Nghẹn ngào trước huyền thoại mẹ Thứ

Khi cầm nén hương thơm dâng lên tại Tượng đài Mẹ Việt Nam anh hùng giữa cái nắng chói chang của đất trời miền Trung, dưới không gian xanh ngắt không gợn mây, chỉ có những cơn gió phơn rát bỏng, bên tai tôi văng vẳng câu hát "Nước mắt mẹ không còn để khóc những đứa con, lần lượt ra đi mãi mãi…". Nước mắt ai cũng rơi nhưng cũng đầy tự hào khi nghe hướng dẫn viên thuyết trình về khu Tượng đài mà lấy hình ảnh Mẹ Thứ, một nhân chứng sống trong chiến tranh làm linh hồn, làm biểu tượng cho những người Mẹ Việt Nam anh hùng trên khắp dải đất hình chữ S này.

Tâm điểm của khu tượng đài tọa lạc trong khuôn viên rộng 15 ha này chính là khối tượng Mẹ Việt Nam anh hùng tạc chân dung từ nguyên mẫu Mẹ Nguyễn Thị Thứ, quê ở thôn Thanh Quýt, xã Điện Thắng, huyện Điện Bàn với 12 lần tiễn con, cháu ra trận và 12 người đều không trở về. Tượng đài được gắn kết, tạc từ 20.000 tấn đá hoa cương có chiều cao 18,5 m, có hình cánh cung dài 101m như cánh tay người Mẹ Việt ôm hình hài đất nước và những người con. Phía trước là hồ nước hình bán nguyệt rộng 1.000m2; làn nước trong mát chuyển từ núi non, biển cả đã dồn tụ về đây như vỗ về, ôm ấp bao người mẹ đã dâng hiến chồng, con, tuổi thanh xuân của mình cho đất nước, cho độc lập, tự do của Tổ quốc.

Tôi như lặng người đi, nghẹn ngào về câu chuyện của Mẹ Thứ, người được vinh danh là người phụ nữ huyền thoại đã dâng hiến nhiều người thân nhất cho Tổ quốc. Tôi không hiểu sức mạnh nào, nghị lực phi thường nào đã khiến cho một người phụ nữ nhỏ bé như Mẹ Thứ có thể vượt qua hết nỗi đau này đến nỗi đau khác để góp phần làm nên chiến thắng cho dân tộc. Mẹ Thứ đâu chỉ khóc 9 người con ruột mà cả con rể là Ngô Tường và 2 cháu gái Ngô Thị Cúc, Ngô Thị Điểu (chồng và con mẹ Việt anh hùng Lê Thị Trị, con gái đầu của mẹ Thứ).

Mất mát đầu tiên của Mẹ là ngày 18/6/1948, khi anh Lê Tự Xuyến, người con trai thứ 2, một chiến sĩ giao liên làm nhiệm vụ bị giặc Pháp bắn hy sinh ngay tại đầu làng. Nước mắt chưa vơi thì tin dữ lại đến, ngày 5/10/1948, anh Lê Tự Hàn (anh) hy sinh khi làm nhiệm vụ tải thương. Mười ngày sau, ngày 15/10/1948, anh Lê Tự Hàn (em) cũng hy sinh trong một trận chống càn. Chỉ trong 4 tháng, Mẹ đã mất 3 người con thân yêu của mình. Tiếp đến ngày 1/4/1954, anh Lê Tự Lem vừa tròn 20 tuổi, tham gia bộ đội huyện lại hy sinh trong lúc chiến đấu với giặc. Cứ thế, nấm mồ này chưa xanh cỏ, Mẹ lại nuốt nước mắt tiễn đưa những người con về cõi vĩnh hằng. Anh Lê Tự Nự hy sinh tháng 9/1966; Lê Tự Mười và Lê Tự Trịnh hy sinh năm 1972; Lê Tự Thịnh hy sinh năm 1974. Đầu năm 1975, Mẹ mong chờ ngày về của người con trai cả, anh Lê Tự Chuyển, một chiến sĩ biệt động Sài Gòn. Nhưng rồi, 9 giờ sáng ngày 30/4/1975, người chiến sĩ biệt động ấy trong lúc dẫn đường đoàn quân giải phóng cũng đã ngã xuống, chỉ vài giờ trước khi miền Nam hoàn toàn giải phóng. Với Mẹ Thứ, câu hát "Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ…" có lẽ chỉ mới diễn tả phần nào được những mất mát, hy sinh không gì bù đắp nổi mà Mẹ phải chịu đựng.

