 di tích được kiểm kê, trong đó có 1.106 di tích đã xếp hạng (gồm 1 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 8 di tích quốc gia đặc biệt, 264 di tích quốc gia và trên 800 di tích cấp tỉnh); đồng thời sở hữu hàng nghìn di sản văn hóa phi vật thể thuộc tất cả các loại hình cùng nhiều di sản văn hóa có giá trị đặc biệt nổi bật, mang tầm quốc gia và quốc tế.

Ninh Bình là nơi hội tụ các trung tâm tín ngưỡng và tôn giáo lớn của đất nước, điển hình là chùa Tam Chúc, chùa Bái Đính; một trung tâm Công giáo quan trọng của Việt Nam với các công trình kiến trúc mang dấu ấn đặc sắc như: Nhà thờ đá Phát Diệm, Vương cung Thánh đường Sở Kiện,…; là vùng đất Cố đô - nơi khai mở kỷ nguyên độc lập, tự chủ đầu tiên của dân tộc Việt Nam dưới các triều đại Đinh, Tiền Lê, Lý và nhà Trần - triều đại "võ công văn trị" rực rỡ bậc nhất trong lịch sử phong kiến.

Ngoài ra, Ninh Bình cũng là vùng đất của rất nhiều lễ hội truyền thống dân gian đặc sắc, mang hồn cốt văn hóa của cư dân Đồng bằng Sông Hồng nói riêng và Việt Nam nói chung, có sức hút lớn đối với du khách trong và ngoài nước.

Ninh Bình còn được biết tới là cái nôi của nhiều loại hình dân ca mang đậm bản sắc của Đồng bằng Bắc Bộ như: Hát Xẩm, hát Chèo, Ca trù, hát Dậm, hát Dậm Quyển Sơn, hát Lải lèn, hát Trống quân, hát giao duyên vùng ngã ba sông Móng, hát Văn…; là nơi lưu giữ nhiều nghề thủ công truyền thống đặc sắc như: Làng đá mĩ nghệ Ninh Vân, làng thêu ren Văn Lâm, làng trống Đọi Tam, lụa Nha Xá, cá kho Đại Hoàng, làng đúc đồng Tống Xá, làng gốm Quỳnh Sơn, mộc La Xuyên... tạo cơ hội cho phát triển mạnh du lịch trải nghiệm.

Góp phần thúc đẩy tăng trưởng du lịch

Cùng với nhiều tiềm năng, lợi thế, tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để phát triển, khẳng định vị thế là trung tâm du lịch lớn của vùng, có giá trị thương hiệu cao của quốc gia và quốc tế. CNVH đã và đang có đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh.

Trong 8 tháng năm 2025, số lượng du khách đến với Ninh Bình ước đạt trên 15,2 triệu lượt người; tổng thu từ hoạt động du lịch ước đạt gần 15.700 tỷ đồng, tăng gần 32,8% so với cùng kỳ năm trước. Dự kiến năm 2025, tổng số khách tham quan, du lịch của tỉnh ước đạt 18 triệu lượt khách, trong đó có trên 2 triệu lượt khách quốc tế; doanh thu ước đạt trên 18 nghìn tỷ đồng.

Các danh thắng, khu du lịch sinh thái cùng các lễ hội truyền thống... là những điểm đến nổi bật, thu hút hàng triệu lượt người tham dự mỗi năm, đóng vai trò quan trọng trong việc phát huy giá trị di sản, gìn giữ văn hóa cộng đồng và thúc đẩy tiêu dùng văn hóa tại địa phương.

Kết quả đạt được là minh chứng sống động về sự phát triển CNVH, được cụ thể hoá trong quyết tâm chính trị, sự chỉ đạo thống nhất, xuyên suốt từ Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh đến các sở, ban, ngành, cấp ủy, chính quyền các địa phương, các doanh nghiệp và cộng đồng người dân.

Giám đốc Sở Du lịch Bùi Văn Mạnh khẳng định: Giai đoạn 2020-2025 đánh dấu sự bứt phá toàn diện của du lịch với doanh thu tăng trưởng trên 44%/năm, tạo việc làm trực tiếp cho khoảng 40 nghìn người.

