Giải mã cách loài người tiến hóa để có dáng đi thẳng đứng

Nhóm khoa học từ Đại học Harvard (Mỹ) và Viện Nhân chủng học tiến hóa Max Planck (Đức) đã so sánh quá trình phát triển phôi thai xương chậu ở người với các loài linh trưởng khác như tinh tinh, vượn, cũng như ở chuột. Họ phát hiện hai bước tiến hóa quan trọng diễn ra trong quá trình phát triển phôi thai, liên quan đến sự phát triển của sụn và xương tại phần xương cánh chậu.

Bước đầu tiên xảy ra vào tuần thai thứ 7: trong khi ở nhiều loài linh trưởng, xương hông phát triển thành thanh sụn thẳng đứng, thì ở người phần sụn này xoay 90 độ, khiến xương chậu trở nên ngắn và rộng hơn. Bước thứ hai diễn ra vào tuần thai thứ 24, khi sụn bắt đầu được thay thế bằng tế bào xương. Ở người, một số tế bào xương hình thành muộn hơn so với các loài khác, giúp duy trì hình dạng đặc trưng của xương chậu trong quá trình tăng trưởng.

Hai thay đổi này tạo ra xương chậu dạng “bát rộng”, thích hợp cho việc đi lại bằng hai chân. Đồng thời, hình dạng này cũng giúp nâng đỡ nội tạng và tạo điều kiện cho cơ mông hoạt động, giúp giữ thăng bằng khi di chuyển.

Ngoài phân tích giải phẫu và mô học, nhóm nghiên cứu còn xác định năm gene kiểm soát tín hiệu phân tử liên quan đến tăng trưởng sụn và hình thành xương ở cánh chậu. Những gene này được cho là yếu tố quyết định giúp loài người phát triển khung xương chậu đặc trưng.

Tiến sĩ Tracy Kivell, Viện Max Planck, cho biết: “Mọi thứ từ nền sọ tới đầu ngón chân ở loài người hiện đại đều thay đổi để thích nghi với dáng đi thẳng đứng. Nghiên cứu này mở ra cách tiếp cận mới để hiểu rõ hơn quá trình tiến hóa ấy”.

Các nhà khoa học nhận định phát hiện này không chỉ làm sáng tỏ tiến hóa ở loài người hiện đại mà còn có thể áp dụng để phân tích gene của các hóa thạch tổ tiên như Denisovan, từ đó hiểu rõ hơn cách bộ xương loài người hình thành trong hàng triệu năm.