Du lịch và môi trường song hành để phát triển

Khác biệt với sự nhộn nhịp của các đô thị lớn hay sự đông vui nơi miền biển, Tràng An nép mình lại trong vẻ đẹp nhẹ nhàng cùng núi non xanh biếc. Vẻ đẹp thiên nhiên tĩnh lặng, trầm mặc cùng thời gian khiến nhiều người đã đến Tràng An vẫn muốn quay trở lại. Điểm đặc biệt mà mỗi du khách khi đến đây đều ghi nhận đó là việc gìn giữ vệ sinh môi trường, từ đường phố, khu hàng quán tới bến đỗ xe đều rất xanh và sạch. Để có được điều này, đều đặn hàng ngày, những người lái đò ở Tràng An đã phải thay phiên nhau vớt rác, quét dọn.

Cùng với việc thu nạp được lực lượng lao động dôi dư và nhàn rỗi trong cộng đồng xã hội để làm những việc như vậy, Doanh nghiệp xây dựng Xuân Trường cũng đã bố trí kinh phí tu bổ, tôn tạo các điểm tham quan, di tích; nạo vét sông, ngòi, hang, động; xây dựng cơ sở hạ tầng trong khu du lịch... trên cơ sở đảm bảo được sự phát triển bền vững, lâu dài và không làm ảnh hưởng lớn đến sinh cảnh, sinh thái trong khu vực; phối hợp cùng tỉnh và các ngành ở Trung ương xây dựng hồ sơ trình UNESCO xem xét công nhận Tràng An là di sản thế giới; tổ chức tốt việc khai thác di sản phục vụ cho du lịch (thu phí tham quan; chở đò, vận chuyển khách; tổ chức các dịch vụ phục vụ khách...); giữ gìn vệ sinh môi trường, cảnh quan thiên nhiên trong vùng di sản và thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước theo quy định...

Ông Phạm Sinh Khánh, Phó Giám đốc Ban quản lý danh thắng Tràng An cho biết: Được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới năm 2014, tuy nhiên sự hiện hữu của Doanh nghiệp xây dựng Xuân Trường trong việc quản lý, khai thác các tài nguyên thiên nhiên, cũng như tài nguyên về văn hóa ở khu du lịch sinh thái Tràng An đã có từ đầu những năm 2000.

Và chính doanh nghiệp cũng đã góp phần quan trọng đưa Tràng An đến với danh hiệu này. Sau đó, với tiềm lực mạnh về tài chính, nhân lực, Doanh nghiệp đã chung tay gánh vác nhiều trách nhiệm hơn cùng với Nhà nước trong việc bảo tồn, duy trì, bảo vệ di sản, quảng bá đến cộng đồng và phát triển du lịch.

Theo đánh giá chưa đầy đủ, sự đa dạng sinh học ở Tràng An ngày càng được mở rộng, thể hiện ở sự phong phú về thành phần loài, về nguồn gen, đặc biệt trong đó có nhiều loài động, thực vật đặc hữu, quý hiếm. Về thực vật, đến nay, đã thống kê được tổng cộng 134 họ với 384 chi và 577 loài khác nhau.

Các loài động vật ở Tràng An cũng vô cùng đa dạng. Hiện nay, nhân dân địa phương cũng như khách du lịch vẫn còn gặp những bầy khỉ, sơn dương, cầy đổi màu, tê tê, rái cá, mèo rừng, các loài chim, đặc biệt là rắn có mào trên đầu và phượng hoàng đất. Nhờ việc bảo tồn tốt đa dạng sinh học, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên nên lượng khách du lịch đến với Tràng An ngày một tăng. 

Tiếp tục quan điểm lấy thiên nhiên làm nền tảng cho sự phát triển du lịch, năm 2015, Ninh Bình khởi động việc xây dựng Công viên động vật hoang dã quốc gia, quy mô hơn 1.000 ha với tổng số vốn hàng nghìn tỷ đồng tại xã Kỳ Phú và Phú Long, huyện Nho Quan.

Mục tiêu chung là bảo tồn, cứu hộ, phát triển và lưu trữ nguồn gen các loài động vật hoang dã, phục vụ nghiên cứu khoa học, đào tạo, giáo dục môi trường kết hợp với du lịch sinh thái; tạo việc làm, tăng thu nhập, góp phần giảm nghèo bền vững cho người dân địa phương, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.

