Bước đầu xây dựng, quản lý, phát triển nhãn hiệu tập thể cói mỹ nghệ Kim Sơn

Trải qua bao thăng trầm, nghề cói Kim Sơn đã phát triển mạnh mẽ, không chỉ trong huyện mà còn sang các huyện khác như Yên Mô, Yên Khánh, Hoa Lư, thị xã Tam Điệp… Hiện nay, huyện Kim Sơn có 100% làng, xã đều tham gia chế biến cói; 20 làng nghề cói được UBND tỉnh cấp bằng công nhận làng nghề với hơn 5.000 doanh nghiệp, cơ sở và hộ cá thể tham gia trồng cói. Mỗi năm doanh thu từ chế biến cói của toàn huyện ước đạt trên 200 tỷ đồng. Nghề trồng, chế biến cói đã góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho 23.250 lao động địa phương. Trước đây sản phẩm cói của Kim Sơn chủ yếu là chiếu cói, ngày nay các sản phẩm được chế tác từ cói rất đa dạng, phong phú. Ngoài chiếu cói còn có thảm, làn, khay, hộp, đĩa, cốc, tách, mũ, túi xách,…đều được làm từ cây cói. Trồng cói, dệt các sản phẩm từ cói đang trở thành nghề rất quan trọng và không thể thiếu được đối với số đông người dân lao động của huyện Kim Sơn.

Tuy nhiên, những năm gần đây nghề trồng chế biến cói gặp rất nhiều khó khăn, nói đến nghề cói ở Kim Sơn nhiều người thấy nuối tiếc một thời "hoàng kim". Nhiều cơ sở sản xuất cói có tiếng, giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động địa phương cũng gặp phải khó khăn trong việc tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Để giải quyết những khó khăn đó, thúc đẩy nghề trồng và chế biến cói ở Kim Sơn phát triển, tỉnh ta đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ, trong đó phải kể đến Nghị quyết 04/NQ-TU về đẩy mạnh phát triển trồng, chế biến cói, thêu ren và chế tác đá mỹ nghệ. Tuy nhiên, do khủng hoảng kinh tế toàn cầu, sự cạnh tranh của các ngành nghề thủ công mỹ nghệ, sự cạnh tranh của các doanh nghiệp, diện tích trồng cói nguyên liệu bị thu hẹp nên nghề chế biến cói không mấy khởi sắc, các doanh nghiệp vẫn đang loay hoay tìm lối đi riêng cho mình.

Để góp phần khắc phục những khó khăn, vướng mắc nêu trên, được sự hỗ trợ của chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ, Sở Khoa học và Công nghệ đã xin đăng ký thực hiện dự án "Xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể "Cói mỹ nghệ Kim Sơn" dùng cho sản phẩm làm từ cói tại huyện Kim Sơn - tỉnh Ninh Bình" với mục đích xây dựng và phát triển trở lại những thương hiệu mạnh cho sản phẩm cói, giúp nâng cao giá trị kinh tế, đảm bảo phát triển bền vững cho làng nghề, tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho người dân làm nghề truyền thống tại huyện Kim Sơn. Trong thời gian 20 tháng (từ tháng 4-2013 đến tháng 1-2015), dự án tập trung vào việc xác lập quyền sử dụng đối với nhãn hiệu tập thể "Cói mỹ nghệ Kim Sơn" dùng cho các sản phẩm làm từ cói huyện Kim Sơn; thiết lập và vận hành mô hình quản lý nhãn hiệu tập thể trên thực tế với mô hình thí điểm; nâng cao giá trị kinh tế cho sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể, tạo lập và phát triển các kênh thương mại nhằm đảm bảo tính ổn định của đầu ra cho sản phẩm, gìn giữ và phát triển danh tiếng. Dự án được chia thành nhiều phần với nhiều nội dung công việc khác nhau: Xác lập và thống nhất tổ chức tập thể đứng tên đăng ký nhãn hiệu tập thể (là Hiệp hội nghề cói tỉnh Ninh Bình); thiết kế, lựa chọn mẫu nhãn hiệu tập thể để đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ; xây dựng quy chế trao và thu hồi quyền sử dụng nhãn hiệu tập thể; lập hồ sơ đăng ký nhãn hiệu tập thể, nộp hồ sơ và theo đuổi hồ sơ; xây dựng hệ thống công cụ để quản lý nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm cói; xây dựng phương án khai thác nhãn hiệu tập thể; tổ chức đánh giá khả thi, tính hiệu quả của hệ thống các phương tiện quản lý khai thác, phát triển nhãn hiệu tập thể trước khi áp dụng vào thực tế; triển khai hỗ trợ các hoạt động quản lý và khai thác nhãn hiệu tập thể.

Khi tham gia dự án, người trồng, chế biến sản xuất cói sẽ được hướng dẫn, giám sát thực hiện các quy trình sản xuất đến khi đưa sản phẩm ra thị trường đảm bảo phù hợp với điều kiện sản xuất của vùng, sản phẩm đặc trưng đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu. Người sản xuất sẽ sử dụng logo, tem, nhãn sản phẩm, ký hiệu, nhận biết sản phẩm nhãn hiệu tập thể do dự án xây dựng, đồng thời giúp tiêu thụ sản phẩm cói mỹ nghệ mang nhãn hiệu tập thể thông qua các kênh thương mại do dự án xây dựng và phát triển. Trên phương diện đảm bảo uy tín, chất lượng sản phẩm, người sản xuất các sản phẩm cói mỹ nghệ mang nhãn hiệu tập thể Kim Sơn sẽ được pháp luật bảo vệ khi thương hiệu cói Kim Sơn bị vi phạm. Đối với người tiêu dùng trong và ngoài sẽ được mua sản phẩm làm từ cói mang nhãn hiệu tập thể Kim Sơn có chất lượng theo từng dòng sản phẩm đã quy định, sản phẩm được đảm bảo bằng các hệ thống hay các ký hiệu nhận diện, các tiêu chí về chất lượng đặc trưng của từng sản phẩm, tính thống nhất của hệ thống quản lý.

Trong thời gian tới khi nhãn hiệu tập thể "cói mỹ nghệ Kim Sơn" được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ, uy tín và khả năng cạnh tranh của sản phẩm cói mỹ nghệ Kim Sơn trên thị trường trong nước và quốc tế sẽ được nâng cao.Qua đó, giữ gìn và phát triển các làng nghề sản xuất cói mỹ nghệ Kim Sơn, góp phần phát triển vùng, phát triển kinh tế nông thôn.

Hồng Giang