Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc trong giám sát, phản biện xã hội

Giám sát, phản biện xã hội là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của MTTQ và các tổ chức chính trị xã hội, góp phần quan trọng tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền các cấp, thời gian qua Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh thường xuyên tuyên truyền, phối hợp tuyên truyền, phổ biến các văn bản có liên quan đến hoạt động giám sát, phản biện đến cán bộ, đảng viên, công chức, các tầng lớp nhân dân, các tổ chức thành viên của Mặt trận từ tỉnh đến cơ sở.

Định kỳ vào quý 4 hàng năm, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh họp thống nhất chương trình giám sát và phản biện của năm sau và gửi xin ý kiến của Thường trực Tỉnh ủy. Trên cơ sở ý kiến nhất trí của Thường trực Tỉnh ủy, MTTQ các cấp trong tỉnh chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát và phản biện về những vấn đề xã hội quan tâm, liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân theo quy định tại Quyết định 217-QĐ/TW của Bộ Chính trị. Bên cạnh đó, công tác phối hợp giữa MTTQ các cấp trong tỉnh với Thường trực HĐND, UBND cùng cấp đạt nhiều kết quả quan trọng. Chính quyền các cấp luôn quan tâm, tạo điều kiện để MTTQ thực hiện tốt công tác giám sát, phản biện xã hội thông qua việc xây dựng và ban hành Quy chế phối hợp giữa Thường trực HĐND - lãnh đạo UBND - Ban Thường trực Ủy ban MTTQ. Hàng năm, HĐND, UBND đều thông tin đến MTTQ và các tổ chức chính trị xã hội về nội dung, chương trình công tác để MTTQ và các tổ chức chính trị xã hội xác định, lựa chọn nội dung thiết thực, phù hợp, báo cáo xin ý kiến cấp ủy cùng cấp trong thực hiện công tác phản biện xã hội; đồng thời chỉ đạo cơ quan tham mưu phối hợp trong công tác giám sát, phản biện của Mặt trận và các tổ chức chính trị xã hội các cấp. Hầu hết các ý kiến kiến nghị, góp ý sau giám sát, phản biện đều được UBND các cấp tiếp thu, chỉ đạo các sở, ngành, cơ quan tham mưu nghiên cứu tiếp thu và có văn bản trả lời theo quy định.

Kết quả, từ năm 2018-2023, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ các cấp trong tỉnh dưới sự chỉ đạo của cấp ủy và sự hiệp thương, thống nhất với các tổ chức chính trị xã hội, đã xây dựng kế hoạch và thành lập hơn 12 nghìn cuộc giám sát trực tiếp. Sau các cuộc giám sát, các đoàn giám sát đã xây dựng báo cáo kết quả giám sát với Thường trực Tỉnh ủy và các ngành có liên quan những vấn đề còn tồn tại, hạn chế, khó khăn vướng mắc và kiến nghị các biện pháp tháo gỡ, đồng thời thông báo kiến nghị sau giám sát đến các cơ quan, đơn vị được giám sát để có giải pháp khắc phục những tồn tại, hạn chế. Nhìn chung, các đối tượng được giám sát đồng tình với thông báo kết quả giám sát, tiếp thu, xử lý các kiến nghị của đoàn giám sát. Đối với MTTQ các xã, phường, thị trấn cơ bản không tổ chức giám sát theo đoàn mà chủ yếu là phối hợp với HĐND xã tiến hành giám sát và thực hiện các chương trình, kế hoạch giám sát của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh, Ủy ban MTTQ cấp huyện. MTTQ tỉnh đã định hướng các xã, thị trấn thực hiện chức năng giám sát thông qua hoạt động Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư cộng đồng, tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện việc giám sát trực tiếp và phản ánh về MTTQ xã. 

Đặc biệt thời gian qua, MTTQ các cấp đã phát huy tốt chức năng nhiệm vụ của mình trong giám sát các nội dung thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới. Ban Thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư cộng đồng đã tổ chức các cuộc giám sát về một số lĩnh vực như: việc sử dụng đất đai tại xã, phường, thị trấn; thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở; bình chọn các đối tượng nghèo đề nghị hỗ trợ nhà Đại đoàn kết; theo dõi việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân; thi công các công trình có vốn đầu tư của Nhà nước và đóng góp của nhân dân; thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng; chi trả chế độ chính sách của Nhà nước đối với các đối tượng chính sách; thu chi, quyết toán ngân sách, quản lý các khoản đóng góp của nhân dân; các khoản thu chi của các nhà trường; giám sát kết quả giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân, giám sát việc thu hồi đất, giải tỏa, đền bù, tái định cư; giám sát việc triển khai thực hiện các vấn đề an sinh xã hội có liên quan trực tiếp tới người dân; việc thực hiện các chính sách hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19; giám sát thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội; vệ sinh an toàn thực phẩm… 

