Đôi điều về nét văn hóa trong uống rượu

Sinh ra ở một làng quê, hồi còn nhỏ tôi thường thấy các cụ khi ăn cỗ, rót rượu ra chén mắt trâu nhỏ xíu như hạt mít, mà cũng chẳng ai uống hết bằng một ngụm. Khi chúc rượu chỉ nâng chén hơi cao mà không có lệ chạm cốc, chạm liên tục như bây giờ, rượu thì đựng vào những nậm, cút nhỏ, không đựng bằng chai, bằng can.

Rượu lúc nào cũng được rót đầy chén, thể hiện tấm lòng người mời, người rót rượu. Còn người uống thì tùy tâm, khi chén rượu vơi đi một chút thì lại được rót cho đầy, người mời rất nhiệt tình nhưng tuyệt đối không ép đến mức khách phải say.

Người ngồi trong mâm rượu thì mời nhau tao nhã, lịch sự như: "Rước cụ xơi rượu ạ" hoặc "mời ông, mời bác đưa cay". Tiệc rượu thì nhẩn nha, nhưng không kéo dài, vì thế người say đến mất hết tự chủ hiếm lắm, phải là người thân thiết, tâm đầu ý hợp lắm mới được mời uống rượu. Vì thế cuộc rượu thường mặn mà câu chuyện của những người gần gũi, đồng cảm và thấu hiểu nhau.

Bây giờ không biết có phải do lối sống công nghiệp cộng với nhịp sống thị trường hay không mà người ta uống rượu khác trước đây nhiều quá. Đặc trưng của lối uống rượu bây giờ là tốc độ nhanh và khối lượng lớn. Có khi mới vào đầu cuộc, nhà hàng chưa kịp dọn món để đưa cay đã phải uống vài li, nếu là bia thì phải vài ba cốc, lúc ấy mà dạ đói thì quả là khổ, vì khi đói, rượu bia ngấm rất nhanh nên dễ bị say. Chả biết từ bao giờ mà cái kiểu uống 100%, 50%, "một, hai, ba... zô"... ở đám nhậu lúc nào cũng có. Trong một cuộc nhậu đâu chỉ có một lần, có khi cả chục lần 100%, 50%...

Ngày nay, ở một vài quán bia, quán rượu vào buổi chiều, luôn chật kín ô tô, xe máy và quán nào cũng có người uống quá chén... Đi mười tiệc cưới thì chín tiệc phải ngồi uống rượu với người không quen biết, nên toàn chuyện xã giao, cỗ cưới ăn vào buổi trưa thì phải uống cho nhanh để chiều còn đi làm, thời gian đâu mà nhẩn nha, thư thái.

Ngày trước nấu rượu bằng gạo nếp để lứt, men chế bằng vị thuốc bắc, thuốc nam, phải ủ trong vò nhiều ngày mới đem nấu. Còn bây giờ rượu được nấu bằng gạo tẻ, sắn. Men rượu thậm chí còn pha thêm phụ gia, nơi chế biến, nấu rượu có khi chưa hợp vệ sinh, những nhà nấu rượu cốt lấy bã để chăn nuôi, nước ủ rượu thậm chí là nước ao hồ.

Những ngày Tết, tiệc cưới, ngày vui... uống rượu bia vừa phải thì sức khỏe đảm bảo, làm việc minh mẫn năng suất cao. Nét đẹp văn hóa ấy cần được duy trì và phát huy.

Trần Quang Cánh