Nỗ lực đảm bảo quyền lợi BHXH, BHYT cho người lao động

Ông Vũ Văn Vinh, xã Ninh Hòa (Hoa Lư) cho biết: "Từ năm 2008 đến hết năm 2014, tôi làm cho Công ty TNHH xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Đông Thành, công việc là phụ trách điện nước. Trong thời gian làm việc, tôi chỉ được đóng BHXH từ năm 2008 đến hết năm 2010, còn lại Công ty nợ BHXH hơn 4 năm. Hiện tôi đã đủ tuổi về hưu nhưng còn thiếu 4 năm đóng BHXH do Công ty TNHH xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Đông Thành nợ đóng BHXH nên tôi không được giải quyết chế độ về hưu theo quy định. Cuộc sống gặp nhiều khó khăn do không có nguồn thu ổn định. Việc tiếp tục đóng BHXH tự nguyện để được giải quyết chế độ hưu trí đối với tôi gặp nhiều khó khăn bởi tổng số tiền khá lớn, lên đến cả trăm triệu đồng…"

Cũng như Công ty TNHH xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Đông Thành, Công ty TNHH YNS Vina có trụ sở tại phường Bích Đào (thành phố Ninh Bình) là một trong những đơn vị nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN diện khó đòi của cơ quan BHXH. Được biết, Công ty có hơn 240 lao động chuyên sản xuất áo sơ mi xuất khẩu, mới đi vào hoạt động từ tháng 3 năm 2015, nhưng đến nay doanh nghiệp đã nợ hơn 2,8 tỷ đồng tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN. Việc chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN của đơn vị khiến nhiều người lao động chưa được giải quyết các chế độ trợ cấp ốm đau, thai sản, khám sức khỏe BHYT. Trước tình trạng đó, hiện nhiều công nhân làm việc cho Công ty đã xin nghỉ việc.

Theo cơ quan thuế, hiện trên địa bàn tỉnh Ninh Bình có gần 5.000 doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh với đủ các loại ngành nghề. Tuy nhiên, theo số liệu của BHXH tỉnh, hiện chỉ có hơn 1.000 doanh nghiệp tham gia đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Tuy nhiên, tính đến hết tháng 2/2017, trên địa bàn có hơn 500 đơn vị nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN với tổng số tiền trên 83 tỷ đồng. Trong số này, có hơn 100 đơn vị nợ từ 12 tháng trở lên, với số tiền nợ trên 33 tỷ đồng. Một số doanh nghiệp có số nợ lớn là: Công ty TNHH Dương Giang, nợ hơn 8 tỷ đồng; Công ty TNHH xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Đông Thành nợ 4,6 tỷ đồng; Công ty cổ phần vận tải ô tô số 4 nợ hơn 3 tỷ đồng; Công ty TNHH YNS Vina nợ gần 3 tỷ đồng.... Đây thực sự là những con số báo động về tình trạng vi phạm quyền lợi người lao động hiện nay.

Theo đánh giá của ngành BHXH tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh diễn ra ngày càng phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền lợi người lao động. Lý giải cho việc chậm, nợ BHXH, BHYT, các doanh nghiệp đều nêu nguyên nhân do ảnh hưởng suy thoái kinh tế, sản xuất, kinh doanh gặp nhiều khó khăn... Tuy nhiên, qua tìm hiểu, bên cạnh các doanh nghiệp thực sự khó khăn, làm ăn thua lỗ thì có nhiều đơn vị dù hiểu rõ trách nhiệm và quyền lợi tham gia BHXH, BHYT cho người lao động nhưng cố tình không đóng hoặc chỉ đóng cho một số người trong "bộ khung" quản lý. Hơn nữa, lãi suất phạt chậm nộp thấp hơn lãi suất ngân hàng mà lại không phải làm thủ tục vay vốn nên nhiều doanh nghiệp cố tình chiếm dụng tiền đóng nộp BHXH, BHYT của người lao động, khất lần, giãn nợ mỗi khi bị đốc thu. Trong khi đó, một bộ phận người lao động chưa am hiểu hết về chính sách, pháp luật, bị sức ép việc làm, thu nhập nên không dám đấu tranh đòi quyền lợi...

