Phát triển kinh tế hợp tác góp phần xây dựng NTM

HTX kiểu mới, điều kiện đưa nông thôn phát triển theo hướng bền vững

Trong Luật HTX năm 2003 đã chỉ rõ, vai trò của HTX kiểu mới là: Chăm lo đời sống văn hóa, tinh thần, an sinh xã hội của nông dân và thúc đẩy sự phát triển của các cộng đồng nông thôn; Cung cấp các dịch vụ sản xuất, đời sống và nâng cao vị thế xã hội của người nông dân; Hướng dẫn chuyển giao tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa và hiệu quả kinh tế; Góp phần tích cực thực hiện chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp nông thôn; Hỗ trợ các hộ nông dân vươn lên làm giàu, xóa đói, giảm nghèo và tạo dựng bộ mặt NTM; Làm đầu mối giải quyết vấn đề đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật nhanh hơn cho nông thôn, tổ chức hợp tác với các doanh nghiệp trong việc sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản cho nông dân; Đào tạo nghề cho nông dân gắn với phát triển các cơ sở công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ để chuyển dịch cơ cấu lao động.

Như vậy, có thể khẳng định nếu hình thành được tiêu chí xây dựng HTX kiểu mới thành công là đã hoàn thành 19 tiêu chí NTM, đặc biệt là nhóm tiêu chí về kinh tế. Từ việc làm ăn có lãi và bền vững sẽ đẩy nhanh các hạng mục khác về an sinh xã hội, dịch vụ, điều kiện sống.

Trong xây dựng NTM, Nhà nước chỉ đóng vai trò định hướng, ban hành tiêu chí và đề ra các chính sách, cơ chế…; người dân là chủ thể trong bàn bạc, quyết định và tổ chức thực hiện. Vì vậy, xây dựng NTM sẽ là điều kiện để người dân tham gia các tổ chức hợp tác sản xuất với quy mô hiện đại và phù hợp với sự chi phối của nền kinh tế thị trường có sự định hướng của Nhà nước.

Ông Phạm Mạnh Hà, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho rằng: Trong quá trình xây dựng NTM hiện nay, việc xây dựng mô hình HTX kiểu mới là thực sự cần thiết, là điều kiện đưa nông thôn phát triển theo hướng bền vững; góp phần giúp các địa phương sớm hoàn thành tiêu chí 13 về "Hình thức tổ chức sản xuất" trong bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng NTM. Vì vậy, việc xây dựng NTM gắn với đẩy mạnh phát triển kinh tế tập thể, mà nòng cốt là hợp tác xã, là một chiến lược quan trọng và có ý nghĩa quyết định đến việc hoàn thành các tiêu chí về xây dựng NTM.

Những kết quả đạt được

Theo thống kê của Liên minh HTX tỉnh, hiện nay, toàn tỉnh có 2.795 tổ hợp tác, 374 HTX thuộc các lĩnh vực như: Nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ tín dụng… thu hút khoảng gần 300 nghìn xã viên. Các HTX, đặc biệt là HTX nông nghiệp đã phát huy vai trò trong việc tập hợp, vận động, thay đổi cách nghĩ, cách làm của nông dân, tuyên truyền ứng dụng có hiệu quả các tiến bộ KHKT, nâng cao hiệu quả sản xuất và đặc biệt là đã thực hiện tốt việc liên doanh, liên kết, đảm bảo đầu ra ổn định cho các loại nông sản của nông dân. Nhờ đa dạng hóa các loại hình dịch vụ, sản xuất, kinh doanh có hiệu quả nên doanh thu và lợi nhuận hàng năm của nhiều HTX đạt khá cao, đời sống của xã viên ngày càng được cải thiện.

