Nỗ lực xây dựng nông thôn mới ở xã vùng cao Cúc Phương

Từ những khó khăn ban đầu

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Đinh Thúc Chiến, Bí thư Đảng ủy xã Cúc Phương cho biết: Cúc Phương là xã vùng cao, có nhiều dân tộc cùng chung sống, trong đó đồng bào dân tộc Mường chiếm 90% dân số của xã, còn lại là dân tộc Kinh, Tày, Thái..., nhân dân trong xã sống chủ yếu làm nghề nông. Khi bắt đầu triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, kết cấu hạ tầng của Cúc Phương gần như thiếu và yếu.

Do đặc thù của vùng cao nên có thể nói các tiêu chí "cứng" trong xây dựng nông thôn mới như: đường giao thông nông thôn; hình thức tổ chức sản xuất; thu nhập; giải quyết việc làm; chợ..., trở thành những rào cản căn bản trong quá trình thực hiện.

Đặc biệt, trong phát triển kinh tế, sản xuất nông nghiệp vẫn là nguồn thu chủ yếu của xã nhưng còn manh mún và hoàn toàn phụ thuộc vào thiên nhiên nên năng suất, hiệu quả cây trồng không cao. Bên cạnh đó, do trình độ dân trí không đồng đều, có đông đồng bào dân tộc thiểu số nên việc đổi mới tư duy trong sản xuất còn chậm, nhất là việc tiếp thu và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật chưa đồng bộ.

Mặt khác, địa bàn xã khá rộng, địa hình phức tạp, nhiều đồi núi, dân cư lại sống không tập trung nên rất khó khăn trong công tác thông tin, tuyên truyền, triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với người dân.

Cũng theo đồng chí Đinh Thúc Chiến, một khó khăn nữa khi mới triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, đó là những băn khoăn từ chính một số cán bộ, đảng viên về tính khả thi của chương trình bởi bấy lâu nay, trong tâm tưởng của nhiều người, Cúc Phương là xã vùng cao, nhiều khó khăn, việc theo kịp được miền xuôi là mơ ước, chứ chưa nói gì đến việc xây dựng nông thôn mới.

Trong khi đó, tỷ lệ hộ nghèo của xã vẫn còn cao, một bộ phận nhân dân vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Đến những bước đi phù hợp

Xác định rõ những khó khăn, Đảng bộ, chính quyền xã đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng nông thôn mới phù hợp với điều kiện địa phương.

Trong đó ưu tiên thực hiện những công việc có tính khả thi, có sức lan tỏa làm trước. Đảng ủy, chính quyền và các tổ chức đoàn thể chính trị-xã hội ở địa phương đã chú trọng làm tốt công tác tuyên truyền, đặc biệt là đề cao vai trò của già làng, trưởng bản trong tuyên truyền, vận động nhân dân, đồng bào dân tộc chung sức, đồng lòng, khắc phục khó khăn, xây dựng nông thôn mới.

Theo đó, Cúc Phương đã tập trung quyết liệt để thực hiện các tiêu chí mang tính thiết thực đến người dân, như nhóm tiêu chí xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm, hạ tầng đường giao thông nông thôn…, qua đó tạo khí thế phấn khởi, đem lại niềm tin trong nhân dân về một chủ trương đúng và trúng.

Các cán bộ, đảng viên là những người gương mẫu đi đầu trong mọi hoạt động, trong phong trào thi đua, các tầng lớp nhân dân đã tích cực tham gia hiến kế, hiến công, tự nguyện hiến đất chung sức cùng cấp ủy, chính quyền hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới.

Người dân đã tự nguyện tham gia các phong trào xây dựng chỉnh trang nhà ở, giữ gìn cổng ngõ sạch đẹp, làm đường giao thông nông thôn, tăng gia sản xuất, phát triển kinh tế gia đình, giúp nhau xóa đói, giảm nghèo, xây dựng gia đình văn hóa, thôn, xóm văn hóa…

Đến nay, toàn xã có 46% hộ xây dựng nhà kiên cố, 54% hộ có nhà bán kiên cố. Dự kiến trong vài năm tới sẽ hoàn thành tiêu chí nhà ở dân cư theo chuẩn của Bộ Xây dựng.

Trên lĩnh vực phát triển kinh tế, để từng bước khắc phục tình trạng ruộng đất manh mún, nhỏ lẻ, Cúc Phương tiến hành công tác dồn điền, đổi thửa. Đề án dồn điền, đổi thửa được công bố đến các tổ, đội sản xuất và đưa ra bàn bạc, thảo luận dân chủ để nhân dân đóng góp ý kiến.

