Ninh Bình vững bước trên con đường xây dựng nông thôn mới

Vươn lên từ vùng đất khó

Năm 2010, khi bước vào hành trình xây dựng NTM, tỉnh Ninh Bình đứng trước muôn vàn khó khăn. Là một tỉnh thuần nông, cơ sở hạ tầng hạn chế, thu nhập của người dân còn thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao, sản xuất nông nghiệp manh mún và chưa có liên kết chuỗi, bộ mặt nông thôn vẫn còn lạc hậu. Toàn tỉnh lúc đó chỉ đạt trung bình 4,8 tiêu chí/xã theo Bộ tiêu chí NTM, có 3 xã đạt từ 10 tiêu chí trở lên; thu nhập bình quân đầu người đạt 13,2 triệu đồng/năm, hơn 12% dân cư thuộc diện hộ nghèo.

Tuy nhiên, với sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là tinh thần chủ động, đồng lòng của người dân, Chương trình xây dựng NTM đã thực sự lan tỏa mạnh mẽ trên khắp các miền quê tỉnh Ninh Bình.

Từ ven biển Kim Sơn đến miền núi Nho Quan, huyện Gia Viễn, Yên Mô, Hoa Lư.., mỗi địa phương đều có những cách làm sáng tạo, linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tiễn, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển mình mạnh mẽ về mọi mặt.

Phát huy tinh thần Nhà nước và Nhân dân cùng làm, trong đó người dân là chủ thể, Ninh Bình đã huy động nguồn lực mạnh mẽ để triển khai xây dựng NTM trên phạm vi toàn tỉnh. Tổng nguồn lực huy động cho Chương trình lên tới hơn 68.300 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách nhà nước chiếm 24%, còn lại là vốn tín dụng, đóng góp của doanh nghiệp và đặc biệt là của Nhân dân, lên tới gần 13.000 tỷ đồng. Người dân không chỉ đóng góp tiền của, mà còn hiến hàng ngàn hecta đất, hàng trăm nghìn ngày công lao động, gắn bó và chủ động trong từng công trình, từng hạng mục, từ đó tạo nên một “cuộc cách mạng” trong nhận thức và hành động.

Điểm nổi bật trong phong trào xây dựng NTM của tỉnh Ninh Bình phải kể đến hạ tầng nông thôn thay đổi vượt bậc: 100% đường liên xã, liên thôn, trục chính nội đồng được cứng hóa hoặc bê tông hóa, 97% đường ngõ xóm sạch sẽ, sáng-xanh-đẹp. Hệ thống thủy lợi, điện, trường học, trạm y tế, văn hóa cơ bản được đầu tư đồng bộ, đảm bảo phục vụ tốt đời sống và sản xuất. Đặc biệt, công tác quy hoạch-một khâu then chốt trong xây dựng NTM đã được chú trọng, với 100% xã có quy hoạch chung xây dựng NTM, quy hoạch khu chức năng sản xuất, sinh hoạt được công bố công khai và quản lý hiệu quả.

Cơ cấu kinh tế nông thôn cũng có bước chuyển rõ rệt. Từ chỗ phụ thuộc chủ yếu vào nông nghiệp, đến nay tỷ trọng nông, lâm, thủy sản của tỉnh chỉ còn 10,1%, công nghiệp-xây dựng chiếm 41,3%, dịch vụ chiếm 48,6%. GRDP bình quân đầu người đạt hơn 96 triệu đồng/năm, giá trị bình quân trên một ha canh tác đạt 160 triệu đồng/ năm-Một bước tiến dài trong việc nâng cao đời sống người dân. Các mô hình sản xuất hiệu quả, tổ hợp tác, hợp tác xã kiểu mới được hình thành và phát triển, gắn kết với chuỗi giá trị, ứng dụng khoa học công nghệ, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và bảo vệ môi trường.