Nhiều năm liền, du lịch Ninh Bình được các tổ chức, chuyên trang du lịch quốc tế vinh danh trong Top 14 điểm đến hấp dẫn nhất châu Á (2020), Top 23 điểm đáng đến nhất thế giới (2023), giải thưởng Philip Kotler “Điểm đến có ảnh hưởng trên thế giới” (2024), xếp thứ 6 trong bảng xếp hạng phát triển du lịch Việt Nam (2024)… Đây chính là nền tảng quan trọng để Ninh Bình tiếp tục khẳng định vị thế là trung tâm du lịch hàng đầu Việt Nam và khu vực, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm du lịch quốc gia, quốc tế trong giai đoạn 2025-2030.

Phát triển CNVH gắn với bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá

Theo đánh giá, tỉnh Ninh Bình mới có nền tảng văn hóa phong phú và nguồn tài nguyên đa dạng để phát triển CNVH thành ngành kinh tế mũi nhọn. Trên thực tế, Ninh Bình đã có nhiều kinh nghiệm trong việc kết hợp phát triển CNVH với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Trong đó, mô hình kết hợp du lịch văn hóa - tâm linh với bảo tồn di sản đang là một hướng đi hiệu quả.

Tại Quần thể danh thắng Tràng An, việc xây dựng các tuyến du lịch sinh thái kết hợp với trải nghiệm di sản như: chèo thuyền xuyên hang động, tham quan các đình, đền, chùa, miếu thờ, thưởng thức nghệ thuật hát Chèo, hát Xẩm ở các điểm du lịch và các sự kiện văn hóa truyền thống đã tạo nguồn thu lớn cho du lịch.

Với chùa Tam Chúc, lễ hội Phật giáo Liên hợp quốc (Đại lễ Vesak) được tổ chức tại đây không chỉ là sự kiện tôn giáo - văn hóa trọng đại mà còn xúc tiến thúc đẩy phát triển du lịch, dịch vụ, truyền thông và sản phẩm lưu niệm gắn với hình ảnh địa phương; khẳng định năng lực tổ chức các hoạt động, sự kiện văn hóa quy mô lớn và quảng bá mạnh mẽ giá trị văn hóa Phật giáo đặc trưng vùng Đồng bằng Bắc Bộ…

Ngoài ra, tỉnh cũng đẩy mạnh thực hiện số hóa trên các di tích, tư liệu quý và các bài hát dân gian thông qua ứng dụng nền tảng số và mạng xã hội, thu hút hàng triệu lượt xem, góp phần mở rộng thị trường nội dung văn hóa trực tuyến.

Cùng với đó, với sự phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng trong bảo tồn và phát triển CNVH, đã có hàng chục mô hình hợp tác công - tư được hình thành, tiêu biểu như các dự án phục dựng kiến trúc cổ, trung tâm trải nghiệm văn hóa…

Đồng thời, tỉnh làm tốt việc tổ chức lễ hội truyền thống gắn với sự kiện văn hóa đương đại. Như ở Lễ hội Hoa Lư, ngoài phần lễ truyền thống, phần hội có nội dung phong phú, hấp dẫn gồm: biểu diễn nghệ thuật, các trò chơi dân gian, giải đấu thể thao cổ truyền và hiện đại; trưng bày giới thiệu sản phẩm OCOP; triển lãm giới thiệu thành tựu kinh tế - xã hội của tỉnh... mang đến sức hấp dẫn công chúng, tăng thời gian lưu trú của khách du lịch.

Để phát triển CNVH một cách bền vững và hiệu quả, thời gian tới, tỉnh Ninh Bình hướng tới thực hiện quy hoạch không gian phát triển CNVH theo hướng liên kết vùng, hình thành các cụm văn hóa sáng tạo tại các đô thị trung tâm với hạ tầng đồng bộ; phát triển các tuyến du lịch văn hóa - di sản kết nối liên tỉnh; xây dựng bản đồ di sản số và các sản phẩm du lịch theo chủ đề; kết hợp phát triển di tích với phát triển làng nghề, nghệ thuật truyền thống và trải nghiệm hiện đại… phấn đấu xây dựng tỉnh sớm trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với đặc trưng đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo; trung tâm chuyên ngành của vùng và quốc gia trên một số lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế cạnh tranh, nhất là phát triển, đưa du lịch nói riêng và CNVH nói chung trở thành ngành kinh tế mũi nhọn dựa trên tài nguyên văn hóa và năng lực khởi nghiệp đổi mới, sáng tạo.