Hội thảo khoa học “Các vị Thánh tổ triều Lý trong lịch sử Phật giáo Việt Nam”

Dự hội thảo có GS.TS Nguyễn Văn Kim, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản Văn hoá Việt Nam; GS.TS Nguyễn Quang Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam; lãnh đạo Sở Văn hoá và Thể thao; Sở Du lịch; đại diện Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam; Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam một số tỉnh, thành phố và 400 đại biểu là các nhà khoa học, học giả, nhà nghiên cứu, giảng viên, tăng ni, phật tử trong nước.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) nêu rõ: Lịch sử dân tộc Việt Nam đã trải qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước. Trong dòng chảy của lịch sử, Triều đại nhà Lý (1009 - 1225) ghi dấu như một kỷ nguyên văn minh rực rỡ bậc nhất - kỷ nguyên của sự khai sinh, khai phóng, bao dung và phát triển một cách toàn diện. Đó là thời đại mà Phật giáo không chỉ đóng vai trò là tôn giáo tín ngưỡng, mà còn là bệ đỡ tư tưởng, là quốc giáo song hành cùng vận mệnh dân tộc.

Đặc biệt, hiện tượng “Thánh tổ” hay “Thánh tăng” thời Lý là một nét vô cùng độc đáo, có thể coi là hiếm có trong lịch sử tư tưởng và tôn giáo Việt Nam. Những nhân vật lịch sử như: Quốc sư Nguyễn Minh Không, Thiền sư Từ Đạo Hạnh, Thiền sư Dương Không Lộ... đã vượt ra khỏi khuôn khổ của những bậc xuất gia tu hành đơn thuần, để trở thành những biểu tượng văn hóa, những vị “Thánh” trong tâm thức dân gian, vừa có công hộ quốc an dân, vừa có tài chữa bệnh cứu người, lại vừa là những ông tổ của các nghề thủ công truyền thống.

Hội thảo là dịp để ôn lại công hạnh của các bậc tiền nhân và là một diễn đàn học thuật đỉnh cao để giải mã những vấn đề lịch sử, tôn giáo và văn hóa dưới lăng kính khoa học hiện đại, mang tính liên ngành và xuyên nhiều lĩnh vực học thuật, tạo ra những hiệu ứng lan tỏa thực sự, góp phần khẳng định bản sắc văn hóa Phật giáo Việt Nam trên bản đồ văn hóa thế giới.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã thảo luận tập trung vào 3 nội dung chính: Bối cảnh lịch sử, xã hội và Phật giáo Đại Việt thời Lý; Thân thế và sự nghiệp các Thánh tổ triều Lý; Di sản Thánh tổ Triều Lý - nhận diện, bảo tồn và phát huy giá trị. Trong đó, các tham luận đã làm rõ bối cảnh lịch sử và xã hội của Đại Việt; phân tích vai trò của Phật giáo trong việc định hình và phát triển văn hóa, tư tưởng và đạo đức xã hội thời Lý. Tập trung làm rõ những đóng góp to lớn của Phật giáo trong việc xây dựng nền tảng tư tưởng, xã hội, đạo đức, giáo dục, nghệ thuật... của Đại Việt; Sưu tầm, tập hợp và tổng hợp các tư liệu, tài liệu văn hóa vật thể, phi vật thể liên quan đến Tam Thánh tổ thời Lý.

Dựa trên các tư liệu đã thu thập, Hội thảo tiến hành khảo cứu sâu rộng để làm sáng tỏ vai trò và những đóng góp của Tam Thánh tổ thời Lý; nghiên cứu, trao đổi, thảo luận về di sản Tam thánh tổ thời Lý trong lịch sử đương đại và phát huy những di sản này nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững cho cộng đồng và xã hội, đồng thời góp phần bảo tồn và phát triển di sản văn hóa lịch sử dân tộc...

Thông qua việc tổ chức Hội thảo nhằm khởi xướng và cung cấp luận cứ khoa học cho việc xây dựng tuyến du lịch văn hóa - tâm linh “Con đường hành hương theo dấu chân các Thánh tổ Triều Lý”, kết nối các di tích, không gian văn hóa và trung tâm Phật giáo tiêu biểu. Đây được kỳ vọng sẽ là mô hình kết hợp hài hòa giữa nghiên cứu khoa học, bảo tồn di sản và phát triển bền vững, góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa - tinh thần của Phật giáo Việt Nam tới cộng đồng và xã hội.

Hội thảo cũng là hoạt động khoa học có ý nghĩa tiếp nối và mở rộng các chương trình nghiên cứu về Phật giáo, tôn giáo và tín ngưỡng mà Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã triển khai trong nhiều năm qua. Với thế mạnh là trung tâm đào tạo và nghiên cứu hàng đầu trong các lĩnh vực lịch sử, Phật học, Hán Nôm, nhân học, văn hóa học và di sản học, Trường đã và đang chủ trì, phối hợp thực hiện nhiều đề tài, dự án nghiên cứu khoa học cấp quốc gia, đồng thời duy trì mạng lưới hợp tác học thuật với các viện nghiên cứu, trường đại học, tổ chức tôn giáo và cơ quan quản lý văn hóa trong và ngoài nước.

Sự tham gia của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, các chuyên gia trong nước, quốc tế góp phần làm phong phú các trao đổi học thuật, tăng cường đối thoại liên ngành, liên lĩnh vực giữa nghiên cứu lịch sử, Phật học, văn hóa, di sản và thực tiễn bảo tồn - phát huy giá trị di sản Phật giáo trong bối cảnh đương đại. Hội thảo được kỳ vọng là không gian kết nối tri thức, chia sẻ học thuật và thúc đẩy hợp tác nghiên cứu giữa các cơ sở đào tạo, viện nghiên cứu, tổ chức tôn giáo và cơ quan quản lý văn hóa trong và ngoài nước, qua đó lan tỏa sâu rộng các giá trị lịch sử, tư tưởng và văn hóa của Phật giáo Việt Nam nói chung, Phật giáo Triều Lý nói riêng.