Bầu cử Tổng thống Hàn Quốc: Bước chuyển mình định hình lại bàn cờ ngoại giao khu vực
Cuộc bầu cử tổng thống ở Hàn Quốc không chỉ đơn thuần là việc chọn ra một lãnh đạo mới, mà còn là một cuộc chuyển mình ngoại giao đầy hứa hẹn và thách thức, định hình lại vị thế của Seoul trên bàn cờ khu vực và quốc tế.
Ngày 3/6, người dân Hàn Quốc bắt đầu đi bỏ phiếu trong một cuộc bầu cử tổng thống mang tính bước ngoặt với ứng cử viên tự do Lee Jae-myung hiện đang chiếm ưu thế. Theo tờ Thời báo Nhật Bản (japantimes.co.jp), nếu ông Lee Jae-myung giành chiến thắng, kết quả này không chỉ định hình lại cục diện chính trị trong nước mà còn có thể tác động sâu sắc đến các mối quan hệ ngoại giao phức tạp của Hàn Quốc với Nhật Bản, Mỹ và Triều Tiên.
Lợi thế vững chắc của ứng cử viên Lee Jae-myung
Dựa trên cuộc khảo sát mới nhất của Gallup Korea công bố tuần trước, ông Lee Jae-myung của đảng Dân chủ (DP) đối lập đang dẫn đầu rõ rệt với 49% tỷ lệ ủng hộ, vượt xa đối thủ bám sát nhất là Kim Moon-soo của đảng Quyền lực quốc dân (35%). Mặc dù ông Kim đã nỗ lực rút ngắn khoảng cách hơn 20 điểm phần trăm kể từ khi chiến dịch bắt đầu vào ngày 12/5 vừa qua, nhưng việc không thuyết phục được ứng cử viên đảng Cải cách mới Lee Jun-seok rút lui đã khiến phiếu bầu của phe bảo thủ bị chia rẽ.
Một yếu tố quan trọng khác củng cố vị thế của ông Jae-myung là nỗ lực tái định vị hình ảnh từ một chính trị gia dân túy cánh tả thành một nhân vật ôn hòa hơn, hướng tới cử tri trung dung. Động thái này, được gọi là "nhấp chuột phải" trong tiếng lóng Hàn Quốc, gần như đảm bảo chiếc ghế tổng thống cho ông. Evans Revere, cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ có nhiều kinh nghiệm về bán đảo Triều Tiên, nhận định: "Nếu ông Jae-myung tiếp tục tách mình khỏi các quan điểm cấp tiến từng gắn liền với đảng Dân chủ, điều đó sẽ giúp ông giành được chiến thắng".
Một điểm nổi bật trong quá trình tái định vị vị thế của ông Jae-myung và đảng Dân chủ là những phát biểu tích cực về liên minh với Mỹ và sự cần thiết của hợp tác với Nhật Bản. Ông Jae-myung đã làm giảm nhẹ những quan điểm cứng rắn trước đây về mối quan hệ Hàn Quốc – Nhật Bản, khẳng định sẽ không tiếp cận theo hướng đối đầu và không đảo ngược các thỏa thuận đã làm dịu căng thẳng dưới thời Tổng thống Yoon Suk Yeol. "Có một định kiến rằng tôi thù địch với Nhật Bản. Nhưng Nhật Bản là quốc gia láng giềng, và chúng ta phải hợp tác để tạo ra sức mạnh tổng hợp", ông Lee từng phát biểu.
Tuy nhiên, các quan điểm trước đây của ông Lee vẫn còn đặt ra nghi vấn. Ông từng chỉ trích mạnh mẽ hợp tác quân sự ba bên Mỹ - Hàn - Nhật, gọi đó là "thân Nhật", và cho rằng Nhật Bản chưa thực sự "chuộc lỗi cho thời kỳ đô hộ". Mặc dù ông Lee đã bác bỏ lo ngại về việc đảo ngược chính sách dưới thời Tổng thống Yoon, ông vẫn nhấn mạnh Seoul không thể lùi bước trước các tranh chấp lịch sử còn tồn đọng, đặc biệt là vấn đề bồi thường cho lao động Hàn Quốc bị cưỡng bức.
