Chúng tôi đến nhà ông Đặng Xuân Hòa, Chi hội Trưởng Chi hội Khuyến học họ Đặng vào thời điểm dòng họ Đặng tổ chức lễ kỷ niệm 9 năm thành lập. Ngôi nhà nhỏ của ông Hòa tấp nập người ra vào, mọi người hối hả chuẩn bị cho kịp lễ cúng ông bà tổ tiên, tiếng các em nhỏ cười đùa vang rộn một khoảng sân. Ông Hòa vừa quay ra thúc giục mọi người chuẩn bị, vừa hồ hởi nói với chúng tôi: "Năm nào tôi cũng mong nhanh đến ngày này. Năm nay tròn 9 năm thành lập Chi hội Khuyến học họ Đặng. Con cháu tất cả cũng cố gắng về tham dự. Vào ngày thành lập Chi hội hàng năm, chúng tôi đều làm lễ cúng ông bà tổ tiên. Đây vừa là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính, biết ơn với tổ tiên, vừa là dịp để báo cáo những thành tích mà dòng họ đã đạt được". Năm 2007, quỹ khuyến học họ Đặng được thành lập. Đến năm 2008, được sự ủng hộ từ con cháu trong dòng họ, cũng như của Hội Khuyến học xã, huyện Hoa Lư, chi hội mới chính thức thành lập và đi vào hoạt động. Ông Đặng Xuân Hòa là thành viên đầu tiên đứng ra thành lập Chi hội khuyến học họ Đặng. Mặc dù khi thành lập hội gặp rất nhiều khó khăn, nhưng ông Hòa luôn đau đáu trong lòng lời dạy của cụ Tổ họ khuyên con cháu trong họ: " Các con hãy cố gắng học năm ba chữ để thành người", nên ông cùng những thành viên trong Chi hội đến từng hộ gia đình trong dòng họ động viên và khích lệ các con cháu phấn đấu học giỏi để sau này giúp ích cho bản thân, gia đình và xã hội. Ông quan niệm, dù có khó khăn như thế nào đi nữa thì việc học phải luôn đặt lên hàng đầu.
Kể từ khi Chi hội Khuyến học họ Đặng được thành lập, phong trào thi đua học tập của dòng họ đã phát triển thêm nhiều bước mới. Ông Đặng Xuân Hòa cho biết: Kể từ khi thành lập chi hội, các thành viên trong dòng họ luôn chú trọng công tác tuyên truyền, vận động xây dựng gia đình hiếu học, dòng họ khuyến học sâu rộng trong các gia đình, để mỗi gia đình luôn có nhận thức đúng đắn về việc tạo điều kiện cho con cháu học tập tốt. Bên cạnh đó, dòng họ gắn phong trào khuyến học với các phong trào thi đua yêu nước, cuộc vận động tại địa phương như "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc", "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa", tạo sự gắn kết các gia đình trong họ và thắt chặt tình đoàn kết xóm làng.
Đến nay 100% gia đình trong dòng họ được công nhận gia đình văn hóa; 100% gia đình trong họ là gia đình hiếu học; có 40 người có trình độ từ cao đẳng, đại học trở lên, trong đó có 1 tiến sĩ, 6 thạc sĩ.
Năm 2016, Chi hội khuyến học họ Đặng phát động phong trào "Khuyến học đến từng thành viên, từng gia đình", phong trào "gia đình cử nhân" được các thành viên tham gia tích cực. Gần đây, Chi hội còn đặt ra giải thưởng "Cháu ngoan nhất nhà" để tạo ra phong trào không chỉ thi đua học tập mà còn phải rèn luyện đạo đức trong các cháu.
Chi hội khuyến học họ Đặng luôn nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của con em, gia đình trong việc thống nhất xây dựng quỹ khuyến học dòng họ lấy nguồn hoạt động, khen thưởng con cháu học giỏi, thành đạt. Hàng năm, mỗi gia đình tự nguyện đóng góp 50 nghìn đồng vào quỹ khuyến học dòng họ. Đồng thời vận động tất cả con cháu dòng họ thành đạt công tác, làm ăn xa quê hương tham gia xây dựng quỹ. 9 năm qua, dòng họ Đặng luôn dẫn đầu các dòng họ trong huyện trong công tác xây dựng quỹ khuyến học. Hiện quỹ của dòng họ đạt trên 60 triệu đồng. Từ nguồn quỹ này, hàng năm vào dịp đầu tháng 8, dòng họ trích từ 5-10 triệu đồng tổ chức tặng quà cho các cháu đạt thành tích cao trong học tập, nhằm động viên con cháu trong dòng họ học tập tích cực hơn nữa.
Kim Yến