Quần thể danh thắng Tràng An: Sau 5 năm được công nhận là Di sản thế giới

Cuối tháng 5 vừa qua, Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình tổ chức hội nghị đánh giá công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An với sự tham gia của đại diện lãnh đạo tỉnh Ninh Bình, chuyên gia của UNESCO, các nhà nghiên cứu, nhà khoa học...

Các chuyên gia của UNESCO, Cục Di sản Văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Hội Di sản văn hóa Việt Nam và các nhà nghiên cứu, nhà khoa học trong lĩnh vực đều đánh giá cao công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản của tỉnh Ninh Bình.

Việc Quần thể danh thắng Tràng An được công nhận là di sản thế giới mang ý nghĩa vô cùng quan trọng về tinh thần, vật chất của vùng đất và con người Ninh Bình nói riêng, Việt Nam nói chung. Ngay từ khi được công nhận, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Ninh Bình đã quan tâm chỉ đạo các cấp, các ngành, chính quyền địa phương trong khu di sản làm tốt công tác quản lý, bảo tồn gắn với phát triển du lịch một cách bền vững và có trách nhiệm.

Do đó, ý thức bảo vệ, giữ gìn, phát huy giá trị di sản của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong tỉnh được nâng lên rõ rệt. Để làm tốt hơn công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản, Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình tiếp tục tuyên truyền, quán triệt và thực hiện nghiêm các quy định của Nhà nước, các yêu cầu, khuyến nghị của UNESCO và các quy định của tỉnh trong quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di sản; tạo sự đồng thuận và nâng cao nhận thức cho người dân sinh sống trong khu di sản; giữ mối quan hệ với các cơ quan của Trung tâm Di sản thế giới, Văn phòng UNESCO tại Hà Nội, ủy ban UNESCO Việt Nam để trao đổi thông tin về công tác quản lý, bảo tồn di sản.

Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình làm tốt công tác tham mưu với UBND tỉnh trong việc xây dựng quy hoạch bảo tồn khu di sản, tập trung quy hoạch, phát triển các loại hình du lịch cộng đồng gắn với nông nghiệp, nông dân, nông thôn, du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái ở vùng đệm của di sản; xây dựng các cơ chế, chính sách hỗ trợ và thu hút các nhà đầu tư, các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước thực hiện các dự án nghiên cứu khoa học, các dự án tu bổ, tôn tạo các di tích lịch sử, văn hóa, đầu tư cơ sở vật chất phục vụ cho công tác bảo tồn di sản và phát triển du lịch...

Mặt khác, Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá, diễn giải di sản dựa trên các giá trị nổi bật toàn cầu mà di sản đã được công nhận; phân tích và xác định rõ các thị trường tiềm năng trong nước và quốc tế để thực hiện chiến lược quảng bá riêng; tiếp tục tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động về quản lý, bảo tồn di sản gắn với du lịch; phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương, đẩy mạnh công tác tuyên truyền và thuyết phục người dân chấp hành nghiêm các quy định về quản lý và bảo tồn di sản...

Năm 2018, lượng du khách đến với Tràng An đạt 6,2 triệu lượt người, tăng gấp đôi so với năm 2014, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân, để người dân "sống trong di sản, bảo vệ di sản và hưởng lợi từ di sản".

Hợp tác "Công-Tư" trong quản lý và phát huy giá trị Di sản

Chặng đường 5 năm chưa phải là dài, nhưng những kết quả đã đạt được trong công tác quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị của di sản đã đạt được những kết quả rất khích lệ, góp phần phát triển du lịch, mở rộng cơ hội thu hút đầu tư. Quần thể danh thắng Tràng An nằm trên địa bàn của 20 xã, phường thuộc 5 huyện, thành phố của tỉnh với diện tích 12.252ha, gồm 3 khu bảo tồn: Khu di tích lịch sử văn hóa Cố đô Hoa Lư, khu danh thắng Tràng An-Tam Cốc-Bích Động và khu rừng nguyên sinh đặc dụng Hoa Lư.

PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội Di sản Việt Nam cho rằng "Hợp tác công - tư" trong bảo tồn di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững dựa trên nền tảng các giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An đã tạo ra những sản phẩm văn hóa, du lịch đặc sắc.

Theo đó, có 3 đối tác quan trọng nhất trong mô hình "Hợp tác công - tư" về bảo tồn di sản văn hóa thiên nhiên đó là: Đối tác công là hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước về di sản văn hóa đồng bộ và có trách nhiệm từ Trung ương đến địa phương. Đối tác tư là các doanh nghiệp mạnh (nhà nước và tư nhân) có chiến lược phát triển bền vững, lâu dài và một cộng đồng cư dân địa phương nhiệt tâm ủng hộ. Đối tác trung gian là các nhà khoa học có tâm và có tầm làm chức năng tư vấn, kết nối hai đối tác công và tư.

Nhân dân và chính quyền tỉnh Ninh Bình đã hoàn thành xuất sắc trách nhiệm quốc gia của Việt Nam trong việc thực thi Công ước 1972 của UNESCO về Bảo vệ Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới. Đây cũng là địa phương đã mạnh dạn đổi mới tư duy bước đầu thí điểm thực hiện thành công mô hình "Hợp tác công - tư" trong bảo tồn di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững tại các khu du lịch.

Mô hình đã và đang được thực hiện thông qua hình thức du lịch có trách nhiệm dựa trên nền tảng các giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An với các phương châm cơ bản: Biến di sản thành tài sản; biến văn hóa thành hàng hóa; biến tài nguyên thành tài chính; biến nguồn lực thành động lực; biến đổi môi trường thành thị trường; biến giá trị thành giá cả. Danh hiệu Di sản đã và đang thực sự đóng vai trò là hạt nhân thúc đẩy phát triển du lịch trong toàn tỉnh, khẳng định được vị trí du lịch Ninh Bình trên thị trường du lịch trong nước và quốc tế.

Việc Ninh Bình đã thực hiện mô hình xã hội hóa trong các hoạt động bảo tồn di sản đã nâng cao khả năng thu hút các nguồn lực, các thành phần kinh tế, các cộng đồng dân cư (ở trong và xung quanh các khu di sản) tham gia sáng tạo, cung cấp và phổ biến các sản phẩm văn hóa, du lịch có hàm lượng trí tuệ thỏa mãn nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng cao của công chúng.

Bài, ảnh: Nguyễn Minh