Tăng cường kiểm soát dịch tả lợn châu Phi, giữ vững nguồn cung thịt lợn cuối năm

Thách thức từ biến thể mới

Có nghề nấu rượu truyền thống nên gia đình ông Vũ Văn Chính và bà Lê Thị Ngát (xóm 11, Hùng Tiến, xã Kim Sơn) tận dụng bã hèm để nuôi lợn. Chuẩn bị cho cao điểm Tết, ông Chính quyết định bỏ ra 90 triệu đồng nhập về 35 con lợn giống để tăng đàn. Chăn nuôi hàng chục năm nay, vợ chồng ông Chính có kinh nghiệm và rất chú trọng công tác phòng bệnh. Ông Chính chia sẻ: Tôi đã thận trọng chọn mua lợn giống ở trại uy tín rồi cẩn thận nuôi cách ly ở một chuồng khác. Sau nửa tháng, thấy chúng khỏe mạnh tôi mới mới nhập vào đàn cũ ở khu nuôi tập trung. Thế nhưng, chỉ 4-5 ngày sau khi nhập đàn, nhiều con lợn có biểu hiện sốt, ho, tiêu chảy. Tôi lập tức báo với cán bộ thú y xã để lấy mẫu bệnh phẩm gửi đi xét nghiệm, kết quả đàn lợn nhà tôi dương tính với DTLCP.

Bà Ngát ngậm ngùi: “Bao nhiêu năm nay, nghề nuôi lợn giúp vợ chồng tôi phát triển kinh tế, lúc giá thấp cũng lãi 1-2 triệu/1con, đặc biệt đợt đầu năm nay, giá lợn hơi lập đỉnh, gia đình lãi tới 5 triệu đồng/1 con lợn... Đang phấn khởi, nhẩm tính Tết này kiểu gì cũng có 7-8 tấn lợn để bán. Giờ phải tiêu hủy cả đàn, cả tiền giống, tiền cám mất hơn 200 triệu đồng...”

Câu chuyện của gia đình ông Chính là minh chứng rõ nét cho thấy DTLCP vẫn đang rình rập, đặc biệt là trong các hoạt động tái đàn và tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ.

Theo thông tin từ Chi cục Chăn nuôi và Thú y, sau sáp nhập toàn tỉnh có tổng đàn lợn khá lớn, trên 1,1 triệu con. Trong đó, hình thức chăn nuôi nhỏ lẻ còn rất phổ biến do vậy việc kiểm soát dịch bệnh là hết sức khó khăn. Từ đầu năm đến nay, bệnh DTLCP xuất hiện, diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương. Đặc biệt từ đầu tháng 7, dịch lây lan rất nhanh, rộng, rất khó khống chế. Tính đến ngày 21/10, toàn tỉnh vẫn đang có 2.735 hộ chăn nuôi, thuộc 631 thôn/xóm/tổ dân phố và 41 xã/phường có DTLCP chưa qua 21 ngày. Lũy kế từ ngày 1/7/2025 đến 21/10/2025, gần 28 nghìn con lợn với tổng trọng lượng trên 1.696 tấn đã phải tiêu hủy.

Theo ông Trần Bá Đức, Trưởng phòng Thú y, Chi cục Chăn nuôi và Thú y: “Nguyên nhân cốt lõi khiến bệnh lây lan mạnh mẽ là do vi rút DTLCP của đợt dịch này là biến thể mới, có độc lực cao và khả năng tồn tại lâu ngoài môi trường, có khả năng gây bệnh mạnh hơn so với trước kia. Đáng lo ngại, các loại vắc xin phòng bệnh DTLCP hiện nay chỉ có tác dụng với loại vi rút cũ, không có hiệu quả phòng bệnh đối với loại vi rút biến thể mới này”.

Cùng với yếu tố thời tiết giao mùa, biến đổi mưa lũ trực tiếp làm giảm sức đề kháng của vật nuôi và tăng mức độ lây lan mầm bệnh, thì số hộ chăn nuôi nhỏ lẻ trên địa bàn tỉnh còn cao cũng chính là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả công tác phòng chống DTLCP. Thực tế, phần lớn các ổ dịch DTLCP đều xuất hiện ở loại hình chăn nuôi này.

Các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ thường chưa nhận thức đầy đủ về mức độ nguy hiểm, dẫn đến việc không thực hiện nghiêm các biện pháp an toàn sinh học. Cụ thể, việc chuẩn bị điều kiện chuồng trại để tái đàn không đảm bảo, chưa thường xuyên tiêu độc khử trùng kỹ và nhập con giống không rõ nguồn gốc. Đặc biệt, thói quen sử dụng thức ăn dư thừa để nuôi lợn là khá phổ biến. Phương thức này có nguy cơ lây lan dịch rất cao, vì chính thức ăn thừa hoặc vật chủ trung gian như ruồi, muỗi, gián và chuột có thể đã mang mầm bệnh vào chuồng trại. Ngoài ra, vẫn còn tình trạng chậm báo dịch, tự ý điều trị khi lợn ốm làm tăng nguy cơ lây lan dịch.

Xử lý dứt điểm ổ dịch, kiểm soát chặt chẽ khâu vận chuyển, giết mổ

Trước tình hình dịch bệnh phức tạp, việc khống chế, ngăn chặn và bảo đảm nguồn cung thịt lợn cuối năm đòi hỏi sự quyết tâm cao của ngành chuyên môn và chính quyền địa phương.

Ông Mai Văn Quang, Phó Chi cục Trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh, khẳng định: “Từ nay đến cuối năm là giai đoạn thử thách đặc biệt: thời tiết chuyển mùa với chênh lệch nhiệt độ ngày đêm lớn làm giảm sức đề kháng của vật nuôi; cùng lúc đó, nhu cầu tiêu thụ, tái đàn, vận chuyển và giết mổ đều tăng cao. Tất cả những yếu tố này đẩy nguy cơ dịch bệnh phát sinh lên mức rất cao.

Để giữ vững thành quả tái đàn và bảo đảm nguồn cung thực phẩm ổn định cho dịp Tết, Chi cục đã khẩn trương tham mưu với Sở Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh, ban hành các văn bản chỉ đạo, đôn đốc các địa phương thực hiện nghiêm, xử lý dứt điểm các ổ dịch hiện có, tuyệt đối không để dịch bệnh lây lan diện rộng, qua đó đảm bảo nhu cầu thực phẩm và ổn định thị trường cuối năm.”

Tại xã Kim Sơn, nơi vừa ghi nhận ổ DTLCP tại gia đình nhà ông Vũ Văn Chính, công tác dập dịch đã được triển khai khẩn trương. Anh Dương Văn Phát, cán bộ thú y xã Kim Sơn, cho biết: “Tổng đàn lợn của xã khoảng 4.000 con, trong đó có khoảng gần 200 hộ chăn nuôi nhỏ lẻ. Ngay khi phát hiện dịch, chúng tôi đã khẩn trương khoanh vùng, dập dịch, và tổ chức tiêu hủy toàn bộ số lợn theo đúng quy định. Quan trọng hơn, chúng tôi đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho các hộ dân về tình hình dịch bệnh, đề nghị bà con đề cao cảnh giác, thực hiện nghiêm ngặt tiêu độc khử trùng và không giấu dịch”.

Để chủ động ngăn chặn, khống chế dịch bệnh, Chi cục Chăn nuôi và Thú y khuyến cáo mỗi người chăn nuôi phải chủ động thực hiện tốt các biện pháp phòng chống dịch để bảo vệ đàn vật nuôi và tài sản. Trong đó, quan trọng nhất là biện pháp an toàn sinh học, hạn chế tối đa nguy cơ mầm bệnh tiếp xúc với lợn bằng cách thường xuyên vệ sinh tiêu độc, khử trùng và phun diệt côn trùng, chuột ở khu vực chăn nuôi.

Đồng thời, cần thực hiện nghiêm nguyên tắc “5 không” để phòng, chống bệnh DTLCP: Không giấu dịch; không mua bán, vận chuyển lợn bệnh, lợn chết; không giết mổ, tiêu thụ thịt lợn bệnh, thịt lợn chết; không vứt lợn chết ra môi trường; không sử dụng thức ăn dư thừa nuôi lợn mà chưa qua xử lý nhiệt.

Đối với các địa phương có dịch dai dẳng, kéo dài, cần chủ động chỉ đạo khẩn trương tổ chức rà soát, xác định số lợn mắc bệnh để xử lý dứt điểm ổ dịch, không để bị động, không để phát sinh các ổ dịch mới. Song song đó, tăng cường kiểm soát vận chuyển, giết mổ, quản lý tái đàn và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo quy định.

Mặc dù đối diện với chủng vi rút mới có độc lực cao, nhưng với sự chỉ đạo quyết liệt của ngành chuyên môn và nỗ lực tái đàn theo hướng an toàn sinh học của người dân, tỉnh Ninh Bình đang dồn lực kiểm soát chặt chẽ DTLCP, giữ vững nguồn cung thịt lợn ổn định, phục vụ nhu cầu thực phẩm dịp cuối năm.