Tỉnh Ninh Bình có vùng biển rộng khoảng 650 km2, chiều dài bờ biển 28,5 km; có cảng Ninh Phúc và Phúc Lộc là cảng quốc tế, vùng nước cảng dài 70 km. Khu vực biên giới biển gồm 4 xã, thị trấn thuộc huyện Kim Sơn, với tổng dân số là 4.178 hộ, 16.165 khẩu, trong đó đồng bào theo đạo Công giáo chiếm gần 42% tổng dân số. Ngoài ra, còn có vùng bãi bồi, cồn Nổi ngoài đê Bình Minh III rộng 4.700ha, hiện có hơn 1.344 hộ dân với trên 4.561 nhân khẩu đến tạm trú để nuôi, trồng thủy, hải sản.
Khu vực biên giới biển của tỉnh có vị trí chiến lược quan trọng về quốc phòng, an ninh và tiềm năng trong phát triển du lịch, kinh tế biển, tạo ra những tác động quan trọng đến việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh của tỉnh.
Trong những năm qua, các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương đã từng bước đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển lực lượng sản xuất, cơ cấu lại các thành phần kinh tế nên đã và đang tạo ra những nhân tố mới trong khai thác tiềm năng kinh tế biển.
Tuy nhiên, những năm qua tình hình an ninh trật tự trên khu vực biên giới biển có lúc, có nơi diễn biến phức tạp, an ninh nông thôn vẫn còn tiềm ẩn nhiều yếu tố khó lường; ý thức chấp hành pháp luật, trách nhiệm công dân trong bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới biển - đảo của một bộ phận nhân dân còn hạn chế.
Tình hình thời tiết, khí hậu diễn biến phức tạp, khó lường gây nhiều thiệt hại về người và tài sản của nhân dân, nhất là ngư dân, tạo tâm lý thiếu yên tâm trong đầu tư và hành nghề trên biển, ít nhiều đã ảnh hưởng đến kế hoạch phát triển kinh tế biển của tỉnh.
Nhận thức rõ vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của biên giới quốc gia và nhiệm vụ xây dựng, quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới Tổ quốc, xây dựng lực lượng BĐBP vững mạnh, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, đồng thời tăng cường quản lý Nhà nước về công tác Biên phòng, ngày 28/3/1997, ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua Pháp lệnh BĐBP và có hiệu lực thi hành từ ngày 7/4/1997. Pháp lệnh BĐBP quy định rõ cơ cấu, tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của BĐBP; thẩm quyền quản lý Nhà nước và chế độ, chính sách đối với BĐBP.
Để triển khai thực hiện Pháp lệnh BĐBP, trong những năm qua Đảng ủy, Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh đã quán triệt và thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 (khóa X) về "Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020"; Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) về "Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới"; Nghị quyết số 23-NQ/ĐU của Đảng ủy BĐBP về "Nâng cao năng lực quản lý, bảo vệ chủ quyền vùng biển của BĐBP trong tình hình mới"; Chỉ thị của Tỉnh ủy Ninh Bình về thực hiện nhiệm vụ công tác Biên phòng và các chỉ thị, nghị quyết của cấp trên có liên quan đến công tác bảo vệ chủ quyền vùng biển.
Chủ động làm tốt công tác tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh và Đảng ủy, Bộ Tư lệnh BĐBP phát huy sức mạnh tổng hợp trong sự nghiệp bảo vệ biên giới và làm tốt công tác đối ngoại Biên phòng, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới biển để nhân dân yên tâm làm ăn, sinh sống, phát triển kinh tế, góp phần làm cho diện mạo khu vực biên giới biển ngày càng khởi sắc.
Để phát huy vai trò nòng cốt, chuyên trách trong quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới vùng biển, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong BĐBP tỉnh đã quán triệt, triển khai kịp thời, có hiệu quả các văn bản hướng dẫn thi hành Pháp lệnh BĐBP, đảm bảo tính thống nhất nhằm tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước, nâng cao trách nhiệm của các cấp, các ngành và mọi công dân trong việc xây dựng lực lượng BĐBP.