Bruce Klingner, nghiên cứu viên cao cấp về Đông Bắc Á tại Heritage Foundation, cho rằng: "Ông Lee có thể sẽ không rút lại việc hòa giải với Nhật như thời ông Yoon, cũng như không hủy bỏ thỏa thuận lao động cưỡng bức như cựu Tổng thống Moon Jae-in từng hủy bỏ thỏa thuận phụ nữ mua vui. Tuy nhiên, ông Lee và DP sẽ phản ứng mạnh hơn với bất kỳ động thái nào từ phía Nhật gây tổn thương về mặt lịch sử".
Dù có thể miễn cưỡng, Giáo sư Ramon Pacheco Pardo, chuyên gia về Hàn Quốc và Triều Tiên tại Đại học King’s College London, lưu ý rằng ông Lee chắc chắn nhận thấy được phần lớn người Hàn Quốc ủng hộ sự hợp tác với Nhật Bản. Một cuộc khảo sát thường niên của Viện Đông Á công bố tháng 9 năm ngoái cho thấy gần 42% người Hàn Quốc có ấn tượng tích cực với Nhật Bản, mức cao nhất từ trước đến nay. "Vì vậy, tôi cho rằng ông Lee sẽ cố gắng tránh để việc khơi lại thỏa thuận lao động cưỡng bức làm ảnh hưởng đến quan hệ song phương", chuyên gia Pardo nhận định.
Bước chuyển trong quan hệ với Mỹ: Vừa hợp tác vừa thách thức
Về mối quan hệ với Washington, đảng Dân chủ, đặc biệt là ông Lee, ngày càng xem liên minh Mỹ - Hàn là nền tảng thực dụng để bảo vệ an ninh, thịnh vượng và ảnh hưởng toàn cầu của Hàn Quốc. Darcie Draudt-Vejares, chuyên gia về hai miền Triều Tiên tại Quỹ Carnegie vì Hoà bình Quốc tế, nhận định: "Ông Lee đã công khai ca ngợi liên minh với Mỹ, thậm chí đánh giá cao vai trò quan trọng của lực lượng Mỹ đóng tại Hàn Quốc trong chính sách kiềm chế Trung Quốc – một tuyên bố được xem là bước ngoặt lớn".
Tuy nhiên, một số người đặt câu hỏi liệu sự thay đổi của ông Lee có bền vững hay không, đặc biệt trong bối cảnh mối quan hệ với Tổng thống Mỹ Donald Trump đang có nhiều thách thức. Tổng thống Trump đã áp thuế nặng nề lên Hàn Quốc và yêu cầu Seoul chi thêm tiền để duy trì 28.500 binh sĩ Mỹ tại đây.
Ông Revere cho rằng một chính quyền do đảng Dân chủ lãnh đạo ở Hàn Quốc vẫn có thể duy trì quan điểm hoài nghi với Mỹ, liên minh Mỹ - Hàn và vấn đề căn cứ quân sự. "Với phần lớn các vấn đề này, Hàn Quốc — dưới sự lãnh đạo của một tổng thống đã nhiều lần chỉ trích giá trị của liên minh Mỹ - Hàn — có khả năng sẽ ngày càng mâu thuẫn với Mỹ trong những tháng tới", ông Revere nhận định.
Mặc dù có những điểm bất đồng tiềm tàng, vấn đề Triều Tiên có thể trở thành điểm khởi đầu dễ dàng trong quan hệ với chính quyền Trump dưới thời ông Lee. Ông Lee từng ghi nhận sự quan tâm của chính quyền Trump đối với việc khôi phục ngoại giao thượng đỉnh với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un. Thậm chí, đảng Dân chủ Hàn Quốc đã đề nghị Ủy ban Nobel Na Uy xem xét đề cử ông Trump nhận giải Nobel Hòa bình vì "đóng góp thúc đẩy hòa bình trên bán đảo Triều Tiên".
"Có lẽ lĩnh vực duy nhất mà Seoul và Washington có thể cùng quan điểm là về vấn đề Triều Tiên, nơi sự quan tâm tiếp tục của Tổng thống Trump đối với việc hồi sinh 'tình hữu nghị' với ông Kim Jong Un có thể sẽ được một chính quyền DP tại Hàn Quốc ủng hộ", ông Revere nhận định. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng với hy vọng về việc phi hạt nhân hóa Triều Tiên gần như không còn, chính quyền Trump có thể muốn chuyển trọng tâm đàm phán sang các vấn đề khác như kiểm soát vũ khí, đóng băng thử nghiệm tên lửa, hoặc thay đổi việc triển khai lực lượng Mỹ, điều có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh của Hàn Quốc và Nhật Bản.