Việc các doanh nghiệp nợ đọng BHXH đồng nghĩa với việc các lao động đang làm việc trong các doanh nghiệp này không được thanh toán các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động; một số lao động đến tuổi nghỉ hưu không được hưởng trợ cấp hưu trí do chưa đủ thời gian đóng BHXH. Nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người lao động, thời gian vừa qua BHXH tỉnh đã gửi danh sách 25 đơn vị nợ tiền BHXH kéo dài sang Liên đoàn Lao động tỉnh để hoàn thiện hồ sơ, thủ tục khởi kiện các đơn vị nợ đọng ra tòa. Tuy nhiên đến nay, số đơn vị bị khởi kiện rất ít.

Theo ông Trần Văn Tuyến, Phó Giám đốc BHXH tỉnh, ngành BHXH rất có trách nhiệm với việc giải quyết các chế độ BHXH đối với người lao động khi đơn vị đã đóng đủ BHXH, BHYT, BHTN. Cụ thể là, khi đơn vị đã hoàn thành nghĩa vụ đóng nộp của mình thì cơ quan BHXH xác định đây là trách nhiệm và nghĩa vụ của mình để phục vụ đơn vị và người lao động. Theo đó, BHXH các cấp đẩy mạnh thực hiện cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa thủ tục hồ sơ, hiện đã cắt giảm 2/3 thủ tục hồ sơ so với năm 2012. Thực hiện giao dịch hồ sơ điện tử trong lĩnh vực thu, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT và hiện đang thực hiện trong lĩnh vực giải quyết các chế độ BHXH. Cùng với đó, thời gian giải quyết và chi trả các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất đã giảm xuống mức thấp nhất. Ví dụ như thời gian giải quyết chế độ hưu trí năm 2012 là 30 ngày, hiện nay giảm xuống còn 20 ngày. Đồng thời với việc giảm thời gian giải quyết các chế độ BHXH, cơ quan BHXH đã thực hiện nhận hồ sơ, trả hồ sơ, chi trả các chế độ qua hệ thống Bưu chính, do cơ quan BHXH trả phí dịch vụ, nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho đơn vị và người lao động cả về thời gian và kinh phí. Năm 2016, cơ quan BHXH đã giải quyết các chế độ hưu trí, tử tuất 1 lần cho gần 5.700 người; tiếp nhận duyệt chi 3 chế độ: ốm đau, thai sản, nghỉ dưỡng sức phục hồi sức khỏe cho trên 41 nghìn lượt người lao động, luôn đảm bảo đầy đủ, kịp thời, đúng quy định, tạo niềm tin, tính hấp dẫn của chính sách trong các tầng lớp nhân dân.

Trước tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN có chiều hướng gia tăng và có diễn biến phức tạp như hiện nay, cơ quan BHXH đang tiến hành đồng bộ các giải pháp. Theo đó, cùng với tăng cường cán bộ trực tiếp xuống bám sát địa bàn, bám đơn vị đôn đốc thu hồi nợ, kịp thời xử lý các khó khăn, vướng mắc của các đơn vị; ngành BHXH phát động mạnh mẽ phong trào thi đua phấn đấu hoàn thành kế hoạch thu. Làm tốt công tác tham mưu cho cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban ngành, đoàn thể trong việc phối hợp chỉ đạo và thực hiện Luật BHXH, Luật BHYT trên địa bàn. Tăng cường công tác thông tin truyền truyền đa dạng về nội dung, phong phú về hình thức, trong đó chú trọng đến hình thức đối thoại trực tiếp với đơn vị sử dụng lao động và người lao động để mọi người dễ dàng tiếp cận với chính sách BHXH, BHYT. Cùng với đó phối hợp với tổ chức công đoàn làm tốt công tác khởi kiện các chủ sử dụng lao động cố tình vi phạm pháp luật về lao động, bảo vệ quyền lợi của người lao động theo quy định. Công khai danh tính các đơn vị trốn đóng, nợ tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN với số lượng lớn, kéo dài trên các phương tiện thông tin đại chúng. Đồng thời tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý BHXH, tạo điều kiện tốt nhất để tổ chức, doanh nghiệp tiếp cận với BHXH, BHYT, BHTN…

Ngành BHXH cũng kiến nghị, đề xuất với các cấp, các ngành liên quan cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, nâng mức xử phát hành chính đối với các đơn vị cố tình nợ, chậm tiền BHXH. Đưa hành vi cố tình nợ BHXH của chủ doanh nghiệp là hành vi cấu thành tội phạm hình sự. Cùng với đó, Chính phủ cần có giải pháp xử lý khoản nợ của các đơn vị mất tích, giải thể, doanh nghiệp nợ BHXH mà không còn tài sản và giải quyết quyền lợi cho người lao động tại các đơn vị này.

Mỹ Hạnh