Năm học mới và những nỗi lo cũ

Sau khi kết thúc buổi họp phụ huynh, một học sinh đầu cấp ở một trường tiểu học trên địa bàn thành phố Ninh Bình phải nộp 2 triệu đồng/cháu, chưa kể những khoản đã thu khi chưa bước vào đầu năm học như bảo hiểm y tế, bảo hiểm thân thể, bảo việt, đồng phục…khoảng hơn 1 triệu đồng.

Điều đáng nói là các khoản thu được "lách luật" dưới hình thức là sự thỏa thuận của phụ huynh mà Hội Phụ huynh học sinh đứng ra đại diện, gần như ép buộc với những bản thu chi đã có sẵn trong tay và những giấy tờ đã in sẵn theo số lượng học sinh trên lớp, phụ huynh đến dự họp chỉ phải ký và nộp tiền.

Những khoản thu khá vô lý như bảo dưỡng điều hòa, mua ti vi, tiền Quỹ hội… nằm trong danh mục Ban Đại diện cha mẹ học sinh không được thu theo Thông tư 55 của Bộ Giáo dục lại là những con số chiếm "thị phần" khá lớn trong danh mục thu đầu năm.

Và để con em mình được "yên ổn" học tập thì hầu hết các bậc phụ huynh khi đi họp đều gật đầu đồng ý, có phản ứng thì cũng rất nhẹ vì là ý kiến thiểu số. Dân chủ khi hỏi ý kiến phụ huynh nhưng thực ra là "sự đã rồi" và có cô giáo chủ nhiệm ở đó đồng tình, Hội Phụ huynh học sinh của trường đã đồng ý, buổi họp phụ huynh đầu năm thực chất chỉ là "diễn" lại những màn kịch như mọi năm và phụ huynh lại tìm cách xoay sở để có tiền nộp cho con, nhất là những gia đình có 2 con học đầu cấp, số tiền phải nộp mùa tựu trường không phải là nhỏ, khoảng trên dưới 5 triệu đồng.

Chị Nguyễn Thị Huyền, phường Phúc Thành, thành phố Ninh Bình cho biết: Tôi có 2 con, 1 cháu đầu cấp và một cháu đang học Tiểu học, tổng số tiền nộp từ khi đi học đến giờ cũng khá nhiều. Nhà trường chia nhỏ các khoản tiền để không phải nộp dồn dập ở buổi họp phụ huynh đầu năm như thu trước tiền đồng phục, tiền bảo hiểm, bảo việt, lợn nhựa…

Tổng các khoản thu thì gần như không thay đổi. Phụ huynh nhiều người biết quy định những khoản được thu và không được thu trong nhà trường qua các phương tiện thông tin đại chúng nhưng hầu như ai cũng bỏ qua vì sợ ảnh hưởng đến con mình, sợ bị trù dập. Đằng nào cũng là phục vụ cho con mình có môi trường học tốt hơn.

Còn anh Nguyễn Văn Q. ở phường Đông Thành, Thành phố Ninh Bình thì cho biết: Năm nay các khoản thu đầu năm giảm đi đáng kể nhưng khi họp phụ huynh, cô giáo cũng thông báo luôn là sắp tới sẽ triển khai việc sửa sân khấu, lắp camera...

Chia nhỏ các khoản thu, thu trước khi họp phụ huynh đầu năm cũng là một trong những hình thức "lách luật" mà nhiều trường học đã và đang áp dụng. Một hình thức hợp pháp hóa các khoản thu theo quy định là nhường quyền điều hành buổi họp phụ huynh cho đại diện Hội Phụ huynh để có được sự nhất trí của đa số, nếu có ai phát biểu hay ý kiến khác thì cũng chỉ là thiểu số rất ít mà người nọ, người kia lại nhấm nháy nhau "Thôi cho lành"...

Nỗi ám ảnh học thêm

Lớp cuối cấp 2, cấp 3 học thêm đã đành để các em thi đầu vào cấp 3 và thi THPT quốc gia nhưng giờ đây học thêm tràn lan từ lớp 1 và nở rộ, nhất là ở khu vực thành phố. Chị Nguyễn Thị T. (Phường Nam Thành, Thành phố Ninh Bình) than thở: "Con tôi mới học lớp 1, chưa đọc thông viết thạo mà khi họp phụ huynh cô giáo đã phổ biến tham gia các cuộc thi Violympic Toán Tiếng Việt, Violympic Toán Tiếng Anh qua mạng và một số cuộc thi khác. Tôi hỏi một phụ huynh ngồi cùng bàn là chưa biết chữ thì làm sao thi được, chị ấy bảo phải đi học thêm, nếu không thì không theo kịp".

Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định  đối với cấp Tiểu học, giáo viên không được cho bài tập về nhà, giảm thiểu tối đa chương trình nhưng thực tế hiện nay, bài tập về nhà rất nhiều, các cuộc thi trên mạng cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt cũng được phát động rộng rãi; các đội tuyển "núp bóng" dưới cái tên CLB tiếng Anh, CLB Toán, CLB Tiếng Việt...để học thêm buổi chiều, để nhà trường có được thành tích cao.

Ai cũng muốn con mình bằng bạn bằng bè, có "cầu" ắt có "cung" nhưng "cầu" ở đây không phải tự nguyện mà là ép buộc, do vậy tình trạng học thêm diễn ra tràn lan ở các cấp học, các bậc học. Nhìn những em học sinh lớp 1 mệt mỏi với 3 ca học 1 ngày rồi khi kết thúc lúc hơn 9 giờ tối lại lao đầu vào làm bài tập ở lớp mới thấy thương cái sự học ngày nay.

Đã đến lúc, ngành Giáo dục cần can thiệp mạnh hơn nữa với các chế tài cụ thể để từ lạm thu không còn là cụm từ cửa miệng của cha mẹ học sinh đầu năm học, kể cả việc "lách luật" của các trường. Và cũng đến lúc xem xét, nên hay không nên tồn tại cái gọi là Hội Phụ huynh học sinh hay Ban Đại diện cha mẹ học sinh vì hiện tại Hội này chưa làm đúng với chức năng theo quy định, chỉ là "cánh tay nối dài" của nhà trường để triển khai các khoản thu và các hoạt động ngoại khóa.

Việc học thêm, dạy thêm cần được chấn chỉnh lại, nhất là đối với bậc Tiểu học. Việc lấy kết quả các kỳ thi Violympic, thi Trạng Nguyên nhỏ tuổi...làm tiêu chí để đánh giá thành tích của các trường, các lớp cũng nên được xem xét lại để các cuộc thi này thực sự là sân chơi cho học sinh như tiêu chí Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra.

Bài, ảnh: Nguyễn Khánh