Hiện nay, tình trạng các doanh nghiệp trốn tránh hoặc cố tình trì hoãn việc đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động ngày càng tăng, mặc dù các ngành chức năng đã có nhiều giải pháp nhằm thu hồi và xử lý nợ đọng, kể cả phương án kiện ra tòa, nhưng hiện vẫn còn nhiều doanh nghiệp nợ đọng kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp đến quỹ BHXH, BHYT và quyền lợi của người lao động. Tiêu biểu như Công ty cổ phần bao bì xi măng Tam Điệp, hiện đang nợ các loại bảo hiểm gần 500 triệu đồng của 20 lao đồng từ nhiều năm nay. Hiện cơ sở vật chất, nhà xưởng của Công ty bỏ không, chủ doanh nghiệp cũng trốn tránh, các cơ quan chức năng không liên lạc được. Hay như công ty cổ phần vận tải ô tô số 4, nhiều năm nay hoạt động không có lãi, hiện đang nợ ngành BHXH thành phố Tam Điệp trên 300 triệu đồng...
Theo đồng chí Vũ Trung Kiên, Tổ trưởng tổ thu - BHXH thành phố Tam Điệp, mặc dù nắm bắt được nhiều khó khăn dẫn đến nguyên nhân các công ty, doanh nghiệp nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN, trong đó nguyên nhân chính là do nhiều doanh nghiệp vẫn đang chịu ảnh hưởng của suy thoái kinh tế nên gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh. Cùng với đó, tính tuân thủ pháp luật BHXH của chủ sử dụng lao động chưa cao, chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm, chưa quan tâm đến quyền lợi BHXH đối với người lao động, trong đó biểu hiện là tình trạng trốn đóng BHXH, đăng ký số người tham gia BHXH và mức tiền lương, tiền công tham gia BHXH thấp hơn so với tiền lương tập thể. Thêm vào đó, chế tài xử lý vi phạm còn có những hạn chế, bất cập, chưa đủ mạnh để răn đe...
Trước những khó khăn đó, BHXH thành phố Tam Điệp đã đưa ra nhiều giải pháp quyết liệt như: Phối hợp với Đài truyền thanh các cấp tuyên truyền và thông báo danh tính các đơn vị nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN với số tiền lớn, thời gian kéo dài. Yêu cầu cán bộ thu bảo hiểm phải bám sát đơn vị, định kỳ thông báo tới những đơn vị nợ yêu cầu thời gian phải trả nợ. Nếu đơn vị khi nhận được thông báo vẫn không nộp tiền nợ đọng, cơ quan bảo hiểm sẽ đến trực tiếp đơn vị yêu cầu làm cam kết trả nợ. Đối với các doanh nghiệp chây ỳ, cố tình trốn đóng, BHXH thành phố Tam Điệp làm thủ tục khởi kiện để đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Đồng thời, tổ chức và phối hợp với các phòng, ban chuyên môn liên quan của thành phố tổ chức các Đoàn kiểm tra việc chấp hành Luật BHXH, BHYT, kiểm tra đơn vị nợ đọng, trốn đóng trên địa bàn. Năm 2018, BHXH thành phố đã tiến hành kiểm tra tại 18 đơn vị tham gia BHXH, BHYT và 4 đại lý thu trên địa bàn. Sau kiểm tra cho thấy, các đơn vị đã nhận thức được quyền và nghĩa vụ tham gia BHXH, từ đó nhiều đơn vị tự nguyện nộp một phần và nộp hết số tiền nợ đọng hàng trăm triệu đồng. Kết quả, năm 2018, BHXH thành phố Tam Điệp đã thu hồi nợ bảo hiểm các loại được trên 2,7 tỷ đồng (kế hoạch giao nợ đọng năm 2018 là 8,8 tỷ đồng, trong đó đơn vị đang hoạt động là 4,148 tỷ đồng, đơn vị ngừng hoạt động là 4,749 tỷ đồng), thành phố đã thực hiện giảm số nợ đọng xuống còn 6,178 tỷ đồng, chiếm 3,43% số phải thu, giảm 2,719 tỷ đồng so với kế hoạch giao, vượt kế hoạch về thu nợ năm 2018, không để xảy ra nợ ở khối hưởng ngân sách. So với những năm trước, đây là năm có tỷ lệ nợ đọng BHXH thấp nhất.
Tính đến hết tháng 3/2019, số nợ của BHXH thành phố Tam Điệp trên 12 tỷ đồng; trong đó nợ của các đơn vị bỏ trốn, giải thể, mất tích trên 4,7 tỷ đồng và nợ khối doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trên 7 tỷ đồng. Trong đó, nợ dưới 1 tháng trên 3 tỷ đồng, nợ từ 1-6 tháng trên 2 tỷ đồng và nợ trên 6 tháng là trên 2 tỷ đồng. Trước thực tế số nợ đọng vẫn còn nhiều, chiếm trên 3% số phải thu, đồng chí Nguyễn Thiết Hùng, Phó Giám đốc BHXH thành phố Tam Điệp cho biết, BHXH thành phố xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành, cần tìm mọi giải pháp thu hồi nợ đọng. Trong đó tập trung vào 5 giải pháp cụ thể, đó là: Giao chỉ tiêu phát triển đối tượng giảm nợ đọng cho từng cán bộ chuyên quản. Hàng tuần có báo cáo cụ thể tại hội nghị giao ban cơ quan, đánh giá những kết quả đạt được và nêu lên những vướng mắc cần tháo gỡ.
Đồng thời coi đây là một trong những tiêu chí đánh giá xếp loại thi đua hàng quý, hàng năm của cán bộ, nhân viên. Tăng cường công tác tuyên truyền đến chủ sử dụng lao động và người lao động, bằng nhiều hình thức như tuyên truyền tại các hội nghị, tổ chức đối thoại, qua đài truyền thanh... để họ hiểu hơn về nghĩa vụ và quyền lợi khi tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Cùng với đó, công khai danh tính các đơn vị sử dụng lao động nợ từ 3 tháng trở lên trên đài truyền thanh thành phố. Phối hợp với Thanh tra, Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội, LĐLĐ thành phố xuống các đơn vị nợ từ 3 tháng trở lên yêu cầu đơn vị nghiêm túc chấp hành các quy định của Luật BHXH, Luật BHYT. Thêm vào đó, lập danh sách đề nghị BHXH tỉnh thanh tra các đơn vị nợ từ 6 tháng trở lên cố tình chây ỳ, xử lý nghiêm các vi phạm của những đơn vị này, đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
Mỹ Hạnh