Trong hồi tưởng của Mẹ Việt Nam anh hùng Lê Thị Trị, người con gái đầu của Mẹ Nguyễn Thị Thứ có đoạn viết: " Lúc mẹ còn sống, mỗi khi tới kỳ giỗ chạp của các con hay ngày Tết Nguyên đán, ngày Thương binh liệt sỹ, Mẹ thường lọ dọ chống gậy tìm đến bàn thờ thắp 9 ngọn nến, 9 nén hương và xếp 9 cái bát, 9 đôi đũa bên mâm cơm để gọi các con về với Mẹ…Lại có những đêm thiếp đi trong cơn mê, Mẹ như thấy các con về, Mẹ choàng tỉnh dậy, nước mắt lưng tròng đến trước bàn thờ gọi tên từng người con yêu quý và thắp 9 nén hương để tưởng nhớ các con…" Đến đây, không ai có thể cầm được nước mắt trước sự hy sinh thầm lặng, trước nỗi đau chồng chất nỗi đau mà Mẹ VNAH Nguyễn Thị Thứ đã phải gánh chịu.

Tổng biên tập Báo Quảng Nam Lê Văn Nhi kể cho tôi nghe một câu chuyện về Mẹ Thứ mà tôi nghĩ sẽ là cái kết trọn vẹn cho bài viết này, khi mà hình mẫu bất tử của Mẹ không một ngòi bút nào có thể diễn tả được. Anh Nhi kể lại: Vào năm 1998, lúc Mẹ còn sống, có một đoàn khách nước ngoài về thăm Mẹ. Sau khi nghe những câu chuyện về lịch sử, về sự hy sinh anh dũng của những người con đất Quảng, một nhà báo Hàn Quốc, cũng là một cựu chiến binh đã hỏi Mẹ: "Thưa bà, với quan niệm người á đông, con cái là phúc lộc, là tài sản. Khi người con thứ tư, thứ năm tử trận, tại sao bà vẫn cứ tiếp tục động viên những người con khác của mình ra mặt trận?". Mẹ vẫn điềm nhiên ngồi nhai trầu, thong thả nhìn thẳng vào nhà báo nọ và trả lời: "Thưa ông, tôi không được học nhiều, biết nhiều như ông, nhưng ở nước tôi, Cụ Hồ đã dạy: "Không có gì quý hơn độc lập, tự do". Vì vậy người Việt , trong đó có các con, cháu tôi đều sẵn sàng chiến đấu, hy sinh cả tính mạng để giành lấy độc lập, tự do. Nếu còn chiến tranh, các con tôi, rồi cháu tôi vẫn sẽ tiếp tục ra trận để giành độc lập, tự do mà hôm nay chúng tôi đang hưởng". Nghe Mẹ nói, nhà báo sững người, rồi quỳ xuống xin lỗi Mẹ mà nước mắt rưng rưng…

Đất đã ôm lấy người phụ nữ kiên trung, người Mẹ Việt anh hùng huyền thoại Nguyễn Thị Thứ vào ngày 10/12/2010. Mẹ không còn nữa nhưng tên tuổi của Mẹ vẫn mãi mãi sáng ngời trong lịch sử dân tộc Việt . Những gì mẹ cống hiến cho Tổ quốc mãi là một tấm gương sáng cho các thế hệ noi theo.

Quỳnh Thu