Ngày Thế giới phòng, chống AIDS (1/12): Cần sự đồng lòng của cả cộng đồng

Năm 2025, với chủ đề "Đoàn kết là sức mạnh - Chung tay chấm dứt dịch bệnh AIDS", Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết mạnh mẽ của mình trong công tác phòng, chống HIV/AIDS và mục tiêu xóa bỏ AIDS vào năm 2030. Tuy nhiên, công cuộc phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam và trên thế giới vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn cần sự đồng lòng của cộng đồng.

* Tác động sâu rộng đến cộng đồng

Việt Nam lần đầu tiên phát hiện HIV vào năm 1990, khi trường hợp nhiễm HIV đầu tiên được ghi nhận tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là cột mốc quan trọng trong lịch sử phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam, đánh dấu sự khởi đầu của một cuộc chiến lâu dài và đầy thách thức. Ban đầu, thông tin về HIV/AIDS còn rất hạn chế và phần lớn người dân không hiểu rõ về bệnh, cách lây truyền và biện pháp phòng ngừa, dẫn đến sự hoang mang và lo sợ trong cộng đồng.

Ngay sau khi phát hiện ca nhiễm đầu tiên, Bộ Y tế Việt Nam đã bắt đầu triển khai các biện pháp phòng ngừa và điều trị HIV/AIDS. Vào những năm tiếp theo, các chương trình phòng chống HIV/AIDS bắt đầu được mở rộng, bao gồm việc cung cấp dịch vụ xét nghiệm HIV miễn phí, tuyên truyền về cách thức lây truyền và các biện pháp phòng ngừa như sử dụng bao cao su, không dùng chung kim tiêm. Đặc biệt, Việt Nam đã bắt đầu cung cấp thuốc điều trị ARV cho những người nhiễm HIV, giúp kéo dài tuổi thọ và giảm thiểu tỷ lệ lây nhiễm trong cộng đồng. Đây là bước đi quan trọng trong công cuộc phòng chống HIV/AIDS tại Việt Nam.

Theo thống kê mới nhất từ Bộ Y tế, tính đến hết năm 2024, Việt Nam ghi nhận khoảng 245.762 người nhiễm HIV còn sống và 116.004 người đã tử vong do AIDS. Tuy nhiên, theo ước tính của các chuyên gia y tế, số người nhiễm HIV thực tế có thể lên đến khoảng 267.000 người, bao gồm cả những người chưa được phát hiện. Điều này cho thấy, mặc dù các chính sách điều trị HIV/AIDS đã mang lại nhiều kết quả tích cực, nhưng dịch bệnh vẫn còn tồn tại và tác động sâu rộng đến cộng đồng. Trong đó, việc triển khai các chương trình điều trị thuốc kháng virus ARV đã giúp cho 184.214 người nhiễm HIV duy trì cuộc sống khỏe mạnh, kéo dài tuổi thọ và giảm thiểu nguy cơ lây lan virus ra cộng đồng. Các dịch vụ phòng ngừa HIV, như cung cấp kim tiêm sạch cho người sử dụng ma túy, phát bao cao su miễn phí và xét nghiệm HIV miễn phí, đã giúp giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Các tổ chức xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về HIV/AIDS, giảm thiểu sự kỳ thị và giúp người nhiễm HIV hòa nhập vào xã hội.

Tuy nhiên, dịch HIV vẫn đang có xu hướng lây lan trong các nhóm có nguy cơ cao như người sử dụng ma túy, nhóm đồng tính nam và những người lao động di cư.

*Còn nhiều thách thức

Mặc dù công tác phòng chống HIV/AIDS đã đạt được nhiều thành tựu, nhưng vẫn còn không ít thách thức lớn cần phải vượt qua. Một trong những vấn đề lớn nhất là sự kỳ thị và phân biệt đối xử đối với người nhiễm HIV. Mặc dù đã có nhiều chương trình hỗ trợ người nhiễm HIV, nhưng họ vẫn gặp phải sự phân biệt, đặc biệt trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế và cơ hội hòa nhập cộng đồng. Người nhiễm HIV thường xuyên phải đối mặt với sự xa lánh, thiếu sự đồng cảm từ xã hội, điều này khiến họ ngại tham gia vào các chương trình điều trị và chăm sóc sức khỏe. Vì vậy, xóa bỏ sự kỳ thị và phân biệt đối xử là một nhiệm vụ quan trọng trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, giúp người nhiễm HIV có cơ hội điều trị và sống hòa nhập với cộng đồng.

