Là một trong những di tích lịch sử văn hóa gắn liền với các vị tướng có công với dân với nước thời Đinh Lê, năm 2017, Đền Tam Thánh - Chùa Yên Lữ (thuộc làng Yên Xuyên, xã Khánh An) được đầu tư nâng cấp, tôn tạo với tổng nguồn vốn trên 14 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Nhà nước và sự đóng góp của các tầng lớp nhân dân. Các hạng mục được sửa chữa nhưng vẫn giữ nguyên kiến trúc truyền thống, thể hiện sự tôn trọng biết ơn đối với công đức của tổ tiên, đồng thời tạo sự gần gũi, thanh bình với nhân dân.
Ông Đỗ Ngọc ánh, Trưởng ban quản lý di tích làng Yên Xuyên cho biết: Đền Tam Thánh - Chùa Yên Lữ được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1998. Nơi đây thờ những nhân vật lịch sử có công với nước là quan ngoại giáp Đinh Điền, Thượng Trân công chúa và Kiều mộc thiền sư Lương Tuấn. Trải qua thời gian, Đền Tam Thánh - Chùa Yên Lữ vẫn giữ được những nét độc đáo trong kiến trúc, mang đậm bản sắc văn hóa Việt, thể hiện ở những chi tiết được chạm trổ long, ly cổ kính, nguyên vẹn cho đến ngày nay.
Trong các cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc, nơi đây là căn cứ cách mạng, che chở và bảo vệ cho các chiến sỹ cách mạng. Đền Tam Thánh- Chùa Yên Lữ vừa hoàn thành dự án tu bổ, tôn tạo hậu cung, tiền tế đền Tam Thánh, phục dựng tiền đường, tu bổ hậu cung chùa Yên Lữ theo kiến trúc truyền thống. Đền vẫn giữ kiến trúc cách đây trên 1.000 năm với hàng trụ hiện làm bằng đá xanh nguyên khối có trạm khắc hoa văn tứ quý Tùng-Cúc-Trúc-Mai. Thềm mây làm bằng đá xanh nguyên khối. Dự án được khánh thành dịp kỷ niệm 1050 năm Nhà nước Đại Cồ Việt và Lễ hội Hoa Lư năm 2018, thể hiện sự tri ân đối với những người có công lập nên Nhà nước Đại Cồ Việt. Hiện nay, đền và chùa là nơi sinh hoạt tín ngưỡng văn hóa, tâm linh của nhân dân trong xã và du khách thập phương.
Huyện Yên Khánh hiện có 194 di tích gồm các đình, đền, chùa, miếu mạo... Trong đó, có 56 công trình đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa (12 di tích cấp Quốc gia và 44 di tích cấp tỉnh). Bên cạnh yếu tố tín ngưỡng, tôn giáo, các di tích còn mang ý nghĩa tôn vinh công đức của các bậc tiền nhân, các danh nhân đã có công trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.
Đồng chí Phạm Đăng Khoa, Phó trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Yên Khánh cho biết: Thời gian qua, các cấp ủy đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở luôn quan tâm đẩy mạnh công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo chất lượng và giữ được nguyên vẹn kiến trúc, góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc, hướng tới phát triển du lịch. Công tác tuyên truyền việc bảo tồn, tôn tạo di tích được quan tâm triển khai xuống cơ sở theo hướng dẫn của ngành Văn hóa, Thể thao. Các Ban quản lý di tích thường xuyên được kiện toàn; các di tích thường xuyên được chăm lo, tu bổ, tôn tạo chống xuống cấp, phục vụ đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân. Các hoạt động tại di tích thường gắn với lễ hội, được tổ chức theo đúng quy định của Nhà nước. Việc phát huy vai trò của cộng đồng trong việc bảo vệ, phát huy giá trị của hệ thống các di tích văn hóa lịch sử trên địa bàn không chỉ góp phần giáo dục truyền thống lịch sử, cách mạng, tri ân đối với những người có công với nước mà còn góp phần làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân, lưu giữ những tinh hóa văn hóa của dân tộc cho muôn đời.
Thực hiện phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm", đến nay huyện Yên Khánh đã đề nghị và được các cấp có thẩm quyền cho phép xây dựng, sửa chữa, tu bổ 8 di tích văn hóa đã được xếp hạng gồm: Đền Triệu Việt Vương thị trấn Yên Ninh; nhà thờ Vũ Duy Thanh xã Khánh Hải; Đền Thôn Ba xã Khánh Thiện; Đình Làng Xuân Dương xã Khánh Cư; Đền, Chùa và Phủ Làng Phú Mỹ xã Khánh Vân; Đền Thánh Tứ xã Khánh Mậu; Chùa Kiến ốc Khánh Trung; Đền Kiến ốc Khánh Trung và đang đề nghị công nhận di tích lịch sử văn hóa cho Nhà thờ Tạ Danh Thùy thị trấn Yên Ninh và Nhà thờ Vũ Ngọc Cẩm xã Khánh Mậu. Qua đó đã khơi dậy tinh thần yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào cũng như ý thức, trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân trong việc bảo tồn các di tích lịch sử văn hóa tại địa phương.
Bài, ảnh: Tiến Minh