Thông qua phong trào "HTX tiên phong xóa đói, giảm nghèo - xây dựng NTM", nhiều HTX đã đầu tư bằng vốn tự có, kết hợp với huy động vốn góp của cộng đồng dân cư, lồng ghép với các chương trình dự án của các tổ chức trong và ngoài nước triển khai xây dựng được nhiều công trình hạ tầng cơ sở phục vụ sản xuất và dân sinh, nổi bật như: Chương trình kiên cố hóa kênh mương thủy lợi, hạ tầng giao thông nông thôn, xây dựng các trạm bơm, trung tâm văn hóa cộng đồng…, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phục vụ sản xuất, sinh hoạt của nhân dân, góp phần làm cho bộ mặt của nông dân khởi sắc. Tiêu biểu như HTX Bắc Lộc (Yên Lộc, Kim Sơn), Vĩnh Yên (Yên Nhân, Yên Mô).

Các HTX điển hình tiên tiến đi đầu trong việc chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế nông thôn thông qua các lớp đào tạo, truyền nghề cho xã viên như: Trồng nấm, mây tre đan, nứa chắp, cói, thêu ren và đá thủ công mỹ nghệ… đã tạo được nhiều việc làm mới cho xã viên trong lúc nông nhàn, nhất là những nơi thu hồi đất xây dựng khu công nghiệp và xây dựng đô thị mới. Thành công bước đầu góp phần ổn định trật tự xã hội, cải thiện đời sống cho người lao động, xây dựng nông thôn giàu đẹp. Nổi bật trong lĩnh vực này là HTX Hợp Tiến (Yên Khánh).

HTX Hợp Tiến hiện có khoảng 2.500 xã viên, diện tích canh tác nông nghiệp trên 300 ha. Hiện nay, HTX đang làm một số khâu dịch vụ như: Làm đất, cung ứng vật tư nông nghiệp, tín dụng nội bộ, thủy nông, bảo vệ đồng điền, nghiên cứu, tìm hiểu và mở rộng các dịch vụ sản xuất, kinh doanh, ngành nghề và tạo điều kiện hỗ trợ kinh tế hộ phát triển. Các dịch vụ của HTX đảm bảo chất lượng, thu lãi thấp hơn so với thị trường. Nhờ có HTX mà xã viên chỉ sử dụng chưa hết 1/3 thời gian cho sản xuất nông nghiệp mà vẫn có thu nhập ăn chắc.

Thời gian nông nhàn, nhiều gia đình tham gia làm nghề TTCN, mở rộng sản xuất, kinh doanh. Hiện toàn HTX có trên 90% xã viên có việc làm thường xuyên bằng nghề đan hàng cói, bèo bồng, bẹ chuối, nứa chắp, trồng nấm và các nghề thủ công khác. Do vậy, đời sống của xã viên không ngừng tăng lên, nhiều người không phải "ly hương" để kiếm kế sinh nhai.

Việc phát triển hệ thống quỹ tín dụng nhân dân tại địa bàn nông thôn cũng đang phát huy hiệu quả rất lớn trong việc đáp ứng nhu cầu về vốn cho nông dân sản xuất, kinh doanh. Quỹ tín dụng Khánh Thành đã tích cực triển khai việc hỗ trợ các thành viên vay vốn phục vụ nông nghiệp, nông thôn. Tính đến hết năm 2011, tổng nguồn vốn của Quỹ là trên 21 tỷ đồng, trong đó vốn huy động 11,5 tỷ đồng, vốn vay Quỹ T.Ư 8,4 tỷ đồng, vốn tự có 1,4 tỷ đồng. Quỹ đã cho trên 700 lượt thành viên vay với trên 20 tỷ đồng, chiếm 95% tổng nguồn vốn. Nhờ có nguồn vốn của Quỹ mà đến nay, trên địa bàn xã đã xuất hiện nhiều cánh đồng sản xuất lúa chất lượng cao, lúa cao sản cho năng suất và chất lượng; nhiều mô hình chăn nuôi gia trại, trang trại được hình thành, phát triển, có thu nhập trên 100 triệu đồng/năm; xuất hiện nhiều doanh nghiệp và cơ sở sản xuất gỗ, cơ sở may xuất khẩu hình thành…, giải quyết việc làm thường xuyên cho hàng trăm lao động tại địa phương với mức thu nhập ổn định.

