Nằm ở phía Tây Nam huyện Nho Quan, cách trung tâm tỉnh 38 km và là một trong 10 xã có mật độ dân cư thấp nhất Ninh Bình, Kỳ Phú còn nhiều khó khăn như: địa hình phức tạp, phần lớn là vùng đồi núi có độ dốc cao; dân cư sống phân tán, trình độ dân trí thấp, kinh tế chậm phát triển, tỷ lệ hộ nghèo cao…Đây chính là những rào cản đáng ngại trên lộ trình xây dựng nông thôn mới, đặc biệt là với tiêu chí giao thông nông thôn.
Tuyến đường liên xóm thuộc bản Mét, xã Kỳ Phú dài hơn 2 km với 10 hộ dân sinh sống do không được cứng hóa, nhựa hóa nên vào mùa mưa, những ổ gà sạt lún khiến sinh hoạt, đi lại của những hộ dân nơi đây hết sức khó khăn. Anh Bùi Văn Việt, một người dân trong xóm cho biết: "Vào mùa mưa, đường lầy lội bà con phải đi bộ vì đường trơn trượt, xe dính đất không đi được, khổ nhất là bọn trẻ con phải dò bộ cả 4-5 cây số để đến trường. Nhưng với mức thu nhập bình quân mỗi năm chỉ vài triệu đồng thì cũng chẳng thể làm gì".
Mặc dù trong thời gian qua, Kỳ Phú đã được đầu tư nâng cấp một số tuyến đường chính, liên xã, liên thôn, song hiện nay toàn xã vẫn còn nhiều tuyến đường chưa được bê tông hóa, trong đó chủ yếu là các đường ngõ xóm. 3 năm triển khai xây dựng NTM, toàn xã mới chỉ thực hiện bê tông hóa được 1.415 m đường, trong đó đường ngõ xóm là 475m, đường trục thôn là 940 m.
Ông Đinh Văn Lưu, Phó Chủ tịch UBND xã Kỳ Phú cho biết: Khi biết trong chương trình xây dựng NTM, nhà nước sẽ hỗ trợ xi măng để làm đường, bà con phấn khởi lắm. Tất cả đều hưởng ứng nhiệt tình nhưng cũng chỉ ủng hộ được về tinh thần, còn vốn đối ứng chỉ là công sức và một số diện tích đất khi có công trình được triển khai. Nếu không có sự đầu tư toàn bộ của Nhà nước thì về địa phương cũng rất khó thực hiện...
Tuy nhiên, trước bài toán khó, lãnh đạo địa phương xác định: Việc gì dễ làm trước, khó làm sau, làm dần, làm chậm nhưng chắc và bền vững. Xã chỉ huy động bà con làm đường ở những vùng tập trung đông dân cư, tránh để người dân phải đóng góp quá sức. Vừa vận động nhân dân đóng góp công sức, tiền của xây dựng các công trình phúc lợi nhưng cũng phải vừa tìm cách "dẫn lối, chỉ đường" cho người dân biết cách làm ăn, tăng gia, phát triển sản xuất.
Trên diện tích hơn 300 ha đất lúa, những giống lúa lai cho năng suất, chất lượng cao được đưa vào gieo trồng. Ngoài các cây lương thực, cây mía được coi là cây kinh tế chủ lực. Năm 2013 toàn xã gieo trồng được hơn 300 ha mía, năng suất đạt 60 tấn/ha, sản lượng 18 nghìn tấn, giá trị thu nhập bình quân 56 triệu đồng/ha. Ngoài ra, tận dụng lợi thế đồi rừng, những năm gần đây, Kỳ Phú hình thành ngày càng nhiều những trang trại tổng hợp chăn nuôi, các cây con đặc sản cho thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm.
Đặc biệt, đầu năm 2014, được sự hỗ trợ của Sở Nông nghiệp &PTNT, xã đã đưa vào trồng thử nghiệm 3,5 ha cây mắc ca. Đây là loại cây cho quả khô quý hiếm, nhân mắc ca có hàm lượng dầu tới 78%… Trong dầu, mắc ca có trên 87% là axit béo không no, khi ăn vào giúp giảm cholesteron. Vì thế, mắc ca được mệnh danh là "hoàng hậu của quả khô". Tuy mới được trồng chưa đầy 2 tháng nhưng cây mắc ca tỏ ra khá thích hợp với thổ nhưỡng, khí hậu ở đây, mở ra một hướng mới trong phát triển kinh tế nông nghiệp của xã…
Chính nhờ sự chỉ đạo sâu sát của chính quyền địa phương, sự quan tâm đầu tư của Đảng và Nhà nước, Kỳ Phú đã và đang thay đổi một cách rõ nét. Trong bản, nhiều hộ dân đã mua được ti vi, xe máy, nhiều ngôi nhà cao tầng kiên cố được xây dựng; trẻ em trong độ tuổi được cắp sách tới trường. Tỷ lệ hộ nghèo hiện nay của xã là 11,2% (giảm 2% so với năm 2012). Mức thu nhập bình quân đầu người tăng từ 6,3 triệu đồng (năm 2010) lên 8,5 triệu đồng (năm 2013). Nếu như năm 2010, qua khảo sát xã chỉ đạt 1 tiêu chí thì sau hơn 3 năm triển khai thực hiện chương trình xây dựng NTM, xã đã đạt được 6/19 tiêu chí đó là: quy hoạch, điện, cơ sở vật chất trường học, y tế và tiêu chí về tổ chức chính trị xã hội, an ninh trật tự.
Khó khăn vẫn còn, nhưng được như ngày hôm nay là cả một nỗ lực rất lớn của cấp ủy, chính quyền và nhân dân trong xã. Chúng tôi hy vọng với những cách thức mà Kỳ Phú đã và đang làm, lần sau trở lại, diện mạo nông thôn nơi đây sẽ có thêm nhiều gam màu mới tươi sáng hơn.
Hà Phương