Bên cạnh đó, nhiều người vẫn còn hiểu sai về cách thức lây nhiễm HIV, gây ra những lo sợ và sự kỳ thị không đáng có. HIV không phải là một căn bệnh lây truyền qua tiếp xúc thông thường, mà chỉ lây truyền qua ba con đường chính: quan hệ tình dục không an toàn, sử dụng chung kim tiêm và lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình mang thai, sinh nở hoặc cho con bú. Chính vì vậy, việc cung cấp thông tin chính xác về HIV và các biện pháp phòng ngừa là rất cần thiết để xóa bỏ sự sợ hãi và hiểu lầm về căn bệnh này.

Một vấn đề khác cần được giải quyết là sự thiếu đồng đều trong việc tiếp cận dịch vụ y tế giữa các vùng miền. Mặc dù các chương trình phòng chống HIV/AIDS đã được triển khai rộng rãi, nhưng ở một số vùng sâu, vùng xa, đặc biệt là các khu vực khó khăn, người dân vẫn chưa có cơ hội tiếp cận các dịch vụ xét nghiệm và điều trị HIV. Điều này không chỉ làm giảm hiệu quả của công tác phòng, chống HIV/AIDS mà còn khiến cho những người có nguy cơ nhiễm HIV không thể nhận được sự hỗ trợ kịp thời. Do đó, cần có những chính sách và chiến lược đặc biệt để mở rộng dịch vụ xét nghiệm HIV tại các vùng miền này.

Chủ đề "Đoàn kết là sức mạnh - Chung tay chấm dứt dịch bệnh AIDS" năm 2025 là lời kêu gọi mạnh mẽ đối với mỗi cá nhân, tổ chức và cộng đồng trong việc chung tay phòng, chống HIV/AIDS. Để đạt được mục tiêu xóa bỏ AIDS vào năm 2030, mỗi người dân cần hiểu rõ về HIV và tham gia tích cực vào các chương trình phòng ngừa. Cần thiết phải có sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng để người nhiễm HIV có thể vượt qua được sự kỳ thị, điều trị hiệu quả và sống hòa nhập với xã hội. Các chính sách của Nhà nước cần tiếp tục duy trì và mở rộng để đảm bảo mọi người dân, đặc biệt là nhóm nguy cơ cao, có thể tiếp cận dịch vụ y tế một cách dễ dàng và kịp thời.

Việc tăng cường các chương trình giáo dục cộng đồng về HIV/AIDS, nâng cao nhận thức về cách thức lây nhiễm và các biện pháp phòng ngừa, sẽ giúp giảm thiểu sự kỳ thị, tăng cường sự chia sẻ và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Chỉ khi xã hội hiểu đúng về HIV, người nhiễm HIV mới có thể nhận được sự đồng cảm và hỗ trợ cần thiết để tiếp tục điều trị và sống cuộc sống bình thường.

Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh các biện pháp phòng ngừa HIV, cung cấp dịch vụ y tế chất lượng, xóa bỏ kỳ thị và phân biệt đối xử, và tăng cường các chiến dịch truyền thông là rất quan trọng. Chính phủ cần tiếp tục hỗ trợ tài chính cho các chương trình phòng, chống HIV/AIDS, đảm bảo nguồn lực cho các dịch vụ xét nghiệm và điều trị ARV, đồng thời phát triển chiến lược phòng ngừa HIV trong cộng đồng.

Công tác phòng, chống HIV/AIDS không thể thực hiện thành công nếu thiếu sự đồng lòng, hỗ trợ từ toàn xã hội. Mỗi cá nhân, mỗi tổ chức, mỗi cộng đồng cần chung tay góp sức trong việc tuyên truyền, phòng ngừa và điều trị HIV/AIDS…/