Chọn tạo giống, khai thác chế biến sữa dê quy mô công nghiệp

Kỹ sư chăn nuôi Nguyễn Phú Hiển, đồng thời là chủ nhiệm đề tài chia sẻ: Phương thức nuôi dê hiện tại chưa được quan tâm dẫn đến việc phối giống dê bố mẹ đồng huyết, cận huyết thường xuyên xảy ra, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, năng suất, chất lượng đàn dê, phát sinh một số bệnh trong sinh sản như: vô sinh, chết yểu, trọng lượng sơ sinh nhỏ, tỷ lệ nuôi sống thấp.

Giống dê cỏ có biểu hiện thoái hóa giống rõ rệt. Hiện ở Ninh Bình đã có các giống dê sữa mới được đưa về nuôi thử nghiệm ở Hoa Lư nhưng số lượng nhỏ (khoảng 20 con), phương thức nuôi bán thâm canh mà chưa hình thành phương thức nuôi dê sữa thâm canh công nghiệp.

Từ tháng 1/2018 đến nay, Công ty cổ phần Giống vật nuôi và cây trồng Đồng Giao đã thực hiện đề tài bằng việc lựa chọn các giống dê như dê Alpine (nguồn gốc từ Pháp), Saanen (nguồn gốc từ Thụy Sỹ) đưa vào sản xuất thử nghiệm bởi chúng cho sản lượng sữa cao 3 - 5 lít/con/ngày trong  chu kỳ tiết sữa (8-10 tháng) và đã thích nghi tốt với điều kiện chăn nuôi cũng như khí hậu của nước ta.

Để xây dựng mô hình tạo giống dê sữa tại Công ty cổ phần Giống vật nuôi và cây trồng Đồng Giao, nhóm thực hiện đề tài chọn giống dê bố mẹ nền nhập 300 con giống từ Trung tâm nghiên cứu dê và thỏ Sơn Tây (Viện Chăn nuôi Việt Nam).

Trong 150 con dê giống Saanen và 150 con dê giống Alpine, với tỷ lệ  cứ 15 con dê bố thì có 135 con dê mẹ. Cách chọn giống theo sơ đồ phối giống dê thuần chủng. Giống Saanen chia thành một dòng và  giống Alpine chia thành một dòng. ở mỗi dòng, chia thành 15 nhóm gia đình, mỗi gia đình có 1 bố nền và 9 mẹ nền. Các lứa cho phối giống theo phương thức luân chuyển bố giữa các gia đình mẹ để con sinh ra không bị đồng huyết và cận huyết với nhau, đảm bảo chất lượng đàn hậu bị.

Thực hiện tốt yêu cầu của đề tài, trước đó Công ty cổ phần giống vật nuôi và cây trồng Đồng Giao mời chuyên gia từ Trung tâm Nghiên cứu dê và thỏ Sơn Tây có kinh nghiệm về chuyển giao các công nghệ như: Công nghệ chọn tạo Giống dê bố mẹ hậu bị lấy sữa, nuôi dưỡng dê hậu bị, chăm sóc dê lấy sữa, khai thác, chế biến, bảo quản sữa dê theo quy mô công nghiệp. Chọn cử đội ngũ cán bộ, công nhân (10 người) tại Công ty để tiếp thu kỹ thuật mới - những người trực tiếp thực hành sau này.

Đại diện nhóm thực hiện đề tài cho biết thêm, kể từ khi cho phối giống đồng loạt đến tháng 8/2018 đã cho lứa dê đầu tiên số dê con đầu tiên. Số dê con sinh ra, giống cái được chọn làm hậu bị đạt 170 con (tỷ lệ 90%) và giống đực làm hậu bị là 19 con. Số dê con sinh ra còn lại chuyển sang nuôi thương phẩm (189 con). Tiêu chuẩn chọn dê bố mẹ nền áp dụng cho đề tài phải đảm bảo hiệu suất sinh sản 1,2 lứa/ năm (3 năm /2 lứa). Hiện nhóm thực hiện đề tài đang tiến hành theo dõi đợt phối giống lứa 2.

Ông Vũ Văn Nga, Giám đốc Công ty cổ phần Giống vật nuôi và cây trồng Đồng Giao cho hay: Đề tài thành công, về lâu dài, cần thiết phải thành lập một trung tâm giống dê, là nơi làm công tác nuôi giữ, bảo tồn, nhân giống và cung ứng giống dê cho các địa phương trong và ngoài tỉnh. Hai giống dê này đã được thuần hóa tại Việt Nam nhưng chưa được nhân rộng.

Đặc biệt, việc nuôi dê khai thác sữa đòi hỏi phải đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm nhưng số dê sữa của Việt Nam đang nuôi theo phương pháp chăn thả tự nhiên, khai thác thủ công nên hạn chế về chất lượng vệ sinh thực phẩm.

Với kỳ vọng, tiếp nhận công nghệ nuôi dê sữa công nghiệp, từ chọn tạo giống đến khai thác chế biến sữa dê đáp ứng nhu cầu của thị trường, Công ty đang xây dựng mô hình nuôi dê sữa công nghiệp với quy mô 500 con dê sữa, sản xuất 750 lít sữa dê/ngày, đạt sản lượng 180.000 lít/năm.

Cùng với đó, tiếp tục tăng cường đầu tư mở rộng khai thác diện tích đồi núi khô hạn, diện tích trồng cây hàng năm không hiệu quả chuyển đổi sang trồng cỏ nuôi dê nhằm chủ động nguồn thức ăn, đặc biệt là thức ăn dự trữ trong mùa khô, vừa nâng cao năng suất, chất lượng đàn dê, vừa nâng cao hiệu quả kinh tế trên một đơn vị diện tích canh tác.

Công ty đã trồng 3 ha cỏ voi đỏ (nguồn gốc từ Mỹ), đây là giống cỏ trồng 1 lần cho thu hoạch dài trong 3 năm. Mở rộng vùng trồng cỏ cao lương, ngô sữa...đáp ứng nguồn thức ăn bổ dưỡng cho dê sữa.

Cùng với đó là tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn kỹ thuật về chăn nuôi dê, kỹ năng phòng trị bệnh, xây dựng tư duy mới, cách làm mới về khoa học kỹ thuật cho người dân, góp phần phát triển đàn dê sữa và nâng cao thu nhập cho người chăn nuôi.

Bài, ảnh: Nguyễn Minh