Thông qua bổ sung đối tượng được xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân, Nghệ sĩ ưu tú
Theo Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật được bổ sung vào nhóm đối tượng được xét tặng danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú”. Trong đó, Chính phủ được giao quy định về nhóm đối tượng này.
Chiều 15/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ ba, Quốc hội tiến hành biểu quyết thông qua Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi). Trước đó, dự án Luật đã được đưa ra thảo luận ở tổ và tại hội trường.
Trước khi tiến hành biểu quyết, Quốc hội nghe Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường, thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi).
Tiếp đó, Quốc hội tiến hành biểu quyết thông qua Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi). Kết quả, với 424/437 đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, chiếm 85,14% tổng số đại biểu, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi).
Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2024, trong đó nêu rõ mục tiêu của thi đua là nhằm động viên, thu hút, khuyến khích mọi cá nhân, tập thể, hộ gia đình phát huy truyền thống yêu nước, đoàn kết, đổi mới, năng động, sáng tạo vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ, đạt được thành tích tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Mục tiêu của khen thưởng là nhằm khuyến khích, động viên cá nhân, tập thể, hộ gia đình hăng hái thi đua, ghi nhận công lao, thành tích của cá nhân, tập thể, hộ gia đình trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Để bảo đảm tính công bằng, minh bạch trong công tác thi đua, khen thưởng, Luật quy định việc thi đua được thực hiện trên các nguyên tắc: tự nguyện, tự giác, công khai, minh bạch; đoàn kết, hợp tác và cùng phát triển.
Bên cạnh đó, việc khen thưởng được thực hiện trên các nguyên tắc: chính xác, công khai, minh bạch, công bằng, kịp thời; bảo đảm thống nhất giữa hình thức, đối tượng khen thưởng và công trạng, thành tích đạt được.
Trước đó, trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, về danh hiệu vinh dự nhà nước “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú” (Điều 66), đa số ý kiến đại biểu Quốc hội phát biểu tại hội trường đồng ý với phương án bổ sung đối tượng xét tặng danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú”.
Tổng Thư ký Quốc hội nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, việc rà soát để tiếp tục bổ sung người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật thuộc đối tượng được xét tặng danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú” là cần thiết, bảo đảm nguyên tắc “công bằng” trong khen thưởng.
Tuy nhiên, đây là vấn đề mới, trong thời gian ngắn chưa thể đánh giá tác động kỹ lưỡng, đầy đủ. Do đó, sau khi lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức có liên quan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với Chính phủ, Cơ quan chủ trì thẩm tra và các cơ quan, tổ chức liên quan là chỉ quy định trong Luật những vấn đề "đã chín, đã kỹ, đã rõ" và đã chỉ đạo thiết kế khoản 1 Điều 66 gồm 2 điểm.
Cụ thể, điểm a kế thừa quy định các đối tượng của luật hiện hành đang được thực hiện ổn định, trong đó quy định rõ tặng danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú” cho cá nhân hoạt động trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật gồm: diễn viên, đạo diễn, chỉ đạo nghệ thuật, chỉ huy dàn nhạc, biên đạo, quay phim, nhạc sĩ, họa sĩ, phát thanh viên.
Điểm b quy định nhóm đối tượng mới được bổ sung và giao Chính phủ quy định, như sau: “b) Người sáng tạo tác phẩm văn hóa nghệ thuật không thuộc đối tượng quy định tại điểm a khoản này do Chính phủ quy định”. Trên cơ sở tiêu chuẩn khung chung quy định tại khoản 2, khoản 3, Chính phủ sẽ quy định tiêu chuẩn chi tiết phù hợp với các đối tượng cụ thể.
Về hình thức khen thưởng (Điều 9), có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị bổ sung hình thức “Thư khen”. Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, hình thức “Thư khen” trong thời gian qua được thực hiện theo quy định của khoản 2 Điều 101 Luật Thi đua, khen thưởng hiện hành (khoản 1 Điều 81 dự thảo Luật), rất đa dạng, gắn với cá nhân người đứng đầu cơ quan, tổ chức, có tác dụng kịp thời biểu dương gương tốt, việc tốt, động viên, khuyến khích cá nhân, tập thể hăng hái thi đua, làm việc tốt, có nhiều hành động tốt.
Nếu luật hóa, một mặt, sẽ không tạo sự chủ động, linh hoạt; mặt khác, phải xác định chủ thể có thẩm quyền quyết định tặng; vị trí của “Thư khen” trong các hình thức khen thưởng; quy trình, thủ tục xét tặng; các tiêu chuẩn xét tặng trên cơ sở bảo đảm nguyên tắc “không khen thưởng nhiều hình thức cho một thành tích đạt được” (điểm c khoản 2 Điều 5 dự thảo). Do vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội không luật hóa hình thức “Thư khen” mà thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều 81 dự thảo Luật.