Sau khi có sự thống nhất cao, xã tiến hành đo đạc và giao đất cho nhân dân. Kết quả, toàn xã đã có 321 hộ tham gia dồn điền, đổi thửa với tổng diện tích giao là 70,5 ha, sau dồn đổi bình quân giảm từ 13,6 thửa/hộ xuống còn 7-8 thửa/hộ.

Theo nhận định của đồng chí Bí thư Đảng ủy xã: Thành công bước đầu trong dồn điền, đổi thửa là một nỗ lực lớn, góp phần quan trọng từng bước thay đổi tư duy sản xuất nhỏ lẻ, tự cung, tự cấp của người dân. Dồn điền, đổi thửa cũng tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc chỉnh trang đồng ruộng, phục vụ sản xuất.

Để khai thác tốt tiềm năng đất đai, Cúc Phương đã chủ động phối hợp với ngành chức năng để tìm và xây dựng các mô hình cây, con phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng ở địa phương.

Nhiều loại cây trồng có giá trị kinh tế cao đã được đưa vào khảo nghiệm và hiện đã chiếm ưu thế trên đồng đất của Cúc Phương như cây mía (170 ha); cây sắn (50 ha); cây ngô (130 ha); cây lạc (20 ha)...

Các loại cây công nghiệp đã và đang mang lại thu nhập ổn định cho người dân. Năm 2015, tổng thu nhập của cây công nghiệp trên địa bàn đạt trên 11,2 tỷ đồng.

Điều đáng nói, trong phát triển kinh tế, Cúc Phương chú trọng phát huy thế mạnh của địa phương là kết hợp chăn nuôi đại gia súc, gia cầm với phát triển kinh tế đồi rừng.

Vì vậy, hiện nay, nhiều hộ đã tận dụng diện tích rừng được khoanh nuôi, bảo vệ cũng như rừng sản xuất để trồng thêm một số cây như: bương, tre, nứa và chăn nuôi các loại con nuôi có giá trị kinh tế cao như: hươu, dê, ong, nhím, trâu, bò... Hiện tổng số đàn trâu, bò của xã đã lên tới trên 1.000 con, đàn dê 1.266 con, đàn gia cầm trên 23.000 con...

Cùng với đó, để từng bước cải thiện đời sống nhân dân, xã phối hợp với các cơ quan chức năng của huyện mở các lớp tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ về vốn và giống cho các hộ dân triển khai các mô hình kinh tế. Qua đó, nông nghiệp của xã bước đầu đã có sự chuyển đổi tích cực theo hướng sản xuất hàng hóa.

Trên lĩnh vực xây dựng đời sống văn hóa, thực hiện cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư", 100% thôn, xóm đã xây dựng hương ước, quy ước.

Với phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm", tranh thủ sự quan tâm đầu tư của các cấp, ngành và nhất là sự hỗ trợ của Vườn Quốc gia Cúc Phương, năm 2015, xã được đầu tư 160 triệu đồng giúp 4 thôn (Nga 1, Nga 2, Bãi Cả, Sấm 1) cải tạo khuôn viên Nhà văn hóa.

Hiện nay, 10/10 thôn, bản trong xã đã có nhà văn hóa. Đây đã trở thành những điểm vui chơi, hội họp, sinh hoạt văn hóa văn nghệ, TDTT của nhân dân.

Năm 2015, thôn Sấm 3 được công nhận Khu dân cư văn hóa, đưa tỷ lệ thôn đạt chuẩn về văn hóa lên 9/10 thôn; toàn xã có 543 hộ gia đình đạt gia đình văn hóa (chiếm tỷ lệ trên 60%).

Với những giải pháp và bước đi phù hợp, diện mạo nông thôn Cúc Phương đã có bước chuyển tích cực. Đến nay, xã đã đạt 9/19 tiêu chí về xây dựng nông thôn mới. Trong thời gian tới, Cúc Phương đẩy nhanh tiến độ hoàn thành 3 tiêu chí gần đạt như: trường học, chợ và môi trường.

Mới đây, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã quyết định đưa Cúc Phương là một trong 55 xã có tính chất đặc thù và giao cho BHXH tỉnh phụ trách kết nghĩa. Đây là một trong những thuận lợi để Cúc Phương có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy vậy, hành trình cán đích nông thôn mới ở xã vùng cao này vẫn còn rất nhiều khó khăn, bởi theo đồng chí Bí thư Đảng ủy xã: Thực tế, các xã vùng cao khó đạt các tiêu chí theo Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới như: Giao thông nông thôn, kênh mương thủy lợi, thu nhập, hộ nghèo, các hình thức tổ chức sản xuất. Vì thế, hiện nay rất cần một chủ trương mở để các xã vùng cao đạt được 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới n

Mai Lan