Vậy là xuống Kim Sơn dịp này, tôi đã đến nơi sản xuất nước mắm từ lời giới thiệu của chị bạn.
Khu sản xuất nước mắm của Chi nhánh Công ty TNHH Nhật Minh tọa lạc trong một khu trang trại rộng trên 3 ha ở bến Kim Đài, xã Kim Chính. Trang trại này gồm khu sản xuất nước mắm và khu chăn nuôi, trồng trọt. Tiếp chúng tôi, bác Vũ Huy Dương, người quản lý của khu trang trại chia sẻ: Trước đây ở Kim Sơn, nước mắm bà Hàn được rất nhiều người biết tiếng. Ông bà Hàn đều công tác ở ngành thủy sản và có bí quyết làm mắm từ đời ông cha. Về già, ông bà Hàn đã truyền lại nghề làm mắm cho người con trai út là Nguyễn Thanh Phong (hiện đang là giảng viên Trường Đại học kiến trúc Hà Nội). Đây là duyên nợ, bởi vì nghề làm mắm đã gắn bó với anh Phong từ bé và thời điểm sau khi tốt nghiệp THPT là thời kỳ kinh tế khó khăn nên anh Phong từng có ý định không thi vào đại học mà ở nhà theo nghề làm nước mắm của gia đình.
Trước năm 2008, nghề làm mắm của gia đình anh Phong đã có lúc "thăng trầm", bởi vì bố mẹ anh đã có tuổi, chỉ làm với số lượng ít để gia đình sử dụng, còn các con lại công tác ở xa. Đi công tác nhiều nơi, được thưởng thức nhiều loại nước mắm đặc trưng của các vùng miền, nhưng anh Phong vẫn không thể quên được hương vị đậm đà của loại mắm gia đình anh chế biến. Thế là cách đây gần 5 năm, anh Phong đưa ra ý tưởng sẽ gây dựng lại nghề làm mắm truyền thống của gia đình với quy mô, công nghệ hiện đại. ý tưởng của anh Phong đã được cả gia đình ủng hộ. Mấy anh em trong gia đình cùng suy nghĩ để tự quy hoạch, thiết kế và xây dựng hệ thống sản xuất mắm khác với hệ thống sản xuất nước mắm hiện có ở quê hương với quy mô 16 bể chượp, phòng pha chế nước mắm và đóng chai được nối với các bể chượp bằng hệ thống ống dẫn khoa học...
Chia sẻ về kinh nghiệm và kỹ thuật làm nước mắm, anh Nguyễn Thanh Phong tâm sự: Nước mắm Kim Sơn được làm từ cá lâm, một loại cá có nhiều ở khu vực biển Nghĩa Hưng (Nam Định). Trước khi đưa vào bể chượp, cá tươi vừa mua từ tàu lên được đưa về bể ướp muối, sau 1 năm được đưa vào bể chượp. Nước mắm Kim Sơn được sản xuất theo "công nghệ cổ truyền" kết hợp với các kỹ thuật lọc đa cấp hiện đại, dây chuyền sản xuất khép kín. Anh Phong cũng lý giải, "công nghệ cổ truyền" chính là công nghệ "rút mắm" chứ không phải nấu nước mắm thủ công như trước đây. Với công nghệ này, Chi nhánh Công ty không phải thuê nhiều lao động, trong quy trình sản xuất chỉ cần 1 người cũng có thể "ra" được vài trăm lít mắm/ngày. Để sản xuất được loại nước mắm ngon là bí quyết gia truyền, là tâm huyết của người làm mắm, trong đó, khâu ướp muối và chượp cá cần có những bí quyết riêng. Cá phải được chượp ít nhất là 3 năm mới có thể cho chất lượng thơm ngon...
Theo ý kiến của một số khách hàng thì mắm Kim Sơn đã tạo ra sự khác biệt so với nhiều loại mắm trên thị trường (mắm sản xuất công nghiệp) bởi sự thơm ngon tinh khiết. Thương hiệu nước mắm Kim Sơn được tạo dựng, hợp khẩu vị của người tiêu dùng dựa trên các yếu tố: Ngon - sạch - thật. Mắm Kim Sơn đậm đà hương vị tự nhiên, bổ dưỡng, không chất bảo quản và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm với 3 loại sản phẩm chính là mắm nguyên cốt, mắm đặc biệt và mắm hảo hạng. Ngoài ra, Chi nhánh Công ty TNHH Nhật Minh còn chế biến các sản phẩm mắm tôm, mắm chua mang đặc trưng của vùng đất Kim Sơn.
Đến nay, sau hơn 3 tháng sản phẩm nước mắm Kim Sơn chính thức xuất hiện trên thị trường, Chi nhánh Công ty đã xuất bán trên 3.000 lít nước mắm các loại. Nước mắm Kim Sơn đã dần khẳng định được thương hiệu và tạo được uy tín với người tiêu dùng. Hiện tại, nước mắm Kim Sơn đã có đại lý chính thức ở thị trấn Phát Diệm, thành phố Ninh Bình, một số địa phương khác trong tỉnh và bước đầu tiếp cận thị trường ngoài tỉnh như: Hòa Bình, Nam Định, đồng thời quảng bá sản phẩm qua hệ thống các siêu thị. Anh Phong tin rằng với sự nỗ lực và tâm huyết của bản thân, về lâu dài quy mô sản xuất nước mắm sẽ được đầu tư mở rộng hơn theo phương châm "chậm mà chắc" nhằm đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, đặc biệt là duy trì và phát triển nghề làm mắm truyền thống của gia đình.
Có thể nói, Kim Sơn không chỉ là một địa danh, một vùng đất bãi bồi ven biển phù sa màu mỡ nổi tiếng với các đặc sản: rượu, gạo, gỏi nhệch... mà còn là thương hiệu của một loại nước mắm, một đặc sản truyền thống mang đặc trưng của vùng quê ven biển.
Ngọc Minh