Phát huy hiệu quả các câu lạc bộ văn hóa cơ sở

CLB Chèo làng Duyên Phúc, xã Khánh Hồng (huyện Yên Khánh) được thành lập từ đầu năm 2016, với 20 thành viên. Tuy là một CLB hoạt động theo phong trào quần chúng, nhưng CLB lại có đầy đủ các thành phần như một đoàn chèo chuyên nghiệp, như đạo diễn, nhạc sĩ, nhạc công và hơn 10 diễn viên tham gia. CLB đã dàn dựng, phân công và tập luyện các vở chèo cổ như: "Tấm Cám", "Trương Viên"; các trích đoạn chèo như "Lý trưởng - mẹ Đốp", màn vu quy, ăn khoán, Thị Mầu lên chùa... Hiện nay, toàn xã Khánh Hồng có 4 CLB chèo, mỗi CLB có trên dưới 20 thành viên, tập luyện và hoạt động thường xuyên, phục vụ các sự kiện trong ngày lễ, Tết, Ngày hội đại đoàn kết toàn dân..., được bà con đón nhận, cổ vũ nhiệt tình, tạo thành phong trào văn hóa văn nghệ sôi nổi tại cộng đồng, giữ gìn nét đẹp văn hóa làng xã, khơi dậy tinh thần đoàn kết, gắn bó trong nhân dân...

Chị Đồng Thị Thu, thành viên CLB Chèo làng Duyên Phúc, xã Khánh Hồng, là một người trẻ tuổi nhưng yêu thích loại hình hát chèo nên đã xin tham gia CLB. Chị cho biết: "Chúng tôi không chỉ dàn dựng lại các tích chèo cổ, mà các thành viên CLB còn tự viết kịch bản, tự biên, tự diễn hàng trăm kịch bản phục vụ nhiệm vụ chính trị, ca ngợi Đảng quang vinh, Bác Hồ vĩ đại, ghi nhớ công ơn các anh hùng liệt sỹ, ca ngợi quê hương, đất nước đổi mới,... phục vụ công chúng yêu chèo của làng, của xã. Niềm vui và tự hào của chúng tôi là không chỉ người trung, cao tuổi trong làng, trong xã mới có tình yêu với nghệ thuật chèo, mà thế hệ trẻ hôm nay, nhiều người cũng tha thiết được học và biểu diễn chèo với niềm đam mê, yêu thích thực sự. Điều đó khẳng định sức sống của môn nghệ thuật chèo..." - Chị Đồng Thị Thu khẳng định.

Với xã Yên Phong (huyện Yên Mô), nơi được xem là "cái nôi" của nghệ thuật hát xẩm truyền thống của huyện, của tỉnh, đến nay, địa phương đã thành lập được 4 CLB hát chèo, hát xẩm. Các bài xẩm cổ, nổi tiếng như Xẩm chợ, Phồn huê, Riềm huê, Hà liễu, Chênh bong, Xẩm Sênh, Thập ân, Trống quân… được các thành viên trong các CLB tự học hỏi, tìm tòi, truyền dạy cho nhau, để lưu giữ "vốn cổ" văn hóa dân gian của địa phương. Đặc biệt, để bảo tồn, lưu giữ và phát triển loại hình nghệ thuật hát xẩm, tiến tới trình UNESCO công nhận hát Xẩm là Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại, UBND tỉnh Ninh Bình đã phê duyệt Đề án số 04 ngày 14/11/2011 về việc "Khôi phục, bảo tồn và phát triển nghệ thuật hát xẩm". Đề án được Nhà hát Chèo Ninh Bình phối hợp với UBND huyện Yên Mô tổ chức thực hiện từ cuối năm 2011, theo đó đã mời các nghệ nhân, nghệ sỹ ưu tú ở Trung ương và địa phương sưu tầm các làn điệu, các bài hát xẩm cổ truyền, biên soạn chương trình và trực tiếp truyền dạy nghệ thuật hát xẩm cho các diễn viên, nhạc công Nhà hát Chèo Ninh Bình, các diễn viên quần chúng ở huyện Yên Mô. Từ năm 2011 đến nay, huyện Yên Mô đã tổ chức được hàng chục lớp truyền dạy hát xẩm miễn phí cho học sinh và cho người yêu thích bộ môn nghệ thuật độc đáo này. Hiện toàn huyện Yên Mô có 20 CLB hát chèo, hát xẩm ở khắp các xã, thị trấn, trường học trong huyện, thường xuyên luyện tập, biểu diễn giao lưu, nâng cao trình độ và niềm yêu thích môn hát xẩm trong các tầng lớp nhân dân.

ở xã miền núi Quảng Lạc (huyện Nho Quan), nơi có trên 80% đồng bào dân tộc Mường sinh sống, những ngày đầu Xuân năm mới, ngày lễ Tết của người Mường luôn sôi động các hoạt động văn hóa, văn nghệ. Để bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc Mường, từ đầu năm 2018, địa phương đã thành lập CLB Cồng chiêng văn hóa dân tộc Mường của xã, với trên 100 thành viên tham gia. Ngoài câu lạc bộ của xã, đến nay, cả 8 thôn, bản đều hình thành đội văn nghệ quần chúng nhằm giữ gìn nét đẹp văn hóa Mường. Những năm qua, cùng với quan tâm phát triển kinh tế, nâng cao đời sống cho người dân, huyện Nho Quan cũng đặc biệt quan tâm và đầu tư cho công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể của đồng bào Mường. Cùng với việc dành nguồn kinh phí nhất định khuyến khích thành lập các CLB văn hóa văn nghệ, phòng Văn hóa thông tin huyện cũng chú trọng tuyên truyền nâng cao nhận thức, lòng tự hào, ý thức trách nhiệm về những giá trị văn hóa tốt đẹp của đồng bào Mường, đồng thời tổ chức nhiều lễ hội, hoạt động văn hóa thể thao để mọi người được giao lưu văn hóa. Hiện  toàn huyện duy trì hoạt động của hàng chục CLB văn hóa, văn nghệ Mường, hàng năm huyện tổ chức Ngày hội văn hóa các dân tộc, ngoài các hoạt động biểu diễn văn hóa, văn nghệ còn tổ chức thi nấu ăn, trình bày ẩm thực...., duy trì những nét đẹp riêng có, độc đáo của đồng bào dân tộc Mường.

Với những cách làm sáng tạo, phát huy tốt vai trò của cộng đồng dân cư, mỗi CLB văn hóa văn nghệ trong tỉnh không chỉ là một "kênh" nâng cao văn hóa tinh thần lành mạnh cho người dân, mà còn góp phần quan trọng trong việc duy trì và bảo tồn các môn nghệ thuật truyền thống sống mãi trong dân gian. Mong muốn của các CLB là nhận được sự quan tâm về địa điểm sinh hoạt, hỗ trợ một phần kinh phí hoạt động, để các "diễn viên" quần chúng mãi yêu, thêm gắn bó với loại hình văn hóa văn nghệ có sẵn ngay tại quê hương mình, tiếp tục giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của quê hương, địa phương, góp phần thúc đẩy du lịch, kinh tế - xã hội của tỉnh ngày càng phát triển.

Bài, ảnh: Mỹ Hạnh