Liệu các lệnh trừng phạt của Mỹ có thể ngăn xuất khẩu dầu của Nga sang Ấn Độ?
Vị thế đối trọng của Ấn Độ với Trung Quốc củng cố vai trò đối tác then chốt của nước này với Washington, bất chấp những lo ngại ngắn hạn về doanh thu từ dầu mỏ của Nga.
Năm 2025 vừa bắt đầu, chính quyền sắp mãn nhiệm của Tổng thống Joe Biden đã tung ra một "món quà muộn" dành cho các nhà xuất khẩu dầu mỏ của Nga: một gói trừng phạt mới được Mỹ mô tả là quan trọng nhất từ trước đến nay.
Lần này, các biện pháp trừng phạt nhắm vào hai tập đoàn dầu mỏ lớn của Nga, Gazprom Neft và Surgutneftegaz. Trước đây, các công ty này đã phải đối mặt với hạn chế về tiếp cận tài chính và công nghệ từ Mỹ. Tuy nhiên, gói trừng phạt mới dường như còn khắc nghiệt hơn khi Mỹ và Anh dự định áp đặt các biện pháp mạnh hơn.
Các lệnh trừng phạt lần này nhằm vào 183 tàu, bao gồm "hạm đội bóng tối" chuyên vận chuyển dầu của Nga và các tàu hỗ trợ. Theo ước tính của Mỹ, những tàu này vận chuyển khoảng một phần ba lượng dầu xuất khẩu của Nga.
Động thái này được thiết kế để bóp nghẹt các nhà sản xuất dầu của Nga. Mặc dù giá dầu dự kiến sẽ tăng vọt, các nhà chức trách Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) tin rằng họ có thể chịu đựng cho đến khi giá ổn định và giảm.
Phản ứng của Ấn Độ
Là một trong những khách hàng chính của dầu mỏ Nga, Ấn Độ đã nhanh chóng phản ứng trước thông báo trên. Một quan chức cấp cao của Ấn Độ, yêu cầu giấu tên, chia sẻ với Bloomberg rằng các nhà máy lọc dầu quốc doanh sẽ không xử lý dầu được vận chuyển bởi các tàu bị trừng phạt.
Ấn Độ hiện đang đàm phán với các nhà cung cấp thay thế từ Trung Đông và cân nhắc các chiến lược để tránh các biện pháp trừng phạt thứ cấp từ Mỹ.
Ấn Độ thường thông qua Bloomberg để truyền tải thông điệp tới các đối tác quốc tế. Sau khi áp dụng mức trần giá dầu của Nga, Bloomberg từng dẫn lời một quan chức cấp cao khác của Ấn Độ tuyên bố rằng mặc dù nước này không chính thức tham gia mức giá trần, họ vẫn tuân thủ hạn chế đó một cách không chính thức.
Tuy nhiên, gói trừng phạt mới nhất đã chứng minh rằng tuyên bố trên không hoàn toàn chính xác. Các tàu thuộc "hạm đội bóng tối" bị trừng phạt chính là vì đã vận chuyển dầu mua vi phạm mức giá trần.
Lần này, có vẻ như Ấn Độ cũng đang cố gắng xoa dịu Mỹ, ít nhất là cho đến khi chính quyền mới của Tổng thống Donald Trump xác định rõ lập trường của mình về các lệnh trừng phạt và quan hệ với Nga nói chung.
Mối quan hệ giữa Ấn Độ và Nga
New Delhi và Moskva vẫn có nhiều cách để lách các lệnh trừng phạt. Khái niệm "hạm đội bóng tối" cho phép linh hoạt trong việc thay đổi cờ tàu, quyền sở hữu và vận hành (thậm chí cả việc sử dụng thiết bị phát tín hiệu AIS).
Ngoài ra, Ấn Độ cũng có một số nhà máy lọc dầu tư nhân, và có nhiều nghi ngờ liệu Mỹ có thực sự áp đặt trừng phạt lên cả các công ty nhà nước lẫn các nhà tài phiệt dầu mỏ thân cận với Thủ tướng Narendra Modi hay không.
Điều đáng chú ý hơn không phải là nguy cơ giá dầu tăng cao với người tiêu dùng châu Âu, bởi sự ổn định của kinh tế châu Âu không phải là ưu tiên hàng đầu của Mỹ. Trong mắt giới lãnh đạo Washington, Ấn Độ là đối tác quan trọng nhất tại Nam Á, bởi chỉ riêng sự tồn tại của nước này đã làm phức tạp hóa sự bành trướng kinh tế của Trung Quốc. Vì vậy, rất khó để Mỹ đánh đổi mối quan hệ với New Delhi chỉ để tạm thời giảm doanh thu từ dầu mỏ của Nga.
Đáng chú ý, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 27/1 cho biết Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi có thể sẽ đến Nhà Trắng để gặp ông trong tháng 2.
Phát biểu với báo giới trên Không lực 1 khi trên đường từ Florida trở về căn cứ Andrews, Tổng thống Trump nêu rõ: “Tôi đã nói chuyện (qua điện thoại) rất lâu với ông (Modi) vào sáng nay (27/1). Ông ấy có thể sẽ đến Nhà Trắng vào tháng 2 tới. Chúng tôi có mối quan hệ rất tốt với Ấn Độ. Mọi thứ đã được đề cập trong cuộc điện đàm này”.
Ấn Độ sẽ hành động như thế nào?
Câu hỏi thực sự là Ấn Độ sẽ tiếp tục lách các lệnh trừng phạt trong bao lâu. Sau khi xung đột Ukraine bùng nổ, New Delhi đã chịu áp lực lớn từ Mỹ và EU, kêu gọi Ấn Độ cùng các nước phương Tây lên án Nga và cắt đứt mọi hợp tác.
Khi đó, các nhà ngoại giao Ấn Độ đã khéo léo vượt qua áp lực này, phần lớn là vì Mỹ và châu Âu chưa sẵn sàng hy sinh quan hệ với một đối tác quan trọng như vậy. Ấn Độ đã tận dụng lập trường trung lập này để đảm bảo nguồn cung dầu giá rẻ cùng với dòng chảy công nghệ và đầu tư vừa phải từ Nga.
Tuy nhiên, gần đây, New Delhi ngày càng phát đi tín hiệu sẵn sàng đóng vai trò trung gian hòa giải. Trong bối cảnh này, lập trường của Ấn Độ đối với các lệnh trừng phạt có thể thay đổi trong tương lai.
