Phát triển công nghiệp xanh vì mục tiêu bảo vệ môi trường bền vững

Từ “điểm đen môi trường” đến mô hình sản xuất tuần hoàn

Công ty Cổ phần Phân lân Ninh Bình, một trong những doanh nghiệp lâu đời tại địa phương từng là “điểm đen” môi trường của tỉnh khi nằm trong danh sách 8 cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng theo Quyết định 64/2003/QĐTTg của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, sau hơn 20 năm, doanh nghiệp đã có cuộc “lột xác” ngoạn mục, trở thành một hình mẫu về đổi mới công nghệ, tiết kiệm tài nguyên và sản xuất tuần hoàn.

Với công nghệ sản xuất phân lân nung chảy hiện đại, Công ty sử dụng lượng nước làm mát lớn lên tới 900m3 / giờ. Trước đây, nguồn nước được lấy trực tiếp từ sông và sau xử lý mới xả ra môi trường. Nhưng từ năm 2021, Công ty đầu tư 15 tỷ đồng xây dựng hệ thống xử lý nước tuần hoàn. Tháng 6/2022, hệ thống được Bộ Tài nguyên và Môi trường xác nhận hoàn thành, đưa vào vận hành chính thức, giúp 100% lượng nước được tái sử dụng trong chu trình sản xuất.

Ông Phạm Duy Linh, Phó phòng Kỹ thuật Công ty chia sẻ: “Việc tái sử dụng nước làm mát không chỉ giúp tăng năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn đảm bảo không phát sinh nước thải ra môi trường, nhất là trong các tháng cao điểm mùa khô”. Công ty hiện đạt công suất 300.000 tấn phân lân và 200.000 tấn phân NPK/năm. Đặc biệt, môi trường làm việc được cải thiện đáng kể: sạch, thoáng, an toàn theo đúng quy chuẩn môi trường hiện hành.

Anh Nguyễn Văn Thiện, công nhân làm việc 20 năm tại xưởng sấy-nghiền cho biết: “So với trước đây, môi trường làm việc bây giờ sạch sẽ và đảm bảo hơn rất nhiều, chúng tôi yên tâm gắn bó lâu dài”. Chính sự thay đổi tích cực và thực chất đã giúp doanh nghiệp lấy lại niềm tin từ khách hàng.

Ông Dương Phụng Hoàng, đại diện Công ty TNHH Vietimex Hải Phòng, đối tác sử dụng sản phẩm phân lân Ninh Bình hơn 5 năm đánh giá: “Chất lượng sản phẩm được cải thiện rõ rệt, khách hàng của chúng tôi phản hồi rất tích cực”.

Tại Khu công nghiệp Khánh Phú, một trong những trung tâm công nghiệp trọng điểm của tỉnh, mô hình cộng sinh công nghiệp đang được triển khai hiệu quả. Đây là mô hình mà trong đó, chất thải, phụ phẩm hoặc năng lượng dư thừa của doanh nghiệp này trở thành nguyên liệu đầu vào của doanh nghiệp khác, góp phần giảm phát thải, tiết kiệm chi phí và tối ưu tài nguyên.

Tiêu biểu là mối liên kết giữa Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình và Công ty Cổ phần Khí Công nghiệp Ninh Bình. Khí CO2 thải ra từ quá trình sản xuất phân đạm được thu gom, tinh chế thành CO2 lỏng chất lượng cao-sản phẩm được sử dụng trong ngành nước giải khát và cơ khí. Toàn bộ quy trình được vận hành tự động hóa 100%, đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế và chỉ cần 3 công nhân/kíp.

Ông Nguyễn Văn Sỹ, Phó Giám đốc sản xuất Công ty Cổ phần khí Công nghiệp Ninh Bình, Khu Công nghiệp Khánh Phú cho biết: “Sản phẩm CO2 lỏng của chúng tôi hiện được cung cấp cho nhiều đối tác lớn như CocaCola, PepsiCo và các nhà máy cơ khí. Hiện Công ty thu gom xử lý 50% lượng khí thải CO2 của Nhà máy Đạm Ninh Bình, dự kiến sẽ mở rộng lên 100% trong tương lai”.

Công ty Cổ phần Cơ khí Moon Group, đơn vị sử dụng CO2 lỏng trong sản xuất đã lắp đặt 2 bồn chứa ngay tại cơ sở để thuận tiện tiếp nhận nguyên liệu. Ông Trần Văn Cường, Trưởng phòng Vật tư Công ty đánh giá: “Việc hợp tác giúp chúng tôi tiết kiệm thời gian, chi phí và đảm bảo nguồn cung liên tục”. Mô hình cộng sinh công nghiệp đã giúp hình thành mạng lưới doanh nghiệp xanh, hỗ trợ nhau phát triển theo hướng bền vững. Nhiều doanh nghiệp khác tại Khu công nghiệp Khánh Phú cũng đang áp dụng mô hình tương tự trong việc chia sẻ năng lượng, nước, vật tư và xử lý chất thải.

Định hướng chiến lược cho môi trường bền vững

Thành công của các mô hình công nghiệp xanh tại Ninh Bình có sự đồng hành tích cực từ cơ chế, chính sách của Trung ương và địa phương. Theo Nghị quyết 41- NQ/TW của Bộ Chính trị về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, ngân sách dành cho bảo vệ môi trường không dưới 1% tổng chi thường xuyên hàng năm.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 222/QĐ-TTg ngày 23/01/2025 về Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035 trên địa bàn tỉnh. Trong đó tập trung triển khai thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ thuộc trách nhiệm của địa phương về các nội dung: giảm khai thác, sử dụng các nguồn tài nguyên không tái tạo, tài nguyên nước; tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên, nguyên liệu, vật liệu; tiết kiệm năng lượng; kéo dài thời gian sử dụng vật liệu, thiết bị, sản phẩm, hàng hóa, các linh kiện, cấu kiện; hạn chế chất thải phát sinh và giảm thiểu tác động xấu đến môi trường; chú trọng, nâng cao khía cạnh kinh tế, gia tăng lợi ích, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và huy động nguồn lực trong thực hiện kinh tế tuần hoàn.

Ông Bùi Duy Quang, Trưởng Ban quản lý các KCN tỉnh nhận định: Việc đẩy mạnh phát triển công nghiệp xanh còn đặc biệt có ý nghĩa trong chiến lược phát triển tổng thể của tỉnh. Khi xác định du lịch và công nghiệp văn hóa là hai mũi nhọn chiến lược, việc đảm bảo môi trường xanh-sạch-đẹp chính là điều kiện tiên quyết để Ninh Bình trở thành Đô thị di sản thiên niên kỷ trong tương lai gần. Hành trình phát triển công nghiệp xanh tại Ninh Bình là minh chứng rõ ràng cho việc tăng trưởng kinh tế hoàn toàn có thể song hành với bảo vệ môi trường nếu có định hướng đúng đắn và sự đồng lòng từ doanh nghiệp đến chính quyền.

Từ việc tái sử dụng nguồn nước làm mát, tận dụng khí thải CO2 để tái chế thành sản phẩm có giá trị, cho đến xây dựng các khu công nghiệp cộng sinh, tất cả đang tạo nên một hệ sinh thái công nghiệp bền vững, nơi ranh giới giữa sản xuất và bảo vệ môi trường dần được xóa mờ. Phát triển công nghiệp xanh không chỉ là một mục tiêu phát triển, đó còn là cam kết trách nhiệm với cộng đồng và thế hệ tương lai.