Đã chủ trì, phối hợp với các cấp, các ngành và các địa phương có liên quan kịp thời phổ biến Pháp lệnh BĐBP, tổ chức quán triệt, triển khai và tuyên truyền cho hơn 200 cán bộ chủ chốt, các chức sắc, chức việc trong các tổ chức tôn giáo, 414 cán bộ các xóm, khối phố trong khu vực biên giới biển; tổ chức tuyên truyền, vận động và công nhận 2 tập thể và 26 cá nhân trong tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia; xây dựng và duy trì có hiệu quả 1 mô hình "Xóm tự quản tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia", 2 "Tổ tàu thuyền an toàn" với 21 phương tiện, 2 "Tổ tự quản về an ninh trật tự" với 36 thành viên hoạt động nuôi, trồng thủy, hải sản trên khu vực bãi bồi, cồn Nổi.
Trong 20 năm thi hành Pháp lệnh BĐBP, lực lượng BĐBP tỉnh đã không ngừng đổi mới đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp công tác Biên phòng, duy trì thực hiện nghiêm kế hoạch bảo vệ biên giới, chủ động nắm chắc mọi tình hình, kịp thời phát hiện và xử lý tốt các vụ việc xảy ra, giữ vững chủ quyền an ninh biên giới vùng biển.
Thường xuyên chú trọng huấn luyện thực hành, tổ chức luyện tập, xử lý các tình huống, chủ động tham gia diễn tập khu vực phòng thủ, duy trì đảm bảo thường trực sẵn sàng chiến đấu và nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn trên biển... Đã phát hiện, bắt giữ, hoàn chỉnh hồ sơ ban đầu bàn giao cho cơ quan Công an khởi tố, điều tra theo quy định của pháp luật 7 vụ/12 đối tượng; vận động, thu hồi 9 khẩu súng, 211 viên đạn các loại.
Các đơn vị trong BĐBP tỉnh đã phát hiện, xử lý 356 vụ/497 đối tượng/xử phạt vi phạm hành chính 789.150.000đồng; tịch thu tang vật bán đấu giá 2.022 tấn than, 1.851,58 tấn quặng, 9.000 lít dầu Diezen trị giá 2.599.972.000 đồng.
Tích cực cải cách thủ tục hành chính, áp dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát, đăng ký xuất, nhập cảnh 988 lượt phương tiện/8.310 thuyền viên/372.742,81 tấn hàng hóa; đăng ký phương tiện thủy nội địa cho 24.352 lượt phương tiện/163.431 thuyền viên/12.551.478,9 tấn hàng hóa đảm bảo đúng quy trình, quy định của pháp luật.
Với khẩu hiệu "Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt", trong những năm qua, lực lượng BĐBP tỉnh đã thực hiện tốt công tác vận động quần chúng đẩy mạnh phong trào quần chúng bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới; giải quyết có hiệu quả các điểm phức tạp về an ninh nông thôn, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Nhiều phong trào có hiệu quả cao và mang tính nhân văn đã được triển khai như: "BĐBP chung sức xây dựng nông thôn mới", "Mái ấm cho người nghèo nơi biên giới, hải đảo", "Bò giống giúp người nghèo nơi biên giới", "Nâng bước em đến trường", "Hãy làm sạch biển", "Thắp sáng đường quê"... Hình ảnh "Người thầy thuốc, thầy giáo quân hàm xanh" đã ghi đậm dấu ấn tình cảm trong mỗi cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân trên khu vực biên giới.
