Những thắc mắc thường gặp về test Covid-19
Vì sao test nhanh 2 vạch mà PCR lại âm tính; trước khi tiêm vaccine có bị dương tính giả không... là những câu hỏi thường gặp về test Covid-19.
Trong quá trình hỗ trợ các F0 điều trị tại nhà, Bác sĩ CK I Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga, Bộ Quốc phòng, cho biết bên cạnh những câu hỏi liên quan tới việc tự chăm sóc, uống thuốc của người bệnh, anh nhận thấy nhiều người vẫn còn loay hoay ngay từ bước sử dụng test nhanh hoặc chưa hiểu rõ về kết quả test PCR khi nhiễm Covid-19. Bác sĩ Hoàng liệt kê những câu hỏi thường gặp cũng như giải đáp thắc mắc để mọi người hiểu rõ hơn.
1. Tại sao test nhanh lên 2 vạch nhưng PCR lại âm tính?
Trả lời: Trường hợp này có thể xảy ra. Một số trường hợp khi test nhanh hiện hai vạch, trong đó vạch T rõ nét nhưng khi test PCR thì lại âm tính do:
- Có thể test nhanh bị lỗi, cho kết quả dương tính giả. Trường hợp này ít nhưng không phải không có. Cách xử lý là test lại với loại test nhanh khác.
- Người ngoáy mũi lấy bệnh phẩm thao tác không đúng, hoặc trong quá trình bảo quản mẫu không đúng, hoặc bị nhiễm các chất gây ức chế phản ứng PCR, dẫn đến kết quả âm tính giả, trong khi người bệnh thực sự có virus.
2. Trước khi tiêm vaccine âm tính, liệu tiêm xong test có bị dương tính hay không?
Trả lời: Không! Vaccine (trừ loại bất hoạt) đưa đoạn gen mã hóa gai virus (gen S) vào cơ thể, trong khi đó các loại test nhanh kháng nguyên và test PCR thì lại dựa vào sự có mặt của gen E, gen N, gen RdRp. Do vậy, việc tiêm vaccine không làm cho kết quả test nhanh hay PCR trở nên dương tính.
Nếu sau khi đi tiêm vaccine mà bạn bị dương tính thì hoặc là bạn đã nhiễm trước đó mà không phát hiện ra, hoặc là bạn bị lây nhiễm do tiếp xúc trong quá trình đi tiêm chủng.
3. Test nhanh có giá trị 24 tiếng còn test PCR có giá trị 72 tiếng?
Trả lời: Không! Test nhanh hay test PCR thì đều chỉ có giá trị tại thời điểm lấy mẫu. Dù test nhanh hay test PCR âm tính mà sau đó bạn tiếp xúc gần với F0 thì đều có thể bị nhiễm, giá trị âm tính trước đó không có ý nghĩa nữa.
Việc một số nơi sử dụng kết quả test nhanh trong 24 tiếng hay test PCR trong vòng 72 tiếng chỉ là cách làm mang tính cảm tính, ít có ý nghĩa về mặt khoa học.
4. Sau 3 ngày, chỉ số CT trong kết quả PCR giảm, có phải bệnh đang nặng lên?
Trả lời: Trường hợp này có thể đúng hoặc sai. Chỉ số CT giảm có nghĩa là tải lượng virus trong mẫu bệnh phẩm trong lần xét nghiệm sau cao hơn lần xét nghiệm trước.
- Một số trường hợp, xét nghiệm lần đầu khi virus mới bắt đầu nhân lên, chỉ số CT cao, tải lượng virus thấp. Vài ngày sau, xét nghiệm thấy CT giảm, đúng là tải lượng virus tăng lên nhưng không có nghĩa là bệnh của bạn đang diễn biến nặng lên. Việc virus nhân lên là diễn biến bình thường của bệnh trong đa số các trường hợp, thường sau 5 - 7 ngày lại giảm. Nếu sau khoảng 3 - 5 ngày sau đó, xét nghiệm lần thứ 3 mà chỉ số CT tiếp tục giảm so với lần test thứ hai thì có thể nhận định là tình trạng bệnh đang nặng lên.
- Thao tác lấy mẫu lần đầu có thể không chuẩn. Có thể thực tế là tải lượng virus của người bệnh cao nhưng que lấy mẫu quẹt không đúng chỗ nên khi làm PCR, chỉ số CT cao, gây nhầm tưởng là tải lượng virus thấp.
- Với các trường hợp virus nhân lên không ngừng thì đúng là bệnh đang diễn biến nặng lên thực sự, tương ứng với chỉ số CT giảm sau mỗi lần xét nghiệm.
Do vậy, nếu chỉ số CT của bạn giảm sau vài ngày thì cũng chưa hẳn là bệnh của bạn đang nặng lên.
5. Sau 2 - 3 ngày dùng thuốc kháng virus, còn một vạch thì có uống thuốc nữa không?
Trả lời: Bạn cần uống đủ 5 ngày. Với Molnupiravir, thuốc đang trong chương trình thử nghiệm, bạn cần uống đủ 5 ngày như trong cam kết để có kết quả đánh giá chính xác nhất. Nếu bạn dùng Favipiravir, cũng cần uống đủ ít nhất 5 ngày.
Việc bạn test nhanh một vạch không đảm bảo bạn hết virus. Virus có thể không còn ở dịch tỵ hầu nhưng trong phổi hoặc các cơ quan khác có thể vẫn còn virus. Ngoài ra, có thể thao tác ngoáy mũi của bạn không đúng. Hơn nữa, test nhanh thường chỉ chính xác khi CT dưới 25. Với CT trên 25, nhiều loại test nhanh không phát hiện được. Với CT trên 30, đa số các loại test nhanh không phát hiện được.