Tạo việc làm, giúp người nông dân có thêm thu nhập chính đáng góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động ở nông thôn là mục tiêu lớn nhất mà các HTX, doanh nghiệp đóng chân trên địa bàn nông thôn hướng đến. HTX thêu ren Thanh Hà (Yên Nhân, Yên Mô) là một trong những đơn vị điển hình về công tác dạy nghề, tạo việc làm cho lao động ở nông thôn trong thời gian qua. Bà Vũ Thị Diệu, Chủ nhiệm HTX cho biết: Hiện HTX đang có gần 200 tay kim chính và thường xuyên có khoảng 600-700 vệ tinh nhận hàng về gia công tại nhà với mức thu nhập trung bình từ 35-40 nghìn đồng/người/ngày. Ngoài ra, HTX mỗi năm còn đào tạo nghề miễn phí cho khoảng 200 người tại các địa phương như: Yên Mô, Yên Khánh, thị xã Tam Điệp. Sau khi học nghề, học viên được tạo việc làm và liên tục được tham gia các khóa học nâng cao tay nghề.

Thực hiện Chỉ thị số 09-CT/TU của Tỉnh ủy về việc "Dồn điền, đổi thửa", khắc phục những bất hợp lý, tạo điều kiện cho những hộ nông dân trong quá trình canh tác, khai thác tiềm năng đất đai, từng bước đưa cơ giới hóa vào phục vụ sản xuất nông nghiệp, hình thành vùng chuyên canh sản xuất hàng hóa. Sau chuyển đổi đã có 231 HTX chọn giống lúa cao sản vào sản xuất tại địa phương. Đồng thời các HTX còn mạnh dạn cho nông dân dồn đất, thuê đất xây dựng trang trại phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa. Kết quả, xuất hiện nhiều HTX có cánh đồng thu hoạch 50 triệu đồng/ha/năm, nhiều hộ dân thu nhập 50-100 triệu đồng/năm. Tiêu biểu cho phong trào này là HTX Bạch Cừ (Hoa Lư), Yên Phúc (thành phố Ninh Bình).

Cần nhận thức đầy đủ về vai trò của HTX

Để kinh tế HTX phát triển, góp phần đẩy nhanh tiến độ xây dựng NTM, trước tiên cần phải đẩy mạnh việc thông tin, tuyên truyền để mọi người dân nhận thức đúng vai trò, nội dung và mục tiêu của hoạt động hợp tác xã trong quá trình thực hiện chương trình mục tiêu xây dựng NTM.

Các cấp ủy Đảng, chính quyền, các đoàn thể, các ngành, các cấp cần thường xuyên quan tâm chỉ đạo tiếp tục đổi mới, củng cố, phát triển các HTX đã chuyển đổi; phát triển đa dạng các loại hình tổ hợp tác và HTX phù hợp với đặc điểm của từng địa phương. Đồng thời, các HTX cũng phải biết phát huy nội lực, chú trọng đầu tư có trọng điểm, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích của HTX và xã viên. Phải làm cho mọi người tự nhận thức được quyền lợi, nghĩa vụ và tự nguyện tham gia vào hợp tác xã; phải có sự bàn bạc dân chủ và tính toán cho công bằng hợp lý trong quá trình hình thành và tổ chức sản xuất.

Bên cạnh đó, tỉnh cần sớm thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh; tạo chính sách cho các HTX thuê đất lâu dài để ổn định sản xuất, yên tâm đầu tư công nghệ hiện đại; ưu tiên vay vốn ưu đãi để đầu tư mở rộng sản xuất.

Bảo Yến