Trong đó, đã duy trì thường xuyên Trạm quân dân y kết hợp tại xã Kim Hải, tổ chức khám, chữa bệnh và cấp thuốc miễn phí cho trên 3.700 người, với trị giá tiền thuốc trên 380 triệu đồng; tổ chức khám, chữa bệnh, tư vấn sức khỏe và cấp thuốc miễn phí cho 1.617 người dân với tổng trị giá thuốc 625.000.000 đồng; phối hợp với Báo Sài Gòn giải phóng, Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam (Vietinbank) tiến hành xây dựng, khánh thành và bàn giao công trình "Cải tạo, nâng cấp mở rộng Trạm quân dân y kết hợp" xã Yên Quang, huyện Nho Quan, với tổng kinh phí 2 tỷ đồng; triển khai xây dựng 3 công trình cấp điện phục vụ sinh hoạt cho nhiệm vụ bảo vệ biên giới, gắn với phục vụ cụm dân cư bãi bồi ven biển huyện Kim Sơn, với tổng kinh phí gần 52 tỷ đồng, hiện nay đang triển khai xây dựng đường ra cồn Nổi, với tổng kinh phí 467,5 tỷ đồng nhằm đảm bảo thực hiện nhiệm vụ an ninh - quốc phòng, phòng chống lụt bão, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, đồng thời góp phần giúp các hộ dân đang sinh sống và sản xuất nuôi trồng thủy sản có điều kiện mở rộng mô hình sản xuất, chuyển đổi cơ cấu kinh tế và cũng là điền kiện thuận lợi cho việc phát triển du lịch vùng biển hiện tại cũng như tương lai.
Chỉ đạo Đoàn thanh niên BĐBP tỉnh phối hợp với Đoàn thanh niên xã Kim Đông làm 2,5 km đường giao thông nông thôn. Vận động cán bộ, chiến sỹ đóng góp ngày công, trực tiếp tham gia xây dựng 1 nhà văn hóa, 11 nhà Đại đoàn kết cho các hộ nghèo trên địa bàn biên giới biển, với tổng trị giá trên 800 triệu đồng....
Những việc làm thiết thực và nặng nghĩa tình trên đã làm ấm lòng người dân khu vực biên giới biển, góp phần bồi đắp tình quân - dân, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, với lực lượng BĐBP; đồng thời là nguồn động viên to lớn, tạo điều kiện để nhân dân vươn lên làm chủ cuộc sống, có điều kiện để tham gia xây dựng và bảo vệ biên giới, vùng biển.
Để tiếp tục xứng đáng là lực lượng nòng cốt, chuyên trách trong quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia, thời gian tới, cấp ủy, chỉ huy các cấp trong BĐBP tỉnh xác định cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm.
Đó là: Tiếp tục quán triệt sâu sắc đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, hiệp định, quy chế biên giới, sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, của Bộ Tư lệnh BĐBP và Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Ninh Bình về công tác quốc phòng - an ninh trong tình hình mới.
Chủ động nắm chắc tình hình, kịp thời tham mưu, đề xuất giải quyết các vấn đề xảy ra trên khu vực biên giới biển đúng chủ trương, đối sách, sáng tạo, linh hoạt, sát thực tiễn công tác Biên phòng.
Thường xuyên nâng cao chất lượng tổng hợp của lực lượng BĐBP; phối hợp với các lực lượng xây dựng phương án, kế hoạch tác chiến, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ chủ quyền biên giới, vùng biển.
Không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức Đảng; xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện, gắn với xây dựng tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh, lấy xây dựng chính trị làm cơ sở.
Phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân tham gia xây dựng khu vực biên giới biển vững mạnh toàn diện; tích cực giúp đỡ nhân dân phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng thế trận biên phòng toàn dân, gắn với thế trận an ninh nhân dân và thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc; tích cực tham gia củng cố cơ sở chính trị; triển khai có chất lượng các mô hình giúp dân, nhất là các mô hình giúp dân xóa đói, giảm nghèo.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân, ngư dân trên biển, kết hợp chặt chẽ giữa đẩy mạnh sản xuất làm kinh tế với bảo vệ an ninh trật tự, phòng, chống vi phạm, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới, vùng biển, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa-xã hội, củng cố thế trận quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh biên giới biển, đảo của Tổ quốc trong tình hình mới.
Đại tá Đoàn Đức Hoàn(Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh)