Kiên quyết xử lý vi phạm liên quan đến xe tự chế

Thời gian qua, tình trạng xe công nông, xe ba gác 3-4 bánh tự chế chở hàng cồng kềnh, quá khổ, quá tải lưu thông trên đường, gây bức xúc cho người tham gia giao thông. Trước nguy cơ mất an toàn giao thông (ATGT) từ xe tự chế, Công an tỉnh tổ chức đợt cao điểm ra quân tuyên truyền, vận động, xử lý nghiêm hành vi vi phạm đối với chủ xe, người điều khiển phương tiện xe tự chế không đủ điều kiện tham gia giao thông.

Tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất ATGT

Ngày 30/4/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh đã ra quyết định tạm giữ hình sự đối với ông Hoàng Trần Thi (sinh năm 1969, trú tại thôn Bình Thượng, xã Yên Thọ, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định) để điều tra về hành vi vi phạm các quy định bảo đảm ATGT, gây hậu quả chết người. Trước đó, khoảng 18h40 phút ngày 29/4/2025, tại Km 249 + 100 quốc lộ 1A (thuộc địa phận thôn Cổ Động, xã Thanh Hải, huyện Thanh Liêm) đã xảy ra vụ tai nạn giao thông (TNGT) giữa xe ba bánh tự chế và xe mô tô khiến 02 người đi xe mô tô bị thương vong.

Theo thông tin từ cơ quan chức năng, vào khoảng thời gian trên, khi ông Thi điều khiển xe ba bánh tự chế chở bó sắt cây dài hơn 12m đi theo hướng Hà Nội – Ninh Bình khi chuyển hướng rẽ trái đã gây ra vụ tai nạn nghiêm trọng với xe máy biển kiểm soát 36B – 496.xx do anh L.Đ.C (sinh năm 2003, trú tại phường Đông Cương, thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa) điều khiển chở theo anh N.H.C (cũng sinh năm 2003, cùng địa chỉ trên) đi theo hướng Ninh Bình – Hà Nội. Cú va chạm khiến anh L.Đ.C tử vong tại chỗ, còn anh N.H.C bị thương nặng. Chiếc xe mô tô bị hư hỏng nghiêm trọng.

Trước đó, chị N.T.H (sinh năm 1997, trú tại xã Nhân Bình, huyện Lý Nhân), công nhân làm việc tại Cụm công nghiệp Trung Lương (Bình Lục) trên đường đi làm về, khi lưu thông bằng xe mô tô trên tuyến ĐT 496B đoạn qua xã Bình An (Bình Lục) bất ngờ bị xe ba gác chở tôn, hộp kẽm lưu thông theo hướng cùng chiều đâm vào từ phía sau, ngã văng ra đường. Vụ tai nạn khiến chị N.T.H bị thương nặng, gẫy 3 xương sườn, bị tổn thương nặng phần lưng, đặc biệt phần chân bị đứt gân, phải nằm điều trị dài ngày tại Bệnh viện Việt Đức Hà Nội.

Đây chỉ là 2 trong số hàng chục vụ TNGT đáng tiếc xảy ra do xe tự chế gây ra trên địa bàn tỉnh thời gian qua.

Với đặc thù là phương tiện vận chuyển giá rẻ, đầu tư ít, lại dễ di chuyển nên các loại xe tự chế như: xe công nông, xe thô sơ ba, bốn bánh, xe lôi máy tự chế… là sự lựa chọn của nhiều cơ sở sản xuất, kinh doanh và một bộ phận người dân khi có nhu cầu vận chuyển hàng hóa, vật liệu xây dựng trong khu dân cư. Tuy nhiên, đa phần những loại phương tiện này là do các cơ sở sản xuất tự thiết kế, lắp ráp, không bảo đảm các chỉ số an toàn kỹ thuật, không được cơ quan có thẩm quyền kiểm định, đăng ký; người điều khiển các loại xe này hầu như không được đào tạo, không có giấy phép lái xe (GPLX)… nên khi lưu thông trên đường tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất ATGT cho chính người sử dụng cũng như người tham gia giao thông.

Trên thực tế, thời gian qua, lực lượng cảnh sát giao thông (CSGT) Công an tỉnh đã phối hợp với công an các đơn vị, địa phương tổ chức nhiều đợt ra quân tuyên truyền, nâng cao nhận thức về nguy cơ, rủi ro khi lưu thông bằng loại phương tiện này. Đồng thời, vận động nhiều chủ phương tiện nâng cao ý thức, thay thế xe ba, bốn bánh tự chế bằng xe ô tô tải loại nhỏ để phục vụ sản xuất, kinh doanh, góp phần bảo đảm ATGT trên địa bàn. Cùng với đó, tăng cường tuần tra, kiểm soát (TTKS) khép kín, xử lý nghiêm, dứt điểm đối với các trường hợp vi phạm. Hậu quả đã được cảnh báo và từ lâu những chiếc xe ba, bốn bánh tự chế đều đã bị cấm lưu thông trên đường. Tuy nhiên, do thiếu sự giám sát và chế tài xử lý chưa nghiêm nên dù sau nhiều đợt ra quân những chiếc xe tự chế vẫn lén lút hoạt động ở những nơi, những tuyến, địa bàn khi không có lực lượng chức năng túc trực.

Cần có giải pháp đồng bộ, hữu hiệu

Qua rà soát, thống kê của cơ quan chức năng, toàn tỉnh hiện có 2.456 xe tự chế; 7 bãi tập kết, điểm trông giữ xe tự chế; 24 xưởng cơ khí, cơ sở sản xuất xe tự chế; 225 tuyến đường, khu vực thường xuyên có xe tự chế hoạt động.

Thời gian qua, để xử lý triệt để các phương tiện xe tự chế, lực lượng công an các đơn vị, địa phương đã phối hợp với các cơ quan truyền thông xây dựng các phóng sự, tin, bài, ảnh tuyên truyền trên các nền tảng báo chí, zalo, facebook và tổ chức trên 500 lượt tuyên truyền lưu động tạo sức lan tỏa tích cực trong cộng đồng xã hội tham gia đấu tranh, ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật về trật tự ATGT của các loại xe tự chế khi tham gia giao thông. Cùng với đó, lực lượng công an các đơn vị, địa phương phối hợp tham mưu với cấp ủy, chính quyền tổ chức tuyên truyền, vận động, ký cam kết đối với 24 xưởng cơ khí, cơ sở sản xuất xe tự chế; 2.389 chủ phương tiện, người điều khiển phương tiện về chấp hành quy định khi tham gia giao thông; vận động chủ phương tiện, lái xe cắt bỏ thành, thùng xe cơi nới đối với 102 phương tiện. Lực lượng CSGT Công an tỉnh còn thành lập các tổ công tác tăng cường TTKS khép kín xử lý nghiêm, dứt điểm đối với các trường hợp vi phạm.

Quyết liệt xử lý những vi phạm liên quan đến xe tự chế, thời gian tới, các cấp, ngành chức năng cần tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức và ý thức của người dân trong thực thi pháp luật về TTATGT. Lực lượng CSGT Công an tỉnh xây dựng kế hoạch, phương án tăng cường TTKS và xử lý nghiêm các trường hợp xe tự chế tham gia giao thông. Bên cạnh đó, mỗi người dân cũng cần tự giác nâng cao nhận thức, không vì lợi ích trước mắt mà bất chấp quy định pháp luật, cố tình lưu hành các loại phương tiện không bảo đảm an toàn, tiềm ẩn nguy cơ gây TNGT cho chính mình và xã hội.

Nghị quyết 32/2007/NQ-CP ngày 29/6/2007 của Chính phủ quy định: “Từ ngày 1/1/2028, đình chỉ lưu hành ô tô đã hết niên hạn sử dụng, xe công nông, xe tự chế 3, 4 bánh. Trường hợp nào cố tình vi phạm sẽ bị tịch thu, xử lý bán phế liệu, sung vào công quỹ”. Quy định cấm xe ô tô hết niên hạn, xe công nông, xe tự chế của Chính phủ nhằm góp phần kiềm chế, giảm thiểu TNGT đường bộ. Còn tại Nghị định số 100/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, đường sắt nêu rõ: Phạt tiền từ 4 – 6 triệu đồng và áp dụng hình phạt bổ sung tịch thu phương tiện và tước quyền sử dụng GPLX từ 1 đến 3 tháng đối với các hành vi điều khiển các loại xe ô tô, xe tương tự xe ô tô sản xuất, lắp ráp trái quy định (bao gồm xe công nông) tham gia giao thông; phạt tiền từ 800 nghìn đồng đến 1 triệu đồng, tịch thu phương tiện và tước giấy phép lái xe từ 1 đến 3 tháng đối với các hành vi điều khiển xe mô tô, xe gắn máy sản xuất, lắp ráp trái quy định tham gia giao thông; phạt tiền từ 1 đến 2 triệu đồng, áp dụng tịch thu phương tiện và tước quyền sử dụng GPLX khi điều khiển xe máy kéo, xe máy chuyên dùng sản xuất, lắp ráp hoặc cải tạo trái quy định tham gia giao thông.

Mặc dù bị cấm lưu hành cũng như đề ra mức phạt khá nghiêm khắc đối với các loại xe tự chế, lắp ráp trái quy định, thậm chí áp dụng cả biện pháp tịch thu phương tiện, nhưng hiện nay các loại xe tự chế vẫn còn lưu thông nhiều trên các tuyến đường bộ trong tỉnh. Đáng nói, tại một số tuyến đường, nhất là khu vực có nhiều bãi, bến tập kết vật liệu xây dựng, nhiều xe công nông cơi nới thành thùng xe, chở quá khổ, quá tải, không phủ bạt, để vật liệu xây dựng rơi vãi trên đường, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây TNGT và ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị; các loại xe ba bánh tự chế, xe lôi máy chở những thanh sắt, tôn dài 5-6 m di chuyển với tốc độ cao gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông và ảnh hưởng trực tiếp đến kết cấu hạ tầng giao thông, gây ô nhiễm môi trường.

Theo nhận định của ngành chức năng, chính quyền các địa phương, để xử lý dứt điểm tình trạng các loại xe tự chế không bảo đảm an toàn kỹ thuật, xe không giấy tờ lưu thông trên đường cần rất nhiều thời gian. Bởi lẽ, các loại xe này là phương tiện mưu sinh của một bộ phận người dân, là phương tiện hữu hiệu hỗ trợ bà con trong vận chuyển hàng hóa sản xuất nông nghiệp, vật liệu xây dựng trong khu dân cư. Chính bởi vậy, thời điểm hiện tại, phần lớn phương tiện xe công nông, xe ba gác ba, bốn bánh vẫn lén lút lưu hành. Điều đó phần nào làm giảm tính nghiêm minh trong thực thi chính sách, pháp luật của Nhà nước, gây khó khăn cho công tác quản lý và thiếu sự công bằng đối với các đơn vị vận tải chấp hành nghiêm quy định của pháp luật về bảo đảm TTATGT. Mặc dù đã có nhiều quy định, chế tài và lực lượng chức năng duy trì nhiều giải pháp trong tuyên truyền, vận động và ra quân xử lý vi phạm, nhưng đến nay, tình trạng xe tự chế chở hàng hóa cồng kềnh gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông vẫn còn xảy ra.

Quyết liệt xử lý những vi phạm liên quan đến xe tự chế, thời gian tới, các cấp, ngành chức năng cần tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức và ý thức của người dân trong thực thi pháp luật về TTATGT. Lực lượng CSGT Công an tỉnh xây dựng kế hoạch, phương án tăng cường TTKS và xử lý nghiêm các trường hợp xe tự chế tham gia giao thông. Bên cạnh đó, mỗi người dân cũng cần tự giác nâng cao nhận thức, không vì lợi ích trước mắt mà bất chấp quy định pháp luật, cố tình lưu hành các loại phương tiện không bảo đảm an toàn, tiềm ẩn nguy cơ gây TNGT cho chính mình và xã hội.

Trần Ích