Tháng 9 năm 1959, cùng với sự ra đời của Trường phổ thông cấp III Ninh Bình, tổ chức Đoàn thanh niên nhà trường cũng được thành lập. Qua từng giai đoạn lịch sử, ở mỗi bước chuyển mình với bao khó khăn, thử thách, Đoàn trường luôn là chỗ dựa vững chắc, trực tiếp tham mưu cho Chi bộ, Ban Giám hiệu nhà trường trong việc thực hiện nhiệm vụ tập hợp, tổ chức, giáo dục và rèn luyện đoàn viên, thanh niên. Những năm đầu thành lập với muôn vàn khó khăn, chỉ với 4 lớp và 219 học sinh, tuổi trẻ nhà trường đã phát huy tinh thần xung kích, cùng với các tổ chức khác chung tay, góp sức thi đua dạy tốt - học tốt, lao động tốt, thực hiện tốt các phong trào do Trung ương Đoàn TNLĐ Việt Nam (nay là Đoàn TNCS Hồ Chí Minh) phát động…
Đặc biệt, trong những thời điểm ác liệt của cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước, tuổi trẻ nhà trường đã xung kích tình nguyện, sẵn sàng phối hợp với lực lượng dân quân du kích các xã lân cận để phục vụ bộ đội trực chiến trên địa bàn trọng yếu của thị xã Ninh Bình, tham gia tích cực phong trào "Thanh niên ba sẵn sàng - Phụ nữ ba đảm đang". Đã có rất nhiều gương sáng thanh niên sẵn sàng xếp bút nghiên lên đường nhập ngũ vì lý tưởng cao cả, vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Trong đó, có không ít người đã anh dũng hy sinh, nhiều người mang thương tật suốt đời.
Trong những năm tháng khó khăn đó, với sự nỗ lực của mình, Đoàn trường đã được Trung ương Đoàn công nhận và vinh danh là Đơn vị Đoàn trường xuất sắc nhất toàn quốc, được tặng Cờ Nguyễn Văn Trỗi. Nhiều đồng chí cán bộ Đoàn thời kỳ đó như đồng chí Trần Chí Liêm, Nguyễn Văn Cử, Trần Ngọc Giản lần lượt được mời đi báo cáo điển hình tại các hội nghị Trung ương Đoàn hàng năm và tại một số trường Đại học ở Hà Nội, trường cấp III khác ở các tỉnh phía Bắc. Từ đây, tên tuổi và vị thế của Trường Lương Văn Tụy ngày càng được khẳng định và biết đến.
Đánh dấu bước ngoặt của lịch sử xây dựng nhà trường là năm 1975, trường chuyển về địa điểm mới ở thị xã Ninh Bình. Giai đoạn này, nhà trường gặp rất nhiều khó khăn, thử thách cả về cơ sở vật chất và đội ngũ, nhưng tuổi trẻ nhà trường vẫn nỗ lực vượt lên, tích cực hoạt động, đạt được nhiều thành tích. Nổi bật là 5 năm liền (từ năm học 1980-1981 đến năm học 1984-1985), Đoàn trường được Tỉnh đoàn Hà Nam Ninh tặng Cờ mang chân dung Bác (Cờ thi đua dành cho đơn vị đoàn trường dẫn đầu các trường cấp III toàn tỉnh Hà Nam Ninh). Đoàn trường cũng là một trong số ít đơn vị trên cả nước thực hiện thành công thí điểm mô hình Đoàn trường tự quản của Trung ương Đoàn. Với thành tích đạt được, năm 1985, đồng chí Bí thư Đoàn trường thời kỳ đó là thầy Bùi Đắc Luyên được thay mặt khối Đoàn trường cấp III toàn quốc dự Liên hoan thanh niên, sinh viên thế giới lần thứ 12 tại Matxcova.
Năm học 1992-1993, Trường Lương Văn Tụy có hệ chuyên đầu tiên, với nhiều cơ hội và thách thức mới, song Đoàn trường vẫn luôn ở vị trí dẫn đầu các trường khối cấp III trong tỉnh. Các hoạt động tập thể sôi nổi, ý nghĩa được tổ chức thường xuyên như cắm trại, thi đấu thể thao, hội diễn văn nghệ, làm báo tường, thi cắm hoa... đã trở thành món ăn tinh thần bổ ích cho đoàn viên, thanh niên, góp phần đưa các phong trào thi đua của nhà trường ngày càng phát triển mạnh mẽ.
Trong suốt 60 năm qua, với những nỗ lực phấn đấu không ngừng, Đoàn trường THPT chuyên Lương Văn Tụy hôm nay không chỉ lớn mạnh về quy mô mà còn trưởng thành phát triển về tầm vóc, vị thế và chất lượng. Các hoạt động và phong trào của Đoàn trường luôn được các cấp, các ngành ghi nhận, được cha mẹ học sinh và xã hội đánh giá cao, là mô hình học tập của nhiều trường phổ thông trong và ngoài tỉnh. Nhiều phong trào đã được triển khai thực hiện, có sức lôi cuốn và lan tỏa mạnh mẽ, tạo hiệu ứng sâu rộng, bồi đắp lý tưởng cách mạng và tạo niềm tin tốt đẹp cho đoàn viên, thanh niên. Trong số đó phải kể đến những hoạt động nổi bật mang thương hiệu riêng của trường chuyên Lương Văn Tụy như: Tuần lễ sinh hoạt đầu năm, Ngày hội văn hóa dân gian, Lễ tri ân và trưởng thành, Giải Việt dã chào năm học mới, Giải bóng đá LVT cup kéo dài cả năm học, Giải thi nhảy Flasmob và các chương trình tình nguyện, thiện nguyện như Tết ấm tình thương, áo ấm mùa đông, Viết tiếp hành trình Đinh Hữu Dư...
Trong nhiều năm gần đây, Đoàn trường đã thành lập và duy trì hoạt động hiệu quả nhiều câu lạc bộ như: CLB truyền thông, nhảy, nhạc cụ dân tộc, đàn ghita, nghệ thuật, tranh biện, tình nguyện, bóng rổ... Các mô hình câu lạc bộ vừa là sân chơi lành mạnh, bổ ích, vừa giúp hình thành những kĩ năng cần thiết cho học sinh, tạo cơ hội cho các em tỏa sáng tài năng, trí tuệ, vun đắp, phát huy những ước mơ của mình, tự tin bước vào cuộc sống.
Với những nỗ lực, cố gắng của mình, liên tục những năm qua, Đoàn trường THPT chuyên Lương Văn Tụy luôn giữ vững vị trí là Đơn vị dẫn đầu khối trường phổ thông toàn tỉnh. Tập thể Đoàn trường và nhiều cá nhân luôn đạt những thành tích xuất sắc, được nhận Bằng khen, giấy khen của Trung ương Đoàn, Tỉnh đoàn và Thành đoàn Ninh Bình. Nhiều đoàn viên, học sinh đã vinh dự được đứng vào hàng ngũ của Đảng ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Những phần thưởng này vừa là sự ghi nhận, đồng thời cũng là sự khích lệ, cổ vũ để tuổi trẻ Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy nỗ lực, sáng tạo, cống hiến nhiều hơn nữa, góp phần tạo nên những trí thức "vừa hồng vừa chuyên" cho đất nước.
Phương Dung