Những ngày đầu thành lập, các thế hệ thầy và trò Trường THPT Hoa Lư A đã vượt qua khó khăn, thực hiện sơ tán, phân tán nhỏ để hạn chế tổn thất trong chiến tranh, vừa góp phần tham gia chiến đấu, vừa tích cực học tập và xây dựng cơ sở vật chất. Những lúc vắng tiếng bom rơi, thầy và trò đào công sự, sửa sang lớp học. Lớp học làm bằng tre, vách đất, lợp bằng lá gồi, bằng rạ, có hầm tránh bom bi, có giao thông hào từ lớp học đến hầm chữ A. Học sinh được huấn luyện băng bó cứu thương, cách phòng tránh máy bay. Những lớp học và nhà giáo viên ở, làm việc được dựng lên do công sức của cán bộ và nhân dân địa phương, của các thế hệ thầy và trò Trường THPT Hoa Lư A. Ngày đó, hệ thống lớp học chưa được kiên cố hóa, mỗi khi bão đến các lớp học bị xiêu vẹo, dột nát, khi bão tan là phải nhanh chóng khắc phục để tiếp tục học tập. Vào các ngày mưa to, mái lớp học bị dột, học sinh phải ngồi dồn lại, gấp sách nghe giảng. Mùa đông gió rét, các em mặc phong phanh, áo không đủ ấm, chỉ biết động viên, dựa vào nhau để vượt qua.
Với ý chí và nghị lực, bằng sự quyết tâm không mệt mỏi, các thế hệ thầy và trò Trường THPT Hoa Lư A đã rộn ràng bước theo nhịp trống Bắc Lý, thi đua "Dạy tốt, học tốt", thực hiện lời dạy của Bác Hồ kính yêu. Trong mỗi người thầy là bầu nhiệt huyết sáng chói, là ngọn lửa nhiệt tình cách mạng. Mỗi học sinh là một tấm gương tiêu biểu trong phong trào thi đua vượt khó, chủ động, sáng tạo trong học tập. Vì thế, chất lượng giáo dục và thành tích của nhà trường không ngừng được nâng lên, là điểm sáng trong phong trào giáo dục của tỉnh và là địa chỉ tin cậy đối với các bậc phụ huynh và học sinh.
40 năm, hàng vạn học sinh tốt nghiệp ra trường đã tung cánh khắp nơi, mang sức trẻ và nhiệt huyết của mình để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thân yêu. Nhiều người trở thành bác sỹ, kỹ sư có trình độ chuyên môn vững vàng, là cán bộ quản lý, doanh nhân thành đạt, công tác ở nhiều lĩnh vực trong và ngoài nước. Nhiều học sinh có học hàm, học vị cao, giữ những chức vụ quan trọng trong bộ máy quản lý Nhà nước và lực lượng vũ trang; không ít học sinh đã trở thành những thầy, cô giáo, tiếp tục trở về mái trường thân yêu để kế tục sự nghiệp "trồng người". Nhiều người trở về quê hương, trực tiếp lao động sản xuất, làm giàu cho quê hương, đất nước. Không ít người cầm súng lên đường ra trận, trong đó có những người mãi mãi không trở về...
Những ngày đầu mới thành lập, Trường chỉ có 12 lớp học với 452 học sinh, đội ngũ cán bộ, giáo viên có 31 người; đến nay, Trường đã có 27 lớp học với 1.161 học sinh và 73 cán bộ, giáo viên, nhân viên. Chi bộ có 47 đảng viên, là lực lượng nòng cốt trong mọi hoạt động của nhà trường. Trường hiện có 27 phòng học cao tầng với đầy đủ bàn, ghế và hệ thống điện sáng, quạt mát, 2 phòng học vi tính với 50 máy tính, 2 phòng thiết bị thí nghiệm, 1 phòng thư viện và một số trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy và học tập. Hiện tại, nhà trường đang được UBND tỉnh đầu tư kinh phí gần 50 tỷ đồng xây dựng trường chuẩn Quốc gia.
Chất lượng giáo dục - đào tạo liên tục tăng qua các năm, minh chứng cho sự phấn đấu vươn lên không ngừng của nhà trường: Từ năm học 1972-1973 đến năm học 2011-2012, đã có trên 15 nghìn học sinh đỗ tốt nghiệp; số học sinh thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng bình quân hàng năm đạt tỷ lệ 25%, trong 5 năm gần đây đạt tỷ lệ 55%. Số học sinh đạt giải trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh là 605 em, trong đó có 45 giải nhất, 142 giải nhì, 176 giải ba và 242 giải khuyến khích. Có 3 em đạt giải quốc gia, trong đó có 2 giải ba, 1 giải khuyến khích. Số học sinh đạt giải trong kỳ thi giải toán qua Internet cấp quốc gia có 4 em, trong đó có 3 huy chương bạc, 1 huy chương đồng. 5 em đạt giải trong các kỳ thi giải toán trên máy tính cầm tay Casio khu vực, trong đó có 1 giải nhất, 1 giải nhì và 3 giải ba. Trong 3 năm học gần đây, Chi bộ nhà trường kết nạp được 4 đảng viên là học sinh...
40 năm qua, bên cạnh sự quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện về vật chất và tinh thần của các cấp ủy Đảng, chính quyền, Sở Giáo dục - Đào tạo và các tầng lớp nhân dân, còn có sự nỗ lực vượt bậc, ý chí quyết tâm, tự lực, tự cường của các thế hệ thầy và trò Trường THPT Hoa Lư A. Chất lượng giáo dục không ngừng tăng qua các năm, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT, thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng, thi học sinh giỏi hàng năm đều đứng vào tốp đầu các trường THPT trong tỉnh... Trường liên tục được công nhận là đơn vị tiên tiến và tiên tiến xuất sắc, được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba, hạng Nhì; Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, UBND tỉnh tặng nhiều Bằng khen... Tổ chức Đảng trong nhà trường luôn đạt danh hiệu tổ chức cơ sở Đảng trong sạch, vững mạnh và trong sạch, vững mạnh tiêu biểu; Công đoàn nhà trường hoạt động có hiệu quả, luôn đạt danh hiệu Công đoàn cơ sở vững mạnh, là đơn vị dẫn đầu, được LĐLĐ tỉnh và Công đoàn giáo dục Việt Nam tặng Bằng khen, Cờ thi đua xuất sắc; Đoàn TNCS Hồ Chí Minh nhà trường nhiều năm liên tục được công nhận là lá cờ đầu trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên tỉnh Ninh Bình, được Trung ương Đoàn và Tỉnh đoàn tặng Bằng khen.
Qua 40 năm xây dựng và trưởng thành, Trường THPT Hoa Lư A đã phát triển cả về quy mô và chất lượng giáo dục, khẳng định được vị thế của nhà trường trong khối các trường THPT trong tỉnh. Với bề dầy truyền thống quý báu đó, thế hệ thầy và trò Trường THPT Hoa Lư A nguyện sẽ viết tiếp những trang sử vàng truyền thống, tiếp tục nỗ lực phấn đấu, vươn lên giành được những thành tích cao hơn nữa, xứng đáng với truyền thống hiếu học, trọng nhân tài của vùng đất Cố đô Hoa Lư lịch sử.
Nguyễn Trọng Khánh
(Hiệu trưởng Trường THPT Hoa Lư A)