Cơ sở bảo tồn gấu Ninh Bình là một trong những hạng mục đầu tiên của Công viên được xây dựng và chính thức đi vào hoạt động từ tháng 3/2019. Đây là nơi cứu hộ, chăm sóc các cá thể gấu đã từng bị lấy mật. Hiện, cơ sở đang chăm sóc hơn 20 cá thể gấu ngựa được cứu hộ từ các trại nuôi gấu tư nhân và các vụ buôn bán động vật hoang dã trái phép.

Được thiết kế, xây dựng theo tiêu chuẩn nuôi giữ hiện đại, nơi đây được coi là ngôi nhà lý tưởng, an toàn và phù hợp cho các cá thể gấu. 4 khu bán hoang dã với tổng diện tích trên 22.000m2 tạo cho gấu không gian sống gần với tự nhiên nhất, giúp gấu dần phục hồi bản năng của loài.

Được tự do hoạt động ngoài trời, gấu có thể lựa chọn bơi lội trong hồ, leo trèo lên các bậc sàn cao, tắm nắng ngoài bãi cỏ, chơi đùa cùng nhau, tìm kiếm thức ăn, hay trốn vào những nơi khuất để thư giãn. Đến tham quan nơi này, du khách có cơ hội chứng kiến cảnh sinh hoạt ngoài trời của những chú gấu dễ thương từ cửa sổ của Nhà quan sát, thưởng thức những món ăn ngon trong nhà hàng chay, mua sắm những món quà lưu niệm nhỏ, thân thiện với môi trường cho bạn bè và người thân.

Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu của các nhóm du khách mong muốn tìm hiểu sâu hơn về cuộc sống của gấu và công việc của những người chăm sóc gấu, Cơ sở bảo tồn gấu Ninh Bình cung cấp dịch vụ giáo dục trải nghiệm như "Làm đồ ăn cho gấu", "Em biết gì về gấu"…

Bà Ngô Mai Hương, Giám đốc Trung tâm bảo tồn động vật hoang dã Nước Việt cho biết: Với sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ FOUR PAWS Quốc tế - một tổ chức phi lợi nhuận hoạt động trong lĩnh vực phúc lợi động vật, chúng tôi đang tập trung hỗ trợ các loài động vật chịu sự ảnh hưởng trực tiếp của con người, động vật hoang dã bị nuôi nhốt trong các điều kiện không phù hợp với tập tính của loài.

Ngoài các hoạt động cứu hộ, mục tiêu xa hơn của chúng tôi là làm thế nào để người Việt Nam hiểu và tham gia các hoạt động giúp duy trì và phát triển bền vững môi trường sinh thái.

Những năm gần đây, du lịch xanh đã trở thành xu hướng của ngành công nghiệp không khói ở nhiều nước trên thế giới, bởi có vai trò to lớn trong bảo vệ đa dạng sinh học, văn hóa cộng đồng và đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội.

Bên cạnh đó, nghiên cứu từ Tổ chức Trip Advisor cho thấy 34% số du khách sẵn sàng chi trả thêm để ở những khách sạn thân thiện với môi trường, 50% số du khách quốc tế sẵn sàng chi trả thêm cho những công ty mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương và hoạt động bảo tồn.

Điều này khẳng định, du lịch xanh không những là sự bảo đảm cho phát triển du lịch bền vững, mà còn là giải pháp giúp gia tăng lượng khách có mức chi tiêu cao và có ý thức, hành động văn minh khi tham gia du lịch. Sở hữu nguồn tài nguyên tự nhiên và văn hóa - nhân văn đa dạng, Ninh Bình có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch xanh.

Những cách làm như ở Quần thể danh thắng Tràng An, Cơ sở Bảo tồn gấu Ninh Bình hay Vườn Quốc gia Cúc Phương, Khu đất ngập nước Vân Long, Khu du lịch hang Múa… đang ngày càng hút khách du lịch, qua đó khẳng định tính đúng đắn và hiệu quả của hướng đi này.

Hà Phương - Đào Duy

(Còn nữa)