Các chương trình chuyên đề trong xây dựng NTM được triển khai bài bản và hiệu quả. Chương trình OCOP đã ghi dấu ấn rõ nét, với 209 sản phẩm được xếp hạng (trong đó có 67 sản phẩm 4 sao), nhiều sản phẩm trở thành quà tặng du lịch đặc trưng của Ninh Bình như: Cơm cháy, rượu Kim Sơn, mắm tép Gia Viễn, gốm Bồ Bát… Song song với đó, chương trình phát triển du lịch nông thôn đã giúp các làng nghề truyền thống như Ninh Vân, Văn Lâm, Sinh Dược, Yên Thành... trở thành điểm đến hấp dẫn, kết nối sâu với các tour du lịch lớn như Tràng An, Tam Cốc-Bích Động.

Cảnh quan nông thôn cũng có sự chuyển biến tích cực. Các mô hình nhà sạch-vườn đẹp, đường hoa kiểu mẫu, thôn xanh-sạch-đẹp được lan tỏa mạnh mẽ. 100% xã có tổ chức thu gom và xử lý rác thải, 90% hộ dân có bể tự hoại xử lý nước thải sinh hoạt, các làng nghề được đầu tư nâng cấp hệ thống xử lý nước thải. Công tác phân loại rác tại nguồn, phát triển cây xanh, tạo không gian sinh thái hài hòa đang góp phần xây dựng NTM theo hướng bền vững, hiện đại và văn minh.

Hướng tới NTM văn minh, hiện đại

Xác định NTM là một quá trình không có điểm dừng, Ninh Bình đang tiếp tục tổng kết kinh nghiệm thực tế, rút ra các bài học để tiến đến hành trình triển khai xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu và thông minh. Hiện toàn tỉnh có 76 xã đạt chuẩn NTM nâng cao (chiếm 63,8%) và 2/6 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao. Đặc biệt, 24 xã đã triển khai mô hình “thôn thông minh”, nơi công nghệ số được ứng dụng trong quản lý, sản xuất, truyền thông và cung cấp dịch vụ hành chính công.

Chương trình chuyển đổi số trong xây dựng NTM tại Ninh Bình được lồng ghép đồng bộ với Chương trình chuyển đổi số quốc gia, được triển khai bài bản từ hạ tầng công nghệ thông tin, đào tạo cán bộ, đến các nền tảng quản lý sản phẩm OCOP, thương mại điện tử, dịch vụ công trực tuyến. Người dân bắt đầu làm quen với các ứng dụng nông nghiệp thông minh, thương mại số, quảng bá sản phẩm trên nền tảng số.

Cùng với đó, công tác đảm bảo an ninh, quốc phòng tiếp tục được giữ vững. Lực lượng Công an xã chính quy hoạt động hiệu quả, phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” gắn với phong trào xây dựng NTM được phát huy mạnh mẽ. Các mô hình tự quản, liên kết an ninh vùng giáp ranh, xử lý từ sớm, từ xa các vấn đề tiềm ẩn nguy cơ, đã tạo nền tảng vững chắc cho quá trình phát triển toàn diện và ổn định.

Một bài học sâu sắc được rút ra trong suốt 15 năm qua là: Xây dựng NTM không phải là “dự án”, mà là một quá trình chuyển hóa toàn diện đời sống nông thôn. Trong đó, người dân là chủ thể, là trung tâm; Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, hỗ trợ; chính quyền các cấp phải năng động, sát dân, chủ động gỡ nút thắt về cơ chế, huy động nguồn lực, khơi dậy nội lực. Điều đó đã tạo nên sức mạnh đồng thuận- yếu tố cốt lõi giúp Ninh Bình xây dựng NTM bền vững trong từng bước đi.

Nhìn lại hành trình gần 15 năm có thể khẳng định: Chương trình xây dựng NTM tại Ninh Bình không chỉ mang lại diện mạo nông thôn khang trang, mà còn hình thành nên một nền tảng vững chắc về kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, môi trường, nơi người dân không chỉ “no ấm” mà còn “an cư, lạc nghiệp” và tự hào về mảnh đất quê hương. Đó chính là bệ phóng để Ninh Bình hướng tới những mục tiêu xa hơn, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với tính chất Đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo.