Kiểm tra tiến độ đề tài "Nhân giống và xây dựng mô hình thương phẩm cây Xạ đen"

Tại xã Sơn Lai  (Nho Quan), đại diện lãnh đạo Sở Khoa học và Công nghệ, Ban Chủ nhiệm đề tài đã tham quan mô hình vườn trồng cây thí điểm và mô hình thương phẩm cây Xạ đẹn. 

Cây Xạ đen được gọi theo tên của người dân tộc Mường (tỉnh Hòa Bình) và có tên khoa học là Ehretia asperula Zollinger et Moritzi.  Là loài cây bụi mọc leo, dài tới 3- 5m, cành non phủ lông mịn màu nâu nhạt, cành già không lông. Lá mọc so le, phiến hình bầu dục tới bầu dục thuôn hoặc bầu dục dạng trứng, dài 5-15cm, rộng 2-8cm, chóp lá tù hay có mũi nhọn, gốc lá tròn hay tù…

Cây Xạ đen phân bố nhiều ở các địa phương như: Quảng Ninh (Vịnh Hạ Long), Thừa Thiên Huế, Hà Nội, Hòa Bình, Hà Nam, Ninh Bình. Trên thế giới cây Xạ đen còn phân bố ở Trung Quốc (Hải Nam), Indonesia (trên đảo Giava)…

Đồng bào dân tộc Mường (tỉnh Hòa Bình) sử dụng thân cành lá làm thuốc chữa một số bệnh. Đây là cây thuốc đang được quan tâm tạo ra các sản phẩm như: cao Xạ đen, chè túi lọc, Bảo thọ có vị Xạ đen.

Nhờ giàu tính dược liệu, đề tài nghiên cứu kỹ thuật xây dựng vườn giống và một số biện pháp kỹ thuật nhân giống phù hợp với thổ nhưỡng và xây dựng mô hình thương phẩm Xạ đen có hiệu quả tại Ninh Bình được Hội đồng Khoa học cấp tỉnh phê duyệt, bắt đầu thực hiện từ tháng 1/2021.

Đến nay, Ban Chủ nhiệm đề tài đã thực hiện nhiều bước theo quy trình khoa học thực tiễn. Cụ thể, tiến hành điều tra 60 cây trội Xạ đen làm cây bố mẹ (gia đình) để thu hái hạt. Điều tra chọn lọc cây trội theo phương pháp được mô tả trong tiêu chuẩn ngành 04-TCN-147-2006. 

Điều tra, khảo sát lựa chọn địa điểm xây dựng mô hình vườn giống. trồng phù hợp với điều kiện sinh trưởng và phát triển của cây Xạ đen trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. 

Xây dựng vườn giống cây Xạ đen với tổng số 30/60 cây bố mẹ (gia đình) đã điều tra thu hái hạt, quy mô 1.000 m2. Sau khi trồng được 12 tháng, tiến hành đánh giá tình hình sinh trưởng của các cây tại vườn giống, từ kết quả đánh giá trên tiến hành tỉa thưa cơ giới để lại 2 cây/hàng/gia đình và tiếp tục chăm sóc bảo vệ và tỉa thưa di truyền để có thể chuyển thành vườn giống.

Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhân giống hữu tính cây Xạ đen. Theo dõi trong quá trình thực hiện thí nghiệm. Xây dựng vườn ươm quy mô 300m2 để thực hiện các thí nghiệm nhân giống. Hoàn thiện quy trình nhân giống cây Xạ đen phù hợp với điều kiện của địa phương. 

Xây dựng mô hình vườn ươm tạo cây giống, để sau khi đề tài kết thúc, người dân địa phương tự sản xuất giống, đáp ứng nhu cầu trồng cây dược liệu lâu dài, với chất lượng cây giống đảm bảo.

Tổ chức tập huấn kỹ thuật quy trình nhân giống cây Xạ đen cho 30 lượt người tham dự/lớp ngay địa điểm xây dựng mô hình thí nghiệm.

Thời điểm này, đề tài đã thực hiện đúng tiến độ, đạt kết quả bước đầu. Đây là đề tài mới, thuộc chương trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Ninh Bình, được thực hiện trong 38 tháng, bắt đầu từ tháng 1/2021 đến tháng 3/2024.

Tin, ảnh: Minh Đường