Cùng với công tác giám sát, công tác phản biện xã hội được Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh hướng dẫn MTTQ các cấp thực hiện vào quý IV hằng năm, đề nghị đăng ký nội dung phản biện xã hội đến các cơ quan, đơn vị có liên quan, giao chỉ tiêu cho các địa phương mỗi năm thực hiện từ 1 đến 2 cuộc. MTTQ tỉnh chủ trì tổ chức hội nghị góp ý vào dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, lần thứ XX. MTTQ các huyện, thành phố xây dựng kế hoạch tổ chức 130 hội nghị góp ý với 3.599 lượt ý kiến góp ý vào nhiều nội dung quan trọng nhằm phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Các đoàn thể chính trị - xã hội tỉnh tổ chức các hội nghị phản biện với hàng nghìn ý kiến góp ý vào các nội dung liên quan đến lĩnh vực của ngành. Ủy ban MTTQ cấp huyện, cấp xã đã tích cực tham gia góp ý vào các dự thảo của các cơ quan chủ trì soạn thảo như: tham gia góp ý sửa đổi Luật MTTQ Việt Nam, Luật Tín ngưỡng tôn giáo, các dự thảo, tờ trình, dự thảo nghị quyết, các kế hoạch, đề án về phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng và an ninh của địa phương…

Năm 2024, Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh tiếp tục thực hiện tốt công tác giám sát, phản biện xã hội. Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh đã chủ trì thực hiện giám sát chuyên đề: Việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh của cử tri và nhân dân gắn với Quy định số 124-QĐ/TW, ngày 2/2/2018 của Ban Bí thư Trung ương Đảng đối với Chủ tịch UBND cấp huyện, cấp xã. Tổ chức đoàn giám sát trực tiếp 2 đơn vị cấp huyện là Xuân Trường, Trực Ninh; 4 đơn vị cấp xã là Thọ Nghiệp, Xuân Phú (Xuân Trường), Trực Thanh, thị trấn Ninh Cường (Trực Ninh). Đối với 7 huyện, thành phố còn lại, Đoàn giám sát tiến hành giám sát thông qua báo cáo của đơn vị. MTTQ các cấp đã tổ chức 210 nội dung giám sát với 690 vấn đề đến các cơ quan chức năng giải quyết; tổ chức 4 hội nghị phản biện về dự thảo nghị quyết của UBND 2 cấp tỉnh, huyện, qua đó có 31 ý kiến phản biện các nội dung của dự thảo nghị quyết đề nghị bổ sung, sửa đổi phù hợp. Ban thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh đã góp ý phản biện vào 169 văn bản, trong đó gồm 12 văn bản luật; 157 văn bản, đề án, chương trình, kế hoạch của các sở, ngành của tỉnh. MTTQ các cấp cũng đã phát huy vai trò của Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư cộng đồng và các tầng lớp nhân dân trong công tác giám sát, nhất là trong việc thực hiện dân chủ ở cơ sở, giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt, cán bộ đảng viên ở nơi làm việc và nơi cư trú. Ban thanh tra nhân dân các xã, phường, thị trấn đã tổ chức giám sát 248 cuộc; Ban giám sát đầu tư cộng đồng giám sát 233 cuộc, chủ yếu tập trung việc xây dựng các công trình dân sinh, công trình trong xây dựng nông thôn mới... ở địa bàn.

Phát huy những kết quả đạt được, thời gian tới MTTQ và các tổ chức chính trị xã hội tiếp tục đa dạng hóa các hình thức giám sát, phản biện xã hội và biện pháp tổ chức thực hiện, bảo đảm phù hợp và phát huy hiệu quả nhất mọi năng lực giám sát, phản biện xã hội, thu hút được sự tham gia rộng khắp của mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội. Lựa chọn nội dung giám sát và phản biện là các vấn đề dư luận nhân dân đang quan tâm và phù hợp với nguồn lực để thực hiện công tác giám sát và phản biện.

Bài và ảnh: Lam Hồng