Tăng cường truyền thông chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên: Xây dựng thế hệ trẻ tự tin và an toàn

Đa dạng hóa các hình thức truyền thông đối với lứa tuổi vị thành niên

Vị thành niên (từ 10 đến dưới 18 tuổi), là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng từ trẻ em sang người lớn. Sự thay đổi nhanh chóng về thể chất, tâm lý và nhận thức khiến các em trở nên tò mò, mong muốn khám phá bản thân và thế giới xung quanh. Tuy nhiên, việc thiếu hiểu biết về SKSS có thể dẫn đến những hệ lụy khó lường như quan hệ tình dục sớm, mang thai ngoài ý muốn, mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục hoặc bị xâm hại do thiếu kỹ năng nhận diện nguy cơ.

Chính vì vậy, việc giáo dục và truyền thông về SKSS cho lứa tuổi này mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không chỉ giúp các em nhận thức đúng về những thay đổi của cơ thể mà còn hình thành các hành vi lành mạnh, biết tôn trọng bản thân và người khác. Đây cũng là mục tiêu mà ngành Dân số Ninh Bình đã kiên trì theo đuổi trong nhiều năm qua.

Theo bà Tạ Thị Hoa, Chi cục trưởng Chi cục Dân số và Trẻ em (Sở Y tế Ninh Bình), việc chăm lo SKSS vị thành niên trên địa bàn tỉnh thời gian qua ngày càng đi vào chiều sâu nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành Y tế, ngành Giáo dục và các địa phương. Trước khi sáp nhập, ba tỉnh Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình cũ đã triển khai nhiều chương trình truyền thông tại các trường THCS, THPT và cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Những hoạt động ấy nay được duy trì và phát triển thành chương trình truyền thông thường xuyên, có kế hoạch cụ thể trong từng năm học.

Mỗi năm, Chi cục Dân số và Trẻ em phối hợp tổ chức khoảng 50 buổi truyền thông về SKSS vị thành niên và thanh niên tại các trường học. Nội dung truyền tải tập trung vào kiến thức cơ bản về SKSS, phòng tránh mang thai ngoài ý muốn, bệnh lây truyền qua đường tình dục, kỹ năng tự bảo vệ và nhận diện hành vi có nguy cơ. Cùng với đó, các mô hình như Câu lạc bộ “Tiền hôn nhân”, sinh hoạt chuyên đề trong giờ sinh hoạt lớp hay hoạt động hướng nghiệp tiếp tục được duy trì, tạo không gian để học sinh trao đổi, đặt câu hỏi và tiếp cận thông tin một cách tự nhiên.

Nhờ các hình thức truyền thông đa dạng, nhận thức của học sinh về SKSS ngày càng được cải thiện. Giáo viên và phụ huynh cũng quan tâm hơn đến việc trang bị kỹ năng sống cho con em, không chỉ chú trọng thành tích học tập. Tỷ lệ học sinh tham gia các buổi truyền thông tăng cao, nhiều trường duy trì hoạt động này thành nền nếp hằng năm. Bên cạnh đó, tỉnh còn đẩy mạnh truyền thông qua báo chí, mạng xã hội, các cuộc thi tìm hiểu kiến thức SKSS, tạo hiệu ứng lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng.

Sự chủ động của nhà trường - sự tự tin của học sinh

Trong số các đơn vị thực hiện tốt công tác truyền thông SKSS, Trường THPT chuyên Biên Hòa (phường Phủ Lý) là một điển hình nổi bật. Là một trong những trường chuyên của tỉnh với gần 1.100 học sinh, nhà trường đặc biệt chú trọng xây dựng môi trường học đường an toàn, thân thiện và trang bị cho học sinh những kiến thức, kỹ năng cần thiết để trưởng thành lành mạnh.

Mỗi năm, Đoàn trường tổ chức từ 4 đến 6 chương trình truyền thông quy mô toàn trường. Không dừng lại ở việc truyền đạt thông tin, các hoạt động luôn được thiết kế sinh động, tạo hứng thú cho học sinh. Mở đầu nhiều chương trình là những tiểu phẩm ngắn do học sinh tự dàn dựng và biểu diễn, vừa mang đến tiếng cười, vừa gợi lên những tình huống rất đời thường liên quan đến ranh giới an toàn, ứng xử trong tình bạn và tình yêu tuổi học trò. Sau phần tiểu phẩm, các thầy cô có kinh nghiệm trong giáo dục SKSS chia sẻ kiến thức theo cách gần gũi, dễ hiểu, giúp học sinh tiếp thu tự nhiên và chủ động. Không khí các buổi truyền thông trở nên sôi nổi hơn nhờ phần giao lưu, hỏi - đáp, nơi học sinh mạnh dạn nêu câu hỏi về những vấn đề mình còn băn khoăn. Chính sự tương tác mở này khiến nhiều em cảm thấy bớt ngại ngùng khi đề cập đến chủ đề “nhạy cảm” như giới tính và tình dục.

Song song với các chương trình toàn trường, Trường THPT Chuyên Biên Hòa còn xây dựng nhiều mô hình hỗ trợ học sinh. Tổ tư vấn tâm lý học đường hoạt động thường xuyên, sẵn sàng tư vấn cá nhân hoặc theo nhóm cho học sinh có nhu cầu. Cô Nguyễn Thị Thu Hoài, thành viên tổ tư vấn cho biết, trước mỗi buổi tham vấn cho học sinh, giáo viên chủ nhiệm sẽ cung cấp thông tin về hoàn cảnh gia đình, mối quan hệ bạn bè và những vấn đề học sinh đang gặp phải. Nhờ vậy, tổ tư vấn có thể chuẩn bị cách tiếp cận phù hợp, giúp học sinh mở lòng và chia sẻ nhiều hơn.

Một điểm nhấn khác là Câu lạc bộ chăm sóc sức khỏe vị thành niên AHA (Adolescence Health Advise) do Đoàn trường thành lập với sự tham gia đông đảo của học sinh các lớp, các khối chính là nơi học sinh vừa được trang bị kiến thức chuyên sâu về SKSS, vừa trở thành tuyên truyền viên trong lớp, trên fanpage và trong các hoạt động ngoại khóa.

Không chỉ ở bậc THPT, thời gian qua, nhiều trường THCS trên địa bàn tỉnh cũng đặc biệt chú trọng công tác giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên. Đây là cấp học có đặc điểm lứa tuổi đang trong giai đoạn đầu của sự thay đổi mạnh mẽ về tâm sinh lý, dễ tò mò nhưng thiếu kiến thức nền tảng, thiếu kỹ năng tự bảo vệ. Nhận thức rõ điều này, các trường THCS đã chủ động lồng ghép nội dung giáo dục giới tính, kỹ năng sống vào các tiết sinh hoạt lớp, hoạt động ngoại khóa và các giờ học trải nghiệm. Bằng cách lựa chọn những chủ đề gần gũi như thay đổi cơ thể, cảm xúc tuổi dậy thì, ứng xử an toàn trên mạng xã hội hay ranh giới trong giao tiếp, nhà trường tạo ra môi trường để học sinh được chia sẻ, được định hướng đúng đắn; đồng thời giúp các em hình thành kỹ năng tự tin, ứng xử phù hợp trong đời sống thường ngày.

Ở Trường THCS An Lão (xã Bình Sơn) thường xuyên lồng ghép nội dung giáo dục giới tính, SKSS và kỹ năng sống trong hoạt động trải nghiệm và ngoại khóa. Thầy giáo Bạch Văn Chiến, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, giáo dục ở bậc THCS không chỉ là truyền đạt kiến thức mà còn là đồng hành cùng học sinh trong những thay đổi tâm sinh lý của tuổi dậy thì. Sự đồng hành chặt chẽ của giáo viên chủ nhiệm, tổng phụ trách Đội cùng sự phối hợp của phụ huynh đã tạo nên nền tảng quan trọng trong việc trang bị kiến thức sức khỏe sinh sản cho học sinh từ sớm. Các em học sinh cũng ghi nhận hiệu quả của hoạt động này. Em Nguyễn Thanh Phương, học sinh lớp 9A2, chia sẻ rằng việc được học về giới tính và SKSS thường xuyên giúp em tự tin hơn, hiểu cách chăm sóc bản thân và phòng tránh các nguy cơ về sức khỏe.

Từng bước hiện đại hóa và mở rộng mô hình truyền thông

Chăm sóc SKSS vị thành niên không chỉ giúp các em tránh khỏi những rủi ro trước mắt mà còn tạo nền tảng để xây dựng tương lai an toàn, lành mạnh và hạnh phúc. Thực tế cho thấy, những hoạt động truyền thông sáng tạo, gần gũi như tại Trường THPT Chuyên Biên Hòa hay các trường THCS trên địa bàn tỉnh đã và đang mang lại hiệu quả rõ rệt. Học sinh mạnh dạn chia sẻ hơn, hiểu đúng hơn và có ý thức rõ ràng về ranh giới an toàn, trách nhiệm với bản thân và các mối quan hệ xung quanh. Đây chính là nền tảng để xây dựng một thế hệ trẻ tự tin, lành mạnh và sẵn sàng cho tương lai.

Trong thời gian tới, Chi cục Dân số và Trẻ em sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông SKSS vị thành niên theo hướng hiện đại, thân thiện và phù hợp hơn với đặc điểm tâm lý của giới trẻ. Nội dung truyền thông sẽ mở rộng sang các lĩnh vực đang được quan tâm như sức khỏe tinh thần, mối quan hệ lành mạnh, bình đẳng giới, an toàn trên môi trường mạng và phòng chống xâm hại.

Phương pháp truyền thông cũng sẽ được đổi mới mạnh mẽ. Các nền tảng số, mạng xã hội, video ngắn, mô phỏng tình huống và thảo luận nhóm sẽ được ứng dụng nhiều hơn để thu hút học sinh, đặc biệt là nhóm trẻ có thói quen tiếp nhận thông tin từ môi trường trực tuyến. Vai trò của gia đình được nhấn mạnh, bởi phụ huynh chính là những người đồng hành quan trọng trong việc giáo dục giới tính cho con em.

Song song đó, Chi cục sẽ thúc đẩy sự phối hợp liên ngành giữa Y tế và Giáo dục, mở rộng các mô hình tư vấn thân thiện tại trường học, tăng cường đào tạo cho giáo viên, cán bộ y tế học đường và cộng tác viên dân số. Mục tiêu là xây dựng môi trường hỗ trợ toàn diện, nơi học sinh được tiếp cận kiến thức chính xác, có kỹ năng tự bảo vệ và được hỗ trợ kịp thời